Professionele Leergemeenschap - het handboek

Machiel Karels

Directeur Wij-leren.nl | onderwijsadviseur bij Wij-leren.nl

Geplaatst op 16 april 2024

>> Professionele Leergemeenschap het handboek direct bestellen.

Fundamenten van Professionele Leergemeenschappen (PLG’s)

Het concept van Professionele Leergemeenschappen (PLG's) is gericht op het creëren van een voortdurende ontwikkelingscultuur binnen scholen. Daarbij werken leerkrachten en onderwijsprofessionals samen om de onderwijskwaliteit en leerlingresultaten te verbeteren.

Dit boek biedt een uiterst gedegen beschrijving op de PLG-methodiek en beschrijft hoe deze benadering de onderwijscultuur kan transformeren.

"Wanneer we ons richten op leren, wordt lesgeven een gedeelde reis."

De kern van PLG’s

De essentie van de Professionele Leergemeenschappen (PLG's) is een diepgeworteld geloof in de collectieve kracht van leraren en onderwijsprofessionals om het onderwijs te transformeren. Het boek benadrukt dat PLG's niet slechts een methode zijn, maar een voortdurend proces van culturele verschuiving binnen onderwijsinstellingen. Centraal staat de overtuiging dat samenwerking, een gedeelde visie en een onwrikbare focus op het leren van leerlingen en studenten de meest effectieve middelen zijn om onderwijskwaliteit te verbeteren en leerresultaten te verhogen.

PLG's worden gepresenteerd als levende, ademende structuren die voortdurend evolueren naarmate nieuwe inzichten en uitdagingen aan het licht komen. Het belang van leiderschap wordt door het hele boek heen benadrukt, niet alleen vanuit de positie van de schoollleider en het schoolbestuur, maar als een kenmerk van alle leden binnen een PLG. Leiderschap wordt gezien als een dienstverlening, gericht op het mogelijk maken en ondersteunen van de groei en ontwikkeling van anderen.

In het volhouden van het PLG-proces schuilen de werkelijke uitdagingen en ook de grootste kansen voor scholen. Het vraagt om een voortdurende inzet, reflectie en de bereidheid om bestaande normen te heroverwegen. Het boek sluit af met een krachtige oproep tot actie: dat onderwijsvernieuwing geen eenmalige inspanning is, maar een permanente toewijding aan het leren en groeien als gemeenschap.

"PLG's: Waar onderwijsinnovatie en collectieve wijsheid elkaar ontmoeten."

Hoofdstuk 1 | Bewezen inzichten over PLG's

De auteurs openen met een verkenning van wat een PLG definieert: een gemeenschap waarin educatieve professionals gezamenlijk werken, leren en onderzoeken om hun onderwijspraktijken te verbeteren. Ze onderstrepen het belang van een gedeelde visie en missie, collectieve verantwoordelijkheid, en een onverzettelijke focus op het leren van de leerling. Deze inzichten zijn gefundeerd in jaren van onderzoek en praktijkervaring en stellen voorop dat vooruitgang in het onderwijs een gezamenlijke, voortdurende inspanning vereist.

Hoofdstuk 2 | Pleidooi voor PLG’s

Het tweede hoofdstuk gaat dieper in op de noodzaak van het verschuiven naar een PLG-structuur. Er wordt een krachtig argument geleverd dat het traditionele, geïsoleerde model van onderwijzen niet volstaat om de uitdagingen van hedendaags onderwijs aan te gaan. De auteurs benadrukken hoe samenwerking en het delen van kennis binnen PLG's de collectieve efficiëntie en de onderwijskwaliteit ten goede komen.

Hoofdstuk 3 | De uitdaging van cultuurverandering

Dit hoofdstuk concentreert zich op de culturele transformatie die nodig is om een succesvolle PLG tot stand te brengen. Het doorbreken van traditionele onderwijspraktijken vereist een systematische en gestructureerde aanpak, met een duidelijke focus op leiderschapsstrategieën en een inzet voor een langdurige verbetering.

"Groeien als leraar betekent groeien in verbinding - de PLG maakt het mogelijk."

Hoofdstuk 4 | De vier pijlers van een PLG

De vier pijlers van een PLG worden als fundamenten beschreven die essentieel zijn voor de vorming en instandhouding van een effectieve leergemeenschap. Deze pijlers zijn:

1. Gedeelde missie: Het begint met het ontwikkelen van een gemeenschappelijke visie op het waarom van het bestaan van de school en wat men samen hoopt te bereiken.

2. Gedeelde waarden en normen: Het creëren van een cultuur waarin er collectieve overeenstemming is over de waarden en de manier waarop men zich inzet voor het onderwijsproces.

3. Gezamenlijke doelen: Het stellen van meetbare doelen om vooruitgang te kunnen volgen en beoordelen.

4. Gedeelde praktijken: Docenten werken samen aan het verfijnen van onderwijsstrategieën en -methoden om de leerprestaties te verhogen.

Hoofdstuk 5 | Lessen in een cultuur van samenwerking

Dit hoofdstuk belicht de praktische toepassing van samenwerking binnen een PLG. Het legt uit hoe collectieve verantwoordelijkheid niet alleen leidt tot een hoger niveau van leren voor de studenten, maar ook tot een professionele ontwikkeling van de docenten zelf. Samenwerking betekent het verbinden van kennis, ervaring en expertise om samen problemen op te lossen en te innoveren.

Hoofdstuk 6 | Essentiële lesstof en beoordeling in een PLG

Het belang van een doordachte aanpak van curriculumontwerp en beoordelingsstrategieën staat centraal in dit hoofdstuk. De auteurs benadrukken dat door samenwerking en gedeelde kennis, leraren efficiënter en effectiever kunnen inspelen op de behoeften van leerlingen en het leerproces kunnen versterken.

Hoofdstuk 7 | Interventie en verdieping

Interventie bij leerproblemen en het bieden van verdieping aan leerlingen die meer uitgedaagd moeten worden, wordt beschreven als cruciaal voor de ontwikkeling van een sterke PLG. De auteurs leggen uit hoe systematische interventies en het stimuleren van een cultuur die voortdurende verbetering aanmoedigt, essentieel zijn voor het succes van de leerlingen.

Hoofdstuk 8 | De rol van de schoollleider

De rol van de schoollleider in een PLG wordt erkend als cruciaal voor het stimuleren van verandering en het ondersteunen van de cultuur van continue verbetering. Leiderschap binnen een PLG houdt in dat er een duidelijke visie is, doelstellingen worden gecommuniceerd en het personeel wordt gemotiveerd. De schoollleider speelt een centrale rol bij het faciliteren van een omgeving waar samenwerking en professionele groei worden gewaardeerd en gepromoot.

"Echte onderwijsverandering gaat verder dan de klas - het omarmt de hele gemeenschap."

Hoofdstuk 9 | De rol van het schoolbestuur

Dit hoofdstuk verkent de invloed van het schoolbestuur op het succes van PLG's. Het benadrukt dat ondersteuning van het management, inclusief middelen, training en beleid, essentieel is voor de ontwikkeling en duurzaamheid van PLG's. De auteurs geven aan dat schoolbesturen een visie moeten delen met de schoollleiders en leraren, en samenwerking en gezamenlijke inzet moeten aanmoedigen.

Hoofdstuk 10 | Het PLG-proces volhouden

Het volhouden van het PLG-proces vereist een langdurige toewijding en voortdurende aandacht voor zowel de culturele aspecten als de structuren die samenwerking ondersteunen. De auteurs geven aan dat het belangrijk is om zowel kleine overwinningen te vieren als een langetermijnvisie voor ogen te houden. Zij benadrukken het belang van leiderschap dat zich aanpast aan veranderende omstandigheden en de PLG-principes consequent blijft toepassen.

"Duurzame verbetering is een marathon, geen sprint – PLG’s zijn hier het bewijs van."

Conclusie en overwegingen

Het boek sluit af met het benadrukken van het belang van geduld, doorzettingsvermogen en flexibiliteit bij het opbouwen van een PLG. De reis naar een volledige integratie van de PLG-principes is er een van voortdurende reflectie en aanpassing, waarbij successen gevierd worden en uitdagingen als kansen voor groei worden gezien.

Recensie

Het boek 'Professionele Leergemeenschap - het handboek' leest ook daadwerkelijk als een handboek. Het is uiterst gedegen en goed onderbouwd vanuit jarenlange wetenschappelijke onderzoeken op het terrein van het leren van professionals in organisaties. Aan het einde van het boek staat een indrukwekkende lijst met bronnen en verwijzingen.

Het hele boek is doortrokken van het uitgangspunt dat innovaties en veranderingen pas duurzaam zijn als ze het product zijn van een gezamenlijk leerproces. Deze coherente visie op leren en ontwikkelen is eigentijds en zeker ook toekomstbestendig.

De tekst is gelardeerd met praktische casussen om het handboek praktijkgericht te maken. Een standaardwerk voor een ieder die zich met het leren in scholen en andere organisaties bezig houdt.

Heb je vragen over dit thema? Stel ze in de onderwijs community binnen de Wij-leren.nl Academie!