Een leerling is méér dan een getal

Geplaatst op 1 juni 2013

Opbrengstgericht werken

Opbrengstgericht werken houdt in dat leraren meer dan voorheen gaan werken met getallen. Kennis en vaardigheden van leerlingen worden immers uitgedrukt in getallen. Hoe hoger, hoe beter is het devies. En op elke school is er wel een leraar die zegt: ‘een leerling is méér dan een getal’.

Getallenverzameling

Die leraar heeft gelijk als het om één getal gaat. Een leerling is namelijk een oneindig grote getallenverzameling. Alle kennis, vaardigheden, persoonskenmerken, enzovoorts, zijn uit te drukken in getallen. Op de schaal van ‘omgaan met ruzie’ zit deze leerling op een 7, qua rekenvaardigheid zit hij op 73, zijn IQ is 98, introvert gedrag ligt in het derde deciel, hij heeft 23 paar chromosomen, zijn grasgroene oogkleur komt overeen met kleurcode RAL 6010, hij rent 1 kilometer in 6 minuten en 10 seconden…

De wereld in getallen

Onze wereld bestaat uit getallen. Denk aan snelheid, gewicht, aantal bewoners, hoogte, enzovoort. De mens heeft de wereld meetbaar gemaakt om haar te kunnen bevatten en haar te kunnen begrijpen. En daarmee begrijpt de mens zichzelf. Een getal is niets meer dan een abstractie van de werkelijkheid. Een leerling met een Cito-vaardigheidsscore van 34 zegt ons iets over hoe goed hij het doet ten opzichte van andere leerlingen op hetzelfde meetmoment. De getallen die we gebruiken bij het opbrengstgericht werken staan voor het rendement dat we met deze leerlingen halen met deze persoonskenmerken en met dit onderwijs. Meer dan dit is het niet. Toch stuit het leraren tegen de borst.

‘Een leerling is méér dan een getal’, wat schuilt er nu achter deze uitspraak?

Afrekencultuur

Is het de angst om op een getal ‘afgerekend’ te worden? Ja, dat kan. Nee, dat hoeft niet. De leraar met dit gevoel, heeft in elk geval goed door dat hij er toe doet als het gaat om de opbrengsten van zijn onderwijs. Maar het is de schoolcultuur die maakt of deze angst gegrond is. Opbrengstgegevens zijn immers primair bedoeld als middel om te reflecteren op het eigen onderwijsgedrag. En dat is iets anders dan beoordelen.

Momentopname

Of is het een leraar die twijfelt aan de betrouwbaarheid van de toets en die zegt: ‘het is een momentopname?’ Deze leraar heeft gedeeltelijk gelijk, want veel onderwijsprofessionals realiseren zich te weinig dat een vaardigheidsscore op een Cito-toets het midden aangeeft van een betrouwbaarheidsinterval. Het meten van een menselijke vaardigheid is iets anders dan het meten van de lengte; het is het verschil tussen ‘bij benadering’ en ‘exact’.

Metacognitie

Of is het een leraar die vindt dat er een te sterke focus ligt op de cognitieve ontwikkeling? Ook deze leraar heeft een punt. De Cito-toetsen zijn sterk cognitief (en schriftelijk) gericht. We zijn (nog) niet gewend om opbrengstgericht te werken rond aspecten als mondelinge uitdrukkingsvaardigheid, burgerschap, metacognitieve vaardigheden of zelfs zoiets als geluk. Sir Ken Robinson zegt dan ook: ‘We hebben de neiging het meetbare belangrijk te maken, in plaats van het belangrijke meetbaar’.

Uniek persoon

Of is het de wens om de leerling als persoon te zien? Als een persoon die lacht, huilt, op zijn eigen manier beweegt en die zijn goede en minder goede eigenschappen heeft? De leraar die dit denkt – voelt is hier een beter woord – heeft te weinig oog voor dat elk mens al een oneindige getallenverzameling is. Elk getal in deze verzameling zegt iets over de werkelijkheid, maar is de werkelijkheid nooit helemaal. De manier waarop de leraar de leerling beleeft is hierin zeker niet meegenomen.

Een leerling is méér dan een getal

Dat is dus waar een onwaar tegelijk. Het is de individuele zienswijze die bepaalt hoe een getal wordt ervaren. Laten we ze combineren met ons gezond verstand en beredeneerde keuzes maken. Getallen horen nu eenmaal bij het leven. We werken dagelijks met grote hoeveelheden ervan; ‘Als mijn gewicht maar onder de 80 kilogram blijft, dan ben ik tevreden’. Getallen zijn gekoppeld aan onze emoties; ze kunnen ons blij of teleurgesteld maken. Als we hier boven kunnen staan, doen we het goed. Maar niet altijd, want laten we eerlijk zijn… wat wás u blij toen u hoorde dat uw kind net na de geboorte een Apgar-score van 10 had…

Heb je vragen over dit thema? Stel ze in de onderwijs community binnen de Wij-leren.nl Academie!