Schoolorganisatie en teamwork

Arja Kerpel

Redactielid wij-leren.nl l Projectleider bij Wij-spelen.nl

 

  Geplaatst op 17 januari 2023

Een school is er voor de kinderen. Als ouders een basisschool kiezen, letten ze er op of de school bij hen en hun kinderen past. Maar het is alleen mogelijk om zo’n keuze te maken als scholen transparant zijn met betrekking tot hun visie, kwaliteiten en resultaten.

Een goede naam is voor elke school belangrijk. Er is verschil tussen het imago en de identiteit van de school. Bij identiteit gaat het erom hoe de school wil zijn, bij imago gaat het om het beeld dat de buitenwereld van de school heeft. Veel ouders kijken tegenwoordig op de website van de school of van de inspectie. Het is belangrijk dat school helder communiceert met ouders over de ontwikkeling van hun kind. Dat kan zowel schriftelijk als mondeling. Schriftelijk gaat het vooral via de schoolgids, het schoolplan en de schoolkrant. Mondeling gaat het bijvoorbeeld om contactavonden, klassenavonden en vieringen.

Ouderparticipatie

De betrokkenheid van ouders blijkt uit de ouderparticipatie. Dit kan gaan om het helpen bij activiteiten, maar evenzo om het meedenken over het onderwijs. In de Medezeggenschapsraad zijn ook de ouders vertegenwoordigd. De communicatie met ouders kan naast de oudergesprekken en fysieke overlegmomenten  ook bestaan uit contact via digitale communicatiemiddelen (bijvoorbeeld Parro).

Contacten met andere scholen

School heeft meestal ook contacten met de instanties die de voorschoolse educatie verzorgen. Daarbij gaat het vooral om het zorgen voor een doorgaande lijn in de overgang naar de basisschool. Die doorlopende ontwikkelingslijn speelt eveneens een rol in de contacten met de scholen voor het voortgezet onderwijs. Binnen het samenwerkingsverband is een goede samenwerking nodig om ervoor te zorgen dat de zorgleerlingen geplaatst worden op de school waar zij het best passen.

Verdere contacten

Naast de contacten met ouders en andere scholen heeft de basisschool contact met veel organisaties, want scholen staan midden in de samenleving. De politiek heeft veel invloed op de onderwijskwaliteit en de financiering. De onderwijsinspectie controleert de kwaliteit van de school. Daarnaast heeft school contacten met vakorganisaties, die opkomen voor de belangen van het personeel. De PO-raad speelt daar een belangrijke rol in. Ook zijn er contacten met de Pabo. 

Omdat de taak van de school erg complex is, zijn er diverse ondersteuningsorganisaties. Daar vallen landelijke pedagogische centra, het CITO, SLO en diverse onderzoeksinstellingen onder. Uit de opdracht van de school om kinderen op te voeden in gezond gedrag, sport en cultuur vloeien ook contacten voort. 

Organisatie van klassen

Een school kan op diverse manieren ingedeeld zijn in groepen. Dat is afhankelijk van de visie van de school. De mogelijkheden zijn:
  • Groepen op basis van kalenderleeftijd. Dit heet het leerstofjaarklassensysteem. De leerstof is gekoppeld aan een bepaald leerjaar. Dit komt niet tegemoet aan verschillen in ontwikkelingsniveau, want als een kind van vijf wil leren lezen dan is daar geen ruimte voor. 
  • Groepen op basis van ontwikkelingsniveau. Er zitten dus kinderen van verschillende leeftijden bij elkaar in de klas. 
  • Stamgroepen. Kinderen van verschillende leeftijden zitten bij elkaar, zodat een jong kind kan leren van een ouder kind. Deze groepen gelden niet voor alle leergebieden, maar voor bepaalde vakken. Dit is gebruikelijk in het Jenaplan-onderwijs.
  • Individualiseren. Een kind blijft wel in een vaste groep zitten, maar krijgt binnen de klas de kans om op zijn eigen ontwikkelingsniveau te leren. Dit is tegenwoordig het meest gangbaar.

Vaak komen binnen een school verschillende groeperingsvormen voor. 

Leiderschap

Binnen de school is onderwijskundig leiderschap belangrijk. Dat wil zeggen dat de leiding gericht is op het ontwikkelen van leerlingen door instructie en begeleiding van de leerkrachten. Er moet naast de aandacht voor de leerprestaties van kinderen ook blijvende aandacht zijn voor de professionele ontwikkeling van de leraren. Uit onderzoek is gebleken dat krachtig onderwijskundig leiderschap een belangrijke succesfactor bij het goed functioneren van de school. 
Er zijn verschillende soorten van leidinggeven:
  • De directieve leider. Hierbij wordt het team geacht om de visie van de leidinggevende zo goed mogelijk uit te voeren. Er is weinig ruimte voor de eigen inbreng van de leerkrachten. Voordelen zijn: duidelijkheid, doelgericht werken en een heldere taakverdeling. Nadelen zijn: de teamleden zijn vaak minder betrokken en de professionaliteit van de leerkrachten wordt miskent. 
  • De laissez-faire leider. Deze leider laat alles gebeuren vanuit het vertrouwen in de zelfontplooiing van de leerkrachten. Voordelen zijn: grote vrijheid en verantwoordelijkheid van de teamleden. Nadelen zijn: een leerkracht kan zich erg onzeker en onveilig voelen. Het is ook erg gericht op het individu. 
  • De democratische leider. Deze leider overlegt veel met zijn team en probeert zo de goede kant op de leiden. Er is sprake van een duidelijke visie, maar de leider weet dat hij/zij nergens komt zonder de inzet van de leraren. Voordelen zijn: gezamenlijk draagvlak voor beleid, goede communicatie en taakverdeling. Nadelen zijn: veel overleggen en het gevaar van weinig daadkracht.
  • De coachende leider. Dit is sterk in opkomst. Hierbij gaat de leidinggevende uit van de professionaliteit van de medewerkers. Hij/zij gaat naast hen staan en probeert via coaching de sterke kanten verder te ontwikkelen. 

De lerende organisatie

De kern hiervan is: een organisatie is niet statisch, maar een lerend organisme. Persoonlijk meesterschap en een gemeenschappelijke visie zijn hierbij belangrijk. Er is een duidelijke overlegstructuur en iedereen weet wat zijn taak is. De leider is niet alleen zakelijk, maar ook menselijk. Hij/zij is verantwoordelijk voor de leerprocessen van het team. Door deze manier van werken neemt het plezier van de leraar toe en groeit het teamwork. 

Het team

Bij een goede samenwerking van het team hoort het gezamenlijk zoeken naar een visie. Ook is er sprake van een gezamenlijke en gedeelde verantwoordelijkheid. Bij de samenstelling van het team is het belangrijk om te kijken op welke manier alle kwaliteiten het beste ingezet worden. In een goed team is er waardering voor originele en afwijkende meningen. Het ideale teamlid voelt zich verantwoordelijk voor het hele schoolgebeuren. Dit teamlid is betrokken bij school en het werk van de collega’s. Ook kan dit teamlid persoonlijke belangen aanpassen ten goede van het schoolbelang.

Literatuur

Alkema, E. e.a. (2011) Meer dan onderwijs, Assen: Uitgeverij Van Gorcum.
Bos, C. (2003) WMK-PO. Werken met kwaliteitskaarten. Kwaliteitszorg gebaseerd op het toetsingskader Primair Onderwijs. Assen: Van Gorcum.
Senge, P. e.a. (2001) Lerende scholen.Den Haag: Academic Service.

 

Heb je vragen over dit thema? Stel ze in de onderwijs community binnen de Wij-leren.nl Academie!

Gerelateerd

Cursus
Communiceren met impact
Communiceren met impact
Versterk je gesprekstechnieken
Medilex Onderwijs 
Webinar
Hoe bevorder je de samenwerking in je schoolteam?
Hoe bevorder je de samenwerking in je schoolteam?
Gratis webinar met Machiel Karels
Wij-leren.nl Academie 
Professionele vrijheid
Professionele vrijheid in het onderwijs.
Machiel Karels
Motivatie
Motiveren is altijd demotiveren.
Henk Galenkamp
Orde en grenzen
Orde en grenzen. Het aandeel van de leerkracht in de wanorde..
Henk Galenkamp
Leiderschapsstijlen
Leiderschap en leiderschapsstijlen
Machiel Karels
Opbrengstgericht werken
Opbrengstgericht werken - wat is OGW op de basisschool?
Arja Kerpel
Waardengedreven onderwijs
Waardengedreven onderwijs: universele waarden - waardencreatie
Arja Kerpel
Onderwijs- en schoolontwikkeling
Onderwijs- en schoolontwikkeling: veranderingen doorvoeren
Machiel Karels
Veranderingen bij de Nederlandse onderwijsleider
Hoe is de Nederlandse onderwijsleider veranderd sinds 2015?
Margareth de Wit
Profiel van de onderwijsleider en betrokkenheid medewerkers
Het profiel van de Nederlandse onderwijsleider en de betrokkenheid van medewerkers
Margareth de Wit
Veranderen door ruimte te bieden aan professionals
Anders veranderen door ruimte bieden aan professionals
Jos Cöp
De staat van de nederlandse onderwijsleider
De staat van de Nederlandse Onderwijsleider
Margareth de Wit
De school als professionele leergemeenschap
Samen werken en leren in een professionele leergemeenschap
Myriam Lieskamp
Werkend schoolplan
Hoe maak je een schoolplan dat werkt?
Jaap Versfelt
Leidinggeven professies samenwerken
It takes a village to raise a child.
Elena Carmona van Loon
Tweetalig communiceren
Tweetalig communiceren in een lerende school
Jan Jutten
Duo-collega
Duo-partner? Teach your talent!
Angela Kouwenhoven-de Waardt
Leerstofjaarklassensysteem
Jij maakt het verschil voor je leerlingen
Dolf Janson
Bouwstenen verandercapaciteit
MBO-docenten die samen blijven leren, gaan beter met verandering om
Annemieke Top
Leidinggeven autonomie
Leidinggeven vanuit angst of vanuit autonomie. Wat kun jij bijdragen?
Henk Galenkamp
Luisteren bij leiderschap
Schoolleiders en hun team: (Her)waardering luisterfunctie
Harry van de Pol
Bezoek raad van toezicht
Aandachtspunten bezoek raad van toezicht
Harm Klifman
Governance & opbrengst 2
Governance en onderwijsopbrengsten: hoe die te verbinden? -2-
Harm Klifman
Varianten bestuur en toezicht
Varianten voor scheiding van bestuur en intern toezicht
Harm Klifman
Diversiteit in besturen
Meervoudigheid van perspectieven. Over de functie van diversiteit in bestuurlijke organen
Harm Klifman
Bovenschools leiderschap
Bovenschools leiderschap in een lerende organisatie
Jan Jutten
Duurzame schoolontwikkeling
Duurzame schoolontwikkeling: werken aan het schoolplan in een lerende organisatie
Jan Jutten
Verantwoordelijkheid geven
Verantwoordelijkheid is geven en nemen. Maar wat als taken blijven liggen?
Henk Galenkamp
Teamleren
Teamleren in een lerende school: samen werken aan beter onderwijs
Jan Jutten
Verschillen in leiders gerelateerd
Verschillen in leiderschap en: doen vrouwen het beter dan mannen?
Margareth de Wit
De sleutel tot succes van de onderwijsleider
Wat is de sleutel tot succes van de Nederlandse Onderwijsleider?
Margareth de Wit
De staat van het onderwijs in 2020
De Staat van het Onderwijs 2020
Myriam Lieskamp
Waarin familiecultuur verschilt van professionele cultuur
Familiecultuur versus professionele cultuur
Henk Galenkamp
De noodzaak van een teamcoach om als team doelen te behalen
Werken met Teacher Leadership
Jaap Versfelt
Laat de professionele leergemeenschap slagen
Aan de slag met professionele leergemeenschap
Jaap Versfelt
Systemische teamcoaching in het onderwijs
Systemische teamcoaching in het onderwijs
Henk Galenkamp
Groeperingsvorm als machtige structuur
Hoe vormt de groep? Groeperingsvorm is een keuze vanuit visie
Mathilde Tempelman-Lam
Groeperingsvorm als machtige structuur
Hoe vormt de groep? Groeperingsvorm is een keuze vanuit visie
Mathilde Tempelman-Lam
Tegenspraak omarmen: een vreemde gedachtenkronkel
Hoe fijn is 'tegenspraak'? Over geboden, verboden en ongehoorde woorden
Harm Klifman
Onderzoekscultuur op school
Een onderzoekscultuur op school?
Jaap Versfelt
Regieversterkend leiderschap - inleiding
Het onderwijs wil door! Regieversterkend onderwijs
Elena Carmona van Loon
Ga tot de mier!
Ga tot de mier! - Een mierenparabel met lessen voor mensenorganisaties
Arja Kerpel
Persoonlijke effectiviteit
Persoonlijke effectiviteit in het basisonderwijs
Helèn de Jong
Professionele leergemeenschap
De professionele leergemeenschap
Arja Kerpel
Duurzame schoolontwikkeling
Duurzame schoolontwikkeling
Myriam Lieskamp
Interdisciplinair samenwerken
Over het schoolhek heen
Myriam Lieskamp
Medezeggenschap in het onderwijs
Kansrijke medezeggenschap in het onderwijs
Myriam Lieskamp
Handboek onderwijsrecht
Handboek onderwijsrecht
Myriam Lieskamp
Veranderend toezicht onderwijsinspectie
Veranderend toezicht
Myriam Lieskamp
Dienend leiderschap
Is dienend leiderschap te leren?
Harm Klifman
Leiderschap tonen
Toon leiderschap door de kantjes te markeren, dan lopen we ze er niet af.
Alex de Bruijn


Inschrijven nieuwsbrief

Inschrijven nieuwsbrief



Inschrijven nieuwsbrief

Hoe bouw je aan een topteam? Tjipcast 033
Hoe bouw je aan een topteam? Tjipcast 033
redactie
Eric van 't Zelfde - De verdeling van onze onderwijskwaliteit
Eric van 't Zelfde - De verdeling van onze onderwijskwaliteit
redactie
Wat is de invloed van management op werk, leven en democratie?
Wat is de invloed van management op werk, leven en democratie?
redactie
Omix Webtalks met Ben Tiggelaar - Leiderschap en verandering in het onderwijs.
Omix Webtalks met Ben Tiggelaar - Leiderschap en verandering in het onderwijs.
redactie
Kim Spinder - Succesvolle innovatiestrategie in het onderwijs
Kim Spinder - Succesvolle innovatiestrategie in het onderwijs
redactie
Helma van der Hoorn - Bestuurlijke vernieuwingen door vertrouwen
Helma van der Hoorn - Bestuurlijke vernieuwingen door vertrouwen
redactie
Hoe wordt de mens gevormd door zijn tribe? Tjipcast 035
Hoe wordt de mens gevormd door zijn tribe? Tjipcast 035
redactie
Groepsdynamica in een video van één minuut uitgelegd
Groepsdynamica in een video van één minuut uitgelegd
redactie
Schoolontwikkeling in een video van één minuut uitgelegd
Schoolontwikkeling in een video van één minuut uitgelegd
redactie
Ouderbetrokkenheid in een video van één minuut uitgelegd
Ouderbetrokkenheid in een video van één minuut uitgelegd
redactie
[extra-breed-algemeen-kolom2]



arbeidsrecht
authentiek leiderschap
dienend leiderschap
duurzame organisatieontwikkeling
gemeenschappelijke medezeggenschapsraad
groepsdynamica
leiderschapsstijl
lesson study
medezeggenschapsraad
onderwijs arbodienst
onderwijsontwikkeling
onderwijsrecht
ouderbetrokkenheid
ouderparticipatie
samenwerkingsverband
schoolbestuur
schoolontwikkeling
situationeel leiderschap

 

Mis geen bijdragen

Inschrijven nieuwsbrief

Volg wij-leren.nl

Volg ons op LinkedIn Volg ons op twitter Volg ons op facebook Volg ons op instagram Volg ons op pinterest