Passend onderwijs in het mbo maakt meer los dan gedacht

Annemieke Top

Kwaliteitszorgmedewerker / beleidsondersteuner bij Hoornbeeck College

 

  Geplaatst op 16 januari 2018

De invoer van passend onderwijs in het mbo in 2014 heeft veel impact gehad. Passend onderwijs begon op de basisschool, maar werd ook in het voortgezet onderwijs en het mbo ingevoerd. In 2014 verwachtten de meeste mbo-instellingen dat de invoer van het concept slechts tot beperkte veranderingen zou leiden.

De veranderingen zijn echter niet klein gebleven, zo blijkt uit onderzoek van het Kenniscentrum Beroepsonderwijs Arbeidsmarkt Nijmegen. Dit kenniscentrum heeft de balans van twee jaar passend onderwijs in het mbo opgemaakt: Ruim driekwart van de mbo’s heeft het beleid aangepast, zodat er meer oog is voor de ondersteuning die studenten nodig hebben. Ook zijn docenten en mentoren meer betrokken bij deze ondersteuning.

Invulling

Mbo-instellingen hebben veel ruimte gekregen om zelf invulling te geven aan het concept passend onderwijs. Het aantal formele verplichtingen vanuit het ministerie was gering en de beleidsdoelen waren vrij algemeen geformuleerd. De instellingen konden min of meer zelf bepalen welke specifieke doelen met passend onderwijs ze wilden bereiken en hoe ze daarvoor mensen en middelen inzetten. Naast verschillen die te zien zijn tussen de afzonderlijke mbo-instellingen, zijn er ontwikkelingen zichtbaar die zich breed in het mbo hebben voorgedaan.

Toelatingsbeleid

De eerste ontwikkeling die mbo-breed te zien is, betreft het toelatingsbeleid. De invoering van passend onderwijs heeft niet geleid tot meer of minder afwijzingen van studenten. Feitelijke afwijzingen komen relatief weinig voor. Zelf geven veel instellingen aan dat zij de instroom van studenten met een (zware) ondersteuningsbehoefte zien stijgen. Statistische informatie over dit signaal het onderzoek echter niet opgeleverd.

Een tweede mbo-brede ontwikkeling is de toename van aandacht voor studenten die extra ondersteuning nodig hebben. Bijna alle mbo-instellingen hebben de bestaande intake- en toelatingsprocedures geëvalueerd. Er is geïnvesteerd in de kwaliteit en betrouwbaarheid van deze procedures. Het merendeel van de mbo-instellingen kent nu vaste procedures en criteria voor toelating.

Wat het passend onderwijs in het mbo nog verder kan versterken, is de nieuwe wet ‘toelating en vervroegde aanmelding’. Deze wet is in augustus 2017 in werking getreden. Door de wet is het voor studenten mogelijk zich vroegtijdig (voor 1 april) aan te melden bij een of meerdere mbo-instellingen. Hierdoor is er meer tijd voor een zorgvuldige intake. Zo kan de zorg die potentiële studenten nodig hebben beter voorbereid worden.

Basisondersteuning

Versterking van de basisondersteuning is de derde ontwikkeling die mbo-breed zichtbaar is. Deze ontwikkeling heeft wellicht een grotere impact dan de hierboven beschreven ontwikkelingen. Bij versterking van basisondersteuning wordt niet alleen gekeken naar de begeleiding en specifieke ondersteuning van een individuele student. Ook wordt gekeken naar het onderwijs in de klas. Veel instellingen geven aan hier zelf tevreden over te zijn, maar tegelijkertijd zijn er ook veel knelpunten. Hoe succesvol de verbetering van deze ondersteuning daadwerkelijk is, kan niet op basis van dit onderzoek worden vastgesteld. Een aantal knelpunten rondom passend onderwijs dat wordt genoemd:

  • Er is onvoldoende expertise in de teams bij docenten en mentoren;
  • Het blijkt moeilijk om basisondersteuning en extra ondersteuning te bieden in de klas;
  • De klassen zijn te groot om de ondersteuning te kunnen bieden;
  • Er is onvoldoende capaciteit beschikbaar of er zijn onvoldoende middelen;
  • Er zijn grote verschillen tussen opleidingen en afdelingen, niet alleen in capaciteit/expertise, maar ook in het aantal studenten dat ondersteuning geboden moet worden.

Wat wel op basis van het onderzoek kan worden geconcludeerd, is dat de aandacht voor zorg voor studenten is verschoven naar de opleidingsteams – docenten, studieloopbaanbegeleiders en mentoren. Deze groep onderwijsprofessionals zetten steeds meer basisondersteuning in, direct in de klas. Op die manier hebben minder studenten daadwerkelijk extra ondersteuning nodig. Zij zijn zich dus bewust van de invoer van passend onderwijs. Uit de casestudies blijkt dat de mbo-instellingen bezig zijn om meer ondersteuning en expertise bij de opleidingsteams onder te brengen door scholing en training.

Beroepspraktijkvorming

Een groot deel van de mbo-opleidingen bestaat uit stage ofwel beroepspraktijkvorming (bpv). Uit het onderzoek is gebleken dat veel mbo-instellingen het moeilijk vinden om passend onderwijs te bieden tijdens de bpv. Belangrijke oorzaken hiervan zijn:

  • Het vinden van geschikte leerbedrijven voor studenten met een zorgbehoefte;
  • Onbekendheid van leerbedrijven met passend onderwijs;
  • Ontbreken van beleid op de mbo-instelling over passend onderwijs in de bpv.

Evenwel is uit het onderzoek gebleken dat veel mbo-instellingen bezig zijn met het opstellen van beleid rondom passend onderwijs in de bpv.

Examenaanpassingen

Een andere ontwikkeling die in het mbo zichtbaar is, betreft aanpassingen rondom examinering. Studenten die bijvoorbeeld vanwege dyslexie extra tijd nodig hebben voor een examen, kunnen deze aanpassing aanvragen. Sinds de invoer van passend onderwijs werken veel mbo-scholen hard aan het standaardiseren van dit soort aanpassingen. Er zijn op veel scholen inmiddels criteria opgesteld voor de aanvraag van een dergelijke aanpassing. Bovendien werken veel instellingen (79 procent) inmiddels met een vaste procedure hiervoor. De toewijzing van dit soort vormen van extra ondersteuning lijkt voldoende duidelijk te zijn voor de betrokken professionals, zoals intakers, studieloopbaanbegeleiders en tweedelijns ondersteuners.

Toekomst

Passend onderwijs heeft veel losgemaakt in het mbo. Er zijn veel mooie successen behaald en er is veel ontwikkeling te zien. Maar in het mbo leven door de invoer van passend onderwijs ook vragen. Zo is er meer onduidelijkheid ontstaan over de criteria die te maken hebben met geschiktheid voor het beroep en de kans op stage en werk. Hoeveel ondersteuning en zorg moet het mbo bieden aan haar studenten? Welke alternatieven kan het mbo bieden als het diploma toch niet bereikbaar blijkt? Ondanks deze actuele vragen in het mbo gaat het passend onderwijs door, want door passend onderwijs hebben inmiddels al vele studenten een passende baan gevonden.


Bronnen:

Heb je vragen over dit thema? Stel ze in de onderwijs community binnen de Wij-leren.nl Academie!

Gerelateerd

Congres
Kom naar Onderwijsinzicht - vr. 15 sep 2023
Kom naar Onderwijsinzicht - vr. 15 sep 2023
OnderwijsInzicht is het onderwijscongres voor beslissers & ICT coördinatoren PO-VO rond ICT in het onderwijs.
Kennisnet 
Cursus & Materiaal
Kennis & vaardigheden m.b.t. de meldcode
Kennis & vaardigheden m.b.t. de meldcode
Wil jij als leerkracht het verschil maken bij kinderen die thuis onveilig opgroeien? Kijk hoe Augeo daarbij helpt.
Augeo 
Lespakket
Veilig van A naar B met Streetwise Digitaal
Veilig van A naar B met Streetwise Digitaal
Probeer de nieuwe digitale leerlijn van de ANWB schooljaar 2023-2024 gratis uit. Meld je nu aan!
ANWB 
Scholing
Onderwijsvormen
Onderwijsvormen
De vele smaken in het onderwijs, op welke richt jij je pijlen?
oo.nl 
Kom naar Onderwijsinzicht - vr. 15 sep 2023Passend onderwijs
Passend onderwijs op een basisschool - ondersteuningsplicht
Arja Kerpel
samenwerken met ouders in passend onderwijs
Samen met ouders onderwijs passend maken
Peter de Vries
Handelingsgericht passend onderwijs
Passend onderwijs: recht op verschillend zijn
Peter de Vries
Persona als ijkpersoon bij flexibiliseren van onderwijs
Persona's - Het beschrijven van een ijkpersoon bij het flexibiliseren van onderwijs
Carine Elferink
leeruitkomsten formuleren curriculum
Leeruitkomsten formuleren voor je opleiding
Carine Elferink
Hybride leeromgeving (3): het ontwerp
Hybride leeromgeving (3): het ontwerp
Rens Gresnigt
Inclusief onderwijs
Passend inclusief?
Mathilde Tempelman-Lam
Leeruitkomsten ontwikkelen voor mbo
Leeruitkomsten zijn ontwikkeld. Welke stap nu?
Ingrid Roescher
Passend inclusief?
Normaliteit en andere afwijkingen
Mathilde Tempelman-Lam
Ik ben toch té gek!
Ik ben toch té gek! - Een positieve kijk op Passend Onderwijs
Arja Kerpel
Luc Stevens over passend onderwijs
Luc Stevens: Passend onderwijs bevestigt oude structuren
Machiel Karels


Inschrijven nieuwsbrief

Inschrijven nieuwsbrief



Inschrijven nieuwsbrief

Hoe zorgen we er in Nederland voor dat iedereen kan meedoen?
Hoe zorgen we er in Nederland voor dat iedereen kan meedoen?
redactie
Passend onderwijs in een video van één minuut uitgelegd
Passend onderwijs in een video van één minuut uitgelegd
redactie
Niveauverschillen havo en vwo leerlingen
Waarin verschillen havo- en vwo-leerlingen van elkaar?
leren van leerlingen basis-kader-beroepsgerichte leerweg
Leren leerlingen van het vmbo anders?
Factoren die belemmeren of stimuleren tot buitenlandervaring
Wat brengt mbo-studenten tot de keuze voor een buitenlandervaring?
Persoonlijke competenties entreestudent opleiding mbo2
Wanneer ben je een goede entreestudent voor mbo-niveau 2?
Effect ervaringsgericht leren op ontwikkeling zml-lln
Wat zijn de effecten van ervaringsgericht leren?
Methoden interventies communicatie beroepspraktijk mbo
Hoe stimuleer je goede communicatievaardigheden in de mbo-beroepspraktijk?
Vakdidactiek economie bevorderlijk voor strategisch inzicht
Welke vakdidactiek economie draagt bij aan strategisch inzicht?
Welke groepssamenstelling zorgt voor goede leerresultaten?
Welke groepssamenstelling zorgt voor de beste leerresultaten in het mbo?
Economie onderwijs en beroepscontext voor beeldvorming vmbo-lln
Onderwijs aan de hand van beroepscontexten, beter voor beeldvorming?
Oorzaken van uitvall leerlingen in het vo en interventies
Wat zijn oorzaken van voortijdige uitval in het voortgezet onderwijs en hoe stop je het?
Evaluatie wet Doelmatige Leerwegen herziening kwalificatiestructuur
Evaluatie wet ‘Doelmatige Leerwegen’ en de herziening van de kwalificatiestructuur
Professionele leergemeenschappen
Professionele leergemeenschappen in het voorbereidend middelbaar beroepsonderwijs: Effecten van wederzijdse afhankelijkheid o...
Studiekeuze vmbo
De rol van ouders bij studiekeuze en beroepskeuze in (v)mbo
Competentiegericht beroepsonderwijs
Teamleren in het kader van competentiegericht beroepsonderwijs
Ontwikkeling vakmanschap
Ontwikkeling van vakmanschap in het beroepsonderwijs
[extra-breed-algemeen-kolom2]



beroepsonderwijs
passend onderwijs

 

Mis geen bijdragen

Inschrijven nieuwsbrief

Volg wij-leren.nl

Volg ons op LinkedIn Volg ons op twitter Volg ons op facebook Volg ons op instagram Volg ons op pinterest