Inzicht in de werktijden van leraren in Nederland

Geplaatst op 24 mei 2020

Inleiding

In Nederland staan leraren bekend om hun toewijding en harde werk. Een recent onderzoek heeft aangetoond dat Nederlandse leraren aanzienlijk meer uren werken dan de officiële normen voorschrijven. Dit artikel zal de verdeling van deze werktijden analyseren en vergelijken met andere Europese landen, evenals de impact hiervan op het onderwijs.

Werktijden en activiteiten van leraren

Leraren in Nederland besteden gemiddeld meer uren per week aan hun werk dan de vastgestelde norm. Dit geldt zowel voor het primair als voortgezet onderwijs. Het onderzoek van de Algemene Onderwijsbond (AOb) in het schooljaar 2015/2016 toont aan dat leraren in het primair onderwijs gemiddeld 46,9 uur per week werken, terwijl de norm 40 uur is. Leraren in het voortgezet onderwijs werken gemiddeld 45,2 uur per week, tegenover een norm van 42,5 uur (AOb, 2017).

De werkzaamheden van leraren worden doorgaans onderverdeeld in lesgebonden en niet-lesgebonden activiteiten:

Lesgebonden activiteiten: lesgeven, lesvoorbereiding en nakijken.
Niet-lesgebonden activiteiten: bijscholing, administratieve taken, overleg en oudercontact.

Primair onderwijs

In het primair onderwijs besteden leraren bijna evenveel tijd aan lesgebonden als niet-lesgebonden activiteiten. Van de totale werktijd wordt 47% besteed aan niet-lesgebonden taken. Dit omvat het voorbereiden van lessen, nakijken van werk, en het volgen van bijscholingen. Deze balans zorgt ervoor dat leraren zich niet alleen richten op het geven van lessen, maar ook op de verbetering van hun eigen vaardigheden en administratieve taken (AOb, 2017).

Voortgezet onderwijs

Leraren in het voortgezet onderwijs besteden iets minder tijd aan niet-lesgebonden activiteiten, namelijk 41%. Volgens het TALIS-onderzoek van de OECD uit 2013 besteden Nederlandse leraren in het voortgezet onderwijs meer tijd aan lesgeven (42%) dan door de AOb werd gerapporteerd (32%). De tijd die wordt besteed aan lesvoorbereiding en nakijken komt volgens beide onderzoeken redelijk overeen, met respectievelijk 23% en 27% (OECD, 2014).

Internationale vergelijking

Nederlandse leraren werken gemiddeld meer uren dan hun collega's in andere Europese landen. In 2015 lag het gemiddelde aantal onderwijsuren in het primair onderwijs in Nederland op 930 uur per jaar, terwijl het Europese gemiddelde op 767 uur lag. Voor het voortgezet onderwijs waren deze cijfers respectievelijk 750 uur en 666 uur (OECD, 2017).

Impact op het onderwijs

De hoge werkdruk heeft zowel positieve als negatieve effecten op het onderwijs. Enerzijds kunnen uitgebreide voorbereidingen en bijscholingen bijdragen aan de kwaliteit van het onderwijs. Anderzijds kan een hoge werkdruk leiden tot stress en burn-out onder leraren, wat uiteindelijk ten koste gaat van de onderwijskwaliteit en de tevredenheid van leraren.

Conclusie

Nederlandse leraren besteden meer uren aan hun werk dan de vastgestelde normen. Dit geldt voor zowel het primair als voortgezet onderwijs en in vergelijking met andere Europese landen. De verdeling tussen lesgebonden en niet-lesgebonden activiteiten zorgt voor een gevarieerd takenpakket, maar de hoge werkdruk kan leiden tot negatieve gevolgen voor de gezondheid en tevredenheid van leraren. Het is belangrijk om een balans te vinden die zowel de kwaliteit van het onderwijs als het welzijn van leraren waarborgt.

Door een balans te vinden tussen lesgebonden en niet-lesgebonden activiteiten en werkdruk aan te pakken, kunnen we een gezonde en productieve werkomgeving voor leraren creëren die uiteindelijk ten goede komt aan de kwaliteit van het onderwijs.

Figuur 1. Gemiddelde werkweek primair onderwijs. Totaal aantal gewerkte uren per week is 46,9 uur, bij een fulltime-aanstelling (norm werkweek is 40 uur) (Algemene Onderwijsbond, 2017).

Figuur 2. Gemiddelde werkweek voortgezet onderwijs. Totaal gemiddelde per week is 45,2 uur, bij een fulltime-aanstelling (norm werkweek is 42,5 uur) (Algemene Onderwijsbond, 2017).

Figuur 1. Gemiddelde werkweek primair onderwijs. Totaal aantal gewerkte uren per week is 46,9 uur, bij een fulltime-aanstelling (norm werkweek is 40 uur) (Algemene Onderwijsbond, 2017).

Figuur 2. Gemiddelde werkweek voortgezet onderwijs. Totaal gemiddelde per week is 45,2 uur, bij een fulltime-aanstelling (norm werkweek is 42,5 uur) (Algemene Onderwijsbond, 2017).

Figuur 3. Totale tijd die docenten besteden in het po en vo in Europa in 2017.

Figuur 4. Verdeling totale lestijd en werktijd onderbouw vo in Europa in 2015.

Geraadpleegde bronnen

Algemene Onderwijsbond (2017). Tijdsbesteding leraren po en vo. Utrecht: Algemene Onderwijsbond.
OECD (2014), Talis 2013 Results: An International Perspective on Teaching and Learning.
OECD Publishing. http://dx.doi.org/10.1787/9789264196261-en
OECD (2017). Education at Glance 2017: OECD Indicators, OECD Publishing. http://dx.doi.org/10.1787/eag-2017-en
OECD (2018), Teaching hours (indicator). Geraadpleegd op 11 september 2018. Doi: 10.1787/af23ce9b-en
Philipp, A., & Kunter, M. (2013). How do teachers spend their time? A study on teachers’ strategies of selection, optimisation, and compensation over their career cycle. Teaching and Teacher Education, 35, 1-12.
Regioplan (2008). Tijdsbesteding leraren voortgezet onderwijs, Regioplan Beleidsonderzoek, Amsterdam.