De Zilveren Weken

Bertine van den Oever

Onderwijsadviseur en coach bij Wij-leren.nl

 

Als vervolg op ‘De Gouden Weken’ schreef Boaz Bijleveld ‘De Zilveren Weken’, een boek met aandacht voor de sfeer in de groep in de periode na de kerstvakantie.

 

In de Zilveren Weken ga je terugblikken en vooruitkijken met je groep, je gaat bouwen op het fundament van de Gouden Weken waardoor je sneller en meer diepgang kan bereiken. De Bronzen Weken, de afsluiting van het schooljaar, komt ook aan de orde.

In dit boek wordt de bekende theorie van Tuckman van de groepsvormingsfases aangevuld door het goed onderzochte en geïntegreerde model van groepsontwikkeling van Susan Wheelan en het evenwichtsmodel van Connie Gersick. Wheelan heeft specifiek gekeken naar taal- en communicatiepatronen binnen groepen naarmate ze langer bij elkaar zijn. Goed en effectief samenwerken blijkt een voorwaarde om als groep tot rijping te komen. Ze beschrijft de oriëntatiefase, conflictfase, stabiliteitsfase, prestatiefase en beëindigingsfase. Er zijn kenmerken beschreven die je kan observeren, deze hebben de volgende titels meegekregen: kindertijd, adolescentie, volwassenheid en volgroeid. 

Mooi detail uit haar onderzoek is dat leerlingen beter presteren naarmate het personeel op de basisschool beter samenwerkte en zich dus in een rijper stadium van groepsontwikkeling bevond. Verder wordt er verwezen naar een bijlage voor sociaal emotioneel leren van Kees van Overveld. Het belang van duidelijke verwachtingen, breed draagvlak, veiligheid, samenwerken, gestructureerde kaders, kleine groepjes en aandacht voor individuen wordt besproken.
 

In Gersicks circulaire model kunnen groepen herhaaldelijk van de storm-/conflictfase naar de prestatiefase gaan en weer terug. Deze periodes kan je volgens Gersick zien als kansen.

Met de zilveren weken wil men de storm- en conflictfase als kans bezien om op een hoger niveau van betrokkenheid en taakgerichtheid te komen. Daarbij wordt niet slechts ingezet op opdrachten en oefeningen rond samenwerken, maar juist ook op momenten van eigenheid, van uitwisseling over waarden en de verschillende beleving van de alledaagse dingen die we ervaren.
 

Tijdens de bronzen weken wordt teruggeblikt vanuit emotionele behoeften én vanuit een leer- en meer opbrengstgericht perspectief. Natuurlijk is er dan ook aandacht voor het afscheid in groep 8. Er is een aparte paragraaf gewijd aan groepsvorming in de kleuterklas, omdat deze groep continu in de oriëntatiefase zit met af en toe wat storm.
 

Het belang van het boek wordt benadrukt nu we in deze tijd regelmatig te maken hebben met periodes van thuisonderwijs.

In dit hoofdstuk wordt kort en krachtig drie onderwerpen behandeld: het activeren van voorkennis, het geven van feedback en de ouderbetrokkenheid, dit alles in relatie tot groepsvorming.

Hier vind je een handig overzicht van voorbeeldvragen om terug te blikken en/of vooruit te blikken tijdens De Zilveren Weken met een specifieke kolom voor groep 8.

Dit hoofdstuk staat vol met evaluatievormen op alfabetische volgorde. In een handige tabel kan je de volgende aspecten van de werkvorm terugzien:

• Niveau: om aan te geven hoeveel voorbereiding de activiteit vraagt

• Vorm: de manier waarop je evalueert staat hier kort beschreven, bv. verbaal, schriftelijk of beeldend

• Duur: hier zie je de duur van de activiteit van kort (tot 15 minuten) tot zeer lang (langer dan 60 minuten)

• Leeftijdscategorie: kleuters, onderbouw, middenbouw, bovenbouw en vo

• FTF of online: je ziet hier of een activiteit FTF is, dit staat voor face to face en is dus offline, online spreekt voor zich

Aan het einde van dit hoofdstuk staan de activiteiten ook nog eens handig geordend op bovenstaande rubrieken en kan je dus bijvoorbeeld snel een evaluatievorm vinden voor de leeftijd kinderen met wie je werkt.

In dit hoofdstuk staan weer op dezelfde wijze in schema alle spelvormen alfabetisch deze spelvormen zijn weer handig per aspect ook gerubriceerd.

Allerlei digitale energizers voor het thuisonderwijs op een rij.

Aan de hand van deze coöperatieve werkvormen kan je didactische lessen, activerend en groepsvormend inzetten.

In dit hoofdstuk vind je per leeftijdscategorie een handig voorbeeldrooster van 3 weken waar passende activiteiten al in staan. Het is natuurlijk een voorbeeld waar je beredeneerd van af kan wijken, maar geeft wel enige richting voor wat je groep nodig kan hebben aan groepsvormende activiteiten en in welke frequentie.

De schrijver beperkt zich tot de essentie van de ‘werken aan wat werkt’ methodiek en behandelt de voorbeelden van schalen, vragen en andere manieren om ‘WaWW’ uit te bouwen. Dit is vooral geschikt voor groepen waar sprake blijft van onveiligheid en pesten en een interventie nodig is. Insoo Kim Berg en Lee Shilts ontwikkelden deze oplossingsgerichte benadering om groepen weer in hun kracht te zetten. De beschrijving van de werkvorm is ondersteund met vele voorbeelden van gesprekken en visualisaties.

Vooral in deze tijd, waar veel groepen incompleet zijn geweest en er weer sprake is geweest van thuisonderwijs en een lange kerstvakantie, is de inhoud van dit boek urgent om tot je te nemen en vooral…om hier iets mee te DOEN! En dat gaat helemaal goedkomen, het boek is zo praktisch uitgewerkt, dat het zeer handzaam is. Iedere groep kan wel een booster gebruiken in de groepsvorming en daar kan de leraar als professional invloed op uit oefenen!

 

Marieke Stomphorst

Redacteur bij Wij-leren.nl

Nieuwe onderwijsboeken april 2024