Thuis in school: samen leren begint bij communiceren

Ondanks diverse inspanningen van basisscholen om ouders te betrekken bij de school van hun kinderen, blijven de effecten hiervan op daadwerkelijke ouderbetrokkenheid en schoolsucces van kinderen beperkt. Vooral ouders die het Nederlands slecht beheersen of laagopgeleid zijn lijken moeilijker te bereiken en te betrekken bij de school. Tot nu toe uitgevoerde activiteiten vanuit scholen sluiten onvoldoende aan bij de leefwereld van gezinnen en bij de oorzaken van ineffectieve of beperkte ouderbetrokkenheid. Ook is de aandacht voor ouderbetrokkenheid in het schoolbeleid beperkt.        

Het doel van het onderzoek van Hol is het stimuleren van de dialoog tussen ouders en leraren. Daarnaast is getoetst of verbeterde communicatie via ouderbetrokkenheid leidt tot een betere cognitieve en sociaal-emotionele ontwikkeling bij kinderen.          

Onderzoek

De relatie tussen ouderbetrokkenheid en de wijze waarop een leerling zich op de lange termijn ontwikkelt is onderzocht in een literatuurstudie. Uit ander onderzoek blijkt dat ouderbetrokkenheid positief bijdraagt aan de ontwikkeling van leerlingen. Hiervoor is wel van belang dat ouders onderwijsondersteunend gedrag vertonen. Dit gedrag bevat vier componenten:

1. Ouders zijn betrokken bij het onderwijs aan hun kind.
2. Ouders stimuleren het schools leren, spelenderwijs, thuis.
3. Toezicht, bijvoorbeeld bij buitenspelen, tv kijken en computergebruik.
4. Hoge realistische verwachtingen van ouders.

De doelen en verbeterpunten met betrekking tot ouder-leraar communicatie en ouderbetrokkenheid zijn uitgevraagd bij zeven basisscholen uit de regio Amsterdam. Zo is het bijvoorbeeld van belang dat afstemming plaats kan vinden tussen ouder en leerkracht. Daarvoor is vertrouwen nodig. Deze kennis vormt de basis voor het ontwikkelen van leergemeenschappen, zodat kan worden ingezet op de voor de school specifieke behoeften.

"Ouders en leraren verschillen van elkaar in hun verwachtingen."

Houding

Uit een onderzoek onder 21 leraren en 240 ouders blijkt dat zij beiden bereid zijn tot het bevorderen van ouderbetrokkenheid. Echter blijken ouders en leraren van elkaar te verschillen in hun verwachtingen over de mate van persoonlijk contact, de rol van thuis als verlengstuk van school en de rol van het kind in de communicatie. Deze tegenstellingen of misverstanden kunnen alleen worden opgelost als scholen en ouders beter met elkaar communiceren, waarin een specifiek gespreksmodel voor elke school kan voorzien. Dit gespreksmodel wordt ontwikkeld op basis van de bevindingen van het onderzoek van Hol.

Het gespreksmodel zal vorm krijgen doordat directie, leraren, ouders, studenten en onderzoekers hieraan samenwerken in een professionele leergemeenschap. Het doel van het gespreksmodel is het verbeteren van de communicatie en relatie tussen leraren en ouders en het verbeteren van hun houding. Het gespreksmodel zal tevens gebruik maken van bewezen effectieve thuisactivitei-ten die aansluiten bij de onderwijspraktijk, bijvoorbeeld VVE Thuis.

Samenvatting 

Onderzoek van Hol toont aan dat ouderbetrokkenheid op basisscholen vaak beperkt blijft, vooral bij laagopgeleide ouders of ouders met taalachterstanden. Bestaande initiatieven sluiten onvoldoende aan bij de leefwereld van gezinnen en schoolbeleid besteedt hier weinig aandacht aan. Uit een literatuurstudie blijkt dat onderwijsondersteunend gedrag van ouders (betrokkenheid, thuis leren stimuleren, toezicht houden, realistische verwachtingen) cruciaal is voor schoolsucces. Een enquête onder 21 leraren en 240 ouders in Amsterdamse scholen laat echter verschillen zien in verwachtingen over communicatie: leraren willen meer formeel contact, ouders prefereren informeel contact en zien thuis niet als schoolverlengstuk.

De oplossing ligt in een maatwerk gespreksmodel, ontwikkeld via professionele leergemeenschappen waarin ouders, leraren, directie en onderzoekers samenwerken. Dit model richt zich op wederzijds vertrouwen, afstemming van verwachtingen en effectieve thuisactiviteiten (bv. VVE Thuis). Doel is niet alleen betere communicatie, maar ook verbetering van de cognitieve en sociaal-emotionele ontwikkeling van leerlingen. Kernpunt: ouderbetrokkenheid vereist dialoog op basis van gedeelde waarden en praktische aansluiting bij gezinscontexten.

Bronnen

• Hol, M. (in press). Thuis in school: samen leren begint bij communiceren. Vrije Universiteit Amsterdam.
• Vries, P. de (2014). Leerlingsucces vraagt om samenwerking met ouders. Geraadpleegd op 10-02-2016 van https://wij-leren.nl/samenwerken-met-ouders.php
• Kerpel, A. (2014). Ouderbetrokkenheid en schoolsucces. Geraadpleegd op 10-02-2016 van https://wij-leren.nl/school-en-ouders.php
• Pameijer, N. (2016) Ouderbetrokkenheid en constructieve communicatie. Geraadpleegd op 10-02-2016 van https://wij-leren.nl/ouderbetrokkenheid-hgw-constructieve-communicatie-1.php
• Karels, K. (2014). Professioneel communiceren met ouders. Geraadpleegd op 10-02-2016 van https://wij-leren.nl/professioneel-communiceren-met-ouders.php
• Kerpel, A. (2014). De professionele leergemeenschap. Geraadpleegd op 10-02-2016 van https://wij-leren.nl/professioneel-leraar.php
• Bij dit artikel is gebruik gemaakt van het persbericht van het NRO.