Onderwijshulp bij wisselend gehoorverlies, deel 1

  Geplaatst op 8 mei 2023

Wisselend gehoorverlies vanwege meestal recidiverende middenoorontstekingen is een medische en audiologische aangelegenheid, vooral jonge kinderen vanaf 0 tot 6-7 jaar kunnen last hebben van deze aandoening. Als er negatieve gevolgen bijkomen in communicatie, emotionele ontwikkeling, auditieve aandacht, taal, fonologische vaardigheden, lezen en spelling, wordt het tevens een pedagogische en onderwijskundige verantwoordelijkheid. Dan kan er speciale ondersteuning nodig zijn in gezin, kinderopvang en onderwijs. In deze artikelenreeks (7 delen) wordt uitleg gegeven over de problematiek en kenmerken van wisselend gehoorverlies en de gevolgen voor de leerontwikkeling van het kind. En er worden vele hulpsuggesties aangeboden voor de hoor- aandacht- communicatie- taal- en lees/spellingsproblemen, die kunnen ontstaan door deze (h)oorproblematiek.
 
Dit artikel is deel 1 van een 7 delige serie over wisselend gehoorverlies ten gevolge van middenoorontstekingen. Lees hier deel 2deel 3deel 4deel 5deel 6 en deel 7.

Wisselend gehoorverlies vanwege middenoorontsteking:

Middenoorontsteking is een complicatie van een verkoudheid en/of een bovenste luchtweginfectie, veroorzaakt door virussen en bacteriën. In acute toestand is het pijnlijk en lastig en er kan een tijdelijk gehoorverlies zijn. Veelal is een dergelijke ontsteking onschuldig en geneest het spontaan binnen een paar dagen, pijnstilling is dan de belangrijkste medische behandeling. 
 
Een steeds terugkerende en zelfs chronische middenoorontsteking is een aanslepende infectie, die weken of maanden kan duren en jarenlang kan terugkomen. De infectie lijkt soms genezen, maar kan ook weer opflakkeren en het gehoorverlies fluctueert mee met de ernst van de aandoening. Gepaste medische behandeling is nodig en tegelijkertijd is het aangewezen om de functies van gehoor en taal goed in de gaten te houden, want op deze gebieden kan de impact desastreus zijn. 

Verschillende soorten gehoorverlies:

  1. Perceptieve slechthorendheid: het gehoorverlies wordt veroorzaakt door problemen in het binnenoor (slakkenhuis, haarcellen in het slakkenhuis, gehoorzenuw naar de hersenen) of de hoorwerking in de hersenen zelf. De gevoeligheid voor en waarneming van geluiden is aangetast en varieert van een licht gehoorverlies tot doofheid, eenorig of aan beide oren. Vervormd waarnemen van geluid/spraak en problemen met horen in rumoer/galm compliceren de problematiek.
     
  2. Geleidingsverlies:
  • Constant geleidingsverlies: het gehoorverlies wordt veroorzaakt doordat geluid niet goed geleidt via het buitenoor/middenoor naar het binnenoor, eenorig of aan beide oren. Het betreft een obstructie van de gehoorgang, een niet goed functionerend trommelvlies of (verbindings)problemen van de gehoorbeentjes in het middenoor. Geluiden komen zachter en gedempter binnen en spraak verstaan wordt verstoord door achtergrondruis. 
  • Wisselende geleidingsverliezen: dit zijn niet permanente geleidingsproblemen, vanwege verkoudheid en/of middenoorsteking. Ze veroorzaken oor- en hoorproblemen, die wisselen in ernst en duur. Vroeg of laat gaat deze aandoening medisch gezien over, niet medische gevolgen kunnen langer of blijvend doorzinderen. 

       3. Gemengd gehoorverlies: het gehoorverlies wordt veroorzaakt door perceptieve- en geleidingsslechthorendheid tegelijk. 

Deze artikelenreeks richt zich op gehoorverlies door wisselende geleidingsverliezen ten gevolge van middenoorontstekingen, otitis media (met effusie), met steeds terugkerende, al of niet tijdelijke perioden van fluctuerend verminderd gehoor, in samenhang met niet optimaal functioneren op andere gebieden van welbevinden, communicatie, taal en schools leren.

De volgende onderwerpen worden achtereenvolgens behandeld:

  1. Onderwijshulp bij wisselend gehoorverlies: intro, overzicht, bronnen.
  2. Onderwijshulp bij wisselend gehoorverlies: ontstaanswijze en prevalentie van middenoorontsteking en wisselend gehoorverlies.
  3. Onderwijshulp bij wisselend gehoorverlies: basiskenmerken, medische aspecten en auditieve problematiek bij wisselend gehoorverlies vanwege middenoorontsteking.
  4. Onderwijshulp bij wisselend gehoorverlies: hulp bij wisselend gehoorverlies en auditieve verwerkingsproblemen.
  5. Onderwijshulp bij wisselend gehoorverlies: problemen en hulp bij communicatie, spraak, taal.
  6. Onderwijshulp bij wisselend gehoorverlies: problemen en hulp bij interactie, emotie, concentratie, werkhouding.
  7. Onderwijshulp bij wisselend gehoorverlies: problemen en hulp bij lezen en spelling.

Geraadpleegde en aan te bevelen bronnen:

Auditieve verwerkingsproblemen:

Neijenhuis K., J. v. Herel. (2010). Diagnostiek van auditieve verwerkingsproblemen op het audiologisch centrum; evaluatie van een procedure. VHZ.
Wit de, E., K. Neijenhuis, M. Luinge. (2017). Dutch Position Statement Kinderen met luisterproblemen.

Executieve functies:

Commandeur, M. Wat zeg je dan? Dát zeg je dan! michielcommandeur.nl
De kleine kapitein, cursus executieve functies, voor leerkrachten en pedagogisch medewerkers. marant.nlGedragsproblemenindeklas.nl/executieve-functies
Hermans D. Praat en denk, interventieprogramma executieve functies voor kinderen met TOS. (2015-2019). kentalis.nl.
Isarin J., I. Jekeli, D. Hermans, C. Vissers. (2017). Handreiking sociaal-emotionele problematiek bij kinderen en jongeren met TOS. Kentalis.
Kraijenhoff L. (2016). Het vollehoofdenboek. Acco Uitgeverij B.V.
Sanders B. (2017). Hoe ondersteun ik een leerling met TOS? LBBO Beter Begeleiden. smartonderwijs.nl.
Sanders B. Hindernis- en vaardigheidskaarten resp. faciliteitenkaarten: smartonderwijs.nl/communicatiekaarten en smartonderwijs.nl/downloads. 

Hoorproblemen, informatie voor kinderen:

App ‘Hoi Kentalis kinderapp’. Informatie voor kinderen met slechthorendheid, ook voor spreekbeurt. kentalis.nl.
De gehoorstoornis survivalgids. N. De Braeckeleer. Uitgeverij Pica.
Erbijhoren.nl. Website voor slechthorende kinderen op de basisschool.
Hoortoren.nl. Online interactief les- en spelpakket over oren en horen.
Poster ‘Farid hoort het niet’. Gehoorverlies bij baby’s en peuters. kentalis.nl
Poster ‘Hallo klas, ik ben slechthorend’. simea.nl.
Poster ‘He ik wil wat zeggen’. fodokfoss.nl/product/poster. 
Voorlees prentenboeken over slechthorendheid: ‘Lore’ van E. Nijssen. ‘Wardje’ van B. Minne.

Hoorproblemen, informatie voor leerkrachten en ouders:

Audiologieboek.nl. (2018). Nederlandse Vereniging voor Audiologie.
Audiologische centra in Nederland: fenac.nl/fenac/locaties.
Fenac.nl. Brochures: ‘Kinderen met een tijdelijk verminderd gehoor’. ‘Kinderen met luisterproblemen’.
Hoorzaken.nl/gehoorproblemen/slechthorendheid-bij-kinderen.
Kentalis.nl/tips. Hoe herken je slechthorendheid. 
Poster ‘Een slechthorende leerling in de klas’. simea.nl.
Uitgeverijpica.nl. Boeken en hulpmiddelen bij leer- en ontwikkelingsproblemen en sociaal-emotionele zorgen.

Lees- en spellingsproblemen:

Buijks, J. (2021). Hulp bij fonologische problemen (12 artikelen). wij-leren.nl. Hulp bij fonologische problemen; Intro en overzicht (wij-leren.nl)
Wauters L., A. de Klerk, A. van der Eijk, H. Knoors. (2008). Lezen bij dove en slechthorende leerlingen. Naar goede praktijken voor het leesonderwijs. Pontem, Run, Viataal.

Middenoorontsteking:

NGH, Nederlands Genootschap Huisartsen. (2014). richtlijnen.nhg.org/otitis-media-met-effusie-bij-kinderen.  
Verschuure J. (1991-3). Spraakverstaan in lawaai en otitis media. audcom.nl/vhz/archief.

Websites over middenoorontsteking:

thuisarts.nl/oorontsteking/mijn-kind-heeft-middenoorontsteking, hoorzaken.nl/gehoorproblemen/middenoorontsteking, gezondheidsnet.nl/horen/middenoorontsteking.

Spraak- en taalproblemen:

Boonen K., L. van Nieuwenhuyze, K. van Tichelt, L. de Raeve, M. de Sloovere. (2011). Fonologisch bewustzijn bij slechthorende en dove kinderen, verband met mondelinge taalvaardigheid en technisch lezen. Logopedie en foniatrie.
Cluster 2 speciaal onderwijs voor leerlingen met auditieve en/of communicatieve beperking: simea.nl.
Goorhuis, S. en A. Schaerlaekens. (2003). Handboek taalontwikkeling, taalpathologie en taaltherapie. De Tijdstroom.
Logopedisten in Nederland: logopedie.nl.

Visuele hulpmiddelen:

Gebarenwoordenboek voor kinderen deel 1 en 2. A. Stuifbergen. Nederlands gebarencentrum.
Pictogrammen: sclera.be.

Heb je vragen over dit thema? Stel ze in de onderwijs community binnen de Wij-leren.nl Academie!

Gerelateerd

Taal bij het jonge kind
Taalontwikkeling bij het jonge kind
Sieneke Goorhuis
Taal en omgeving
Taal is niet los te verkrijgen
Sieneke Goorhuis
Fonologische problemen materialen en bronnen
Hulp bij fonologische problemen; Intro en overzicht
Jeanne Buijks
De invloed van fonologische vaardigheden op leren lezen en schrijven
Fonologische vaardigheden -1-
Jeanne Buijks
leesproblemen, dyslexie, dysgrafie deel vier
Leesproblemen: fonologische dyslexie -4-
Paul Filipiak
Fonologische zwakte in de klas: (h)erkenning en interventie
Hoe functioneren kinderen met fonologische zwakte auditief en communicatief in de klas? -2-
Jeanne Buijks
Fonologische problemen uitgangspunten deel drie
Orthodidactische uitgangspunten van de speciale hulp bij fonologische problemen -3
Jeanne Buijks
Onderwijshulp bij wisselend gehoorverlies deel 2
Onderwijshulp bij wisselend gehoorverlies (2). Ontstaanswijze en prevalentie van middenoorontsteking en wisselend gehoorverlies.
Jeanne Buijks
Onderwijshulp bij wisselend gehoorverlies deel 3
Onderwijshulp bij wisselend gehoorverlies (3). Basiskenmerken, medische aspecten en auditieve problematiek bij wisselend gehoorverlies vanwege middenoorontsteking.
Jeanne Buijks
Onderwijshulp bij wisselend gehoorverlies deel 4
Onderwijshulp bij wisselend gehoorverlies (4). Hulp bij wisselend gehoorverlies en auditieve verwerkingsproblemen.
Jeanne Buijks
Onderwijshulp bij wisselend gehoorverlies deel 5
Onderwijshulp bij wisselend gehoorverlies (5). Problemen en hulp bij communicatie, spraak, taal.
Jeanne Buijks
Onderwijshulp bij wisselend gehoorverlies deel 6
Onderwijshulp bij wisselend gehoorverlies (6). Problemen en hulp bij interactie, emotie, concentratie, werkhouding.
Jeanne Buijks
Onderwijshulp bij wisselend gehoorverlies deel 7
Onderwijshulp bij wisselend gehoorverlies (7). Problemen en hulp bij lezen en spelling.
Jeanne Buijks


Inschrijven nieuwsbrief

Inschrijven nieuwsbrief



Inschrijven nieuwsbrief

[extra-breed-algemeen-kolom2]



logopedie

 

Mis geen bijdragen

Inschrijven nieuwsbrief

Volg wij-leren.nl

Volg ons op LinkedIn Volg ons op twitter Volg ons op facebook Volg ons op instagram Volg ons op pinterest