De uitgangspunten van Handelingsgericht werken 5 - 7
Geplaatst op 1 juni 2014
Medeauteurs van dit artikel zijn Tanja van Beukering en Sonja de Lange.
Kader voor reflectie en kwaliteitsverbetering
Voor Handelingsgericht werken gelden zeven samenhangende uitgangspunten. Deze bieden een kader voor reflectie en kwaliteitsverbetering. In een vorig artikel kwamen de eerste vier uitgangspunten aan de orde. In dit artikel worden de andere drie uitgangspunten beschreven.
2. Het gaat om afstemming en wisselwerking;
3. De leerkracht doet ertoe;
4. Positieve aspecten zijn van groot belang.
6. Ons handelen is doelgericht;
7. De werkwijze is systematisch en transparant.
5. Constructieve samenwerking met ouders en leerlingen
Richtlijnen HGW
Bij HGW praten we zo veel mogelijk ‘met’ in plaats van ‘tegen’ of ‘over’ leerlingen en hun ouders. In deze samenwerking heeft een ieder een wezenlijke bijdrage.
Het benutten van de kennis van een moeder
De leerkracht van Joris heeft een sterk klassenmanagement, de lesovergangen verlopen soepel en snel. Maar ze ervaart moeite met Joris; voor hem zijn de lesovergangen moeilijk. Ze heeft van alles geprobeerd, toch raakt Joris bij elke leswisseling in paniek.
Hij gooit zijn spullen van tafel of hij houdt zijn handen over zijn oren. Het duurt dan al snel vijf minuten voordat hij zich herstelt en de juiste spullen voor zich heeft liggen. De leerkracht besluit dit met moeder te bespreken. Eerst noemt ze kort het probleem, daarna verwoordt ze haar doel: dat Joris een leswisseling rustig doorloopt en binnen twee minuten zijn spullen op tafel heeft liggen.
Vervolgens vraagt ze moeder mee te denken over een goede aanpak: is er misschien een aanpak die thuis helpt bij overgangen? Moeder weet het meteen: de kookwekker. Als zij deze gebruikt, dan zit Joris binnen een minuut van de computer aan tafel. Zonder kookwekker kan zo’n overgang eindeloos duren en tot een conflict leiden. Moeder heeft ermee geëxperimenteerd en het werkt. Ze
heeft deze informatie van de website van Balans.
De leerkracht geeft aan dat zij nog niet gedacht heeft aan een kookwekker, maar dat het haar zinnig en haalbaar lijkt. Ze spreken af dat moeder dit vanmiddag thuis met Joris zal voorbereiden, dat de leerkracht er morgen mee begint en dat ze elkaar over een week spreken om na te gaan of het doel is behaald. Moeder waardeert het gesprek zeer en geeft de leerkracht de volgende ochtend een cadeautje: een kookwekker. Inderdaad, het blijkt effectief: het doel is in drie dagen bereikt.
|
6. Doelgericht werken
Casus
Jordi (groep 3) komt ’s ochtends binnenstormen, gooit zijn jas en tas op de grond en rent richting bouwhoek voorbij de leerkracht. Die roept geïrriteerd: ‘Jordi, doe normaal!’ Jordi kijkt haar niet begrijpend aan. Dan bedenkt de leerkracht zich dat ‘doe normaal’ geen duidelijk doel is. Wat is normaal voor een zesjarige met veel energie?
Als ze later op de ochtend even tijd heeft, zet ze dat op papier. Ze herformuleert ‘normaal doen’ in vijf kleine, snelle doelen:
1. Bij binnenkomst, hang je je jas op de kapstok; 2. Je doet je tas in de bak; 3. Dan groeten we elkaar: geven een hand, kijken elkaar aan en zeggen ‘goedemorgen’; 4. Je pakt een boek uit de kast; 5. Je gaat aan je tafel kijken/lezen in je boek tot we beginnen met de les.
In de pauze bespreekt ze dit met Jordi, ze vertelt hem dat ze zijn ‘binnenkomgedrag’ samen met hem wil verbeteren. Ze laat hem eerst vertellen wat hij zelf onder goed ‘binnenkomgedrag’ verstaat. Het valt haar op hoe goed hij de regels kent. Jordi is akkoord met de doelen. Maar aan het vijfde doel voegt hij toe ‘samen met mijn vriend Luuk, want hij helpt me altijd’. De leerkracht ondersteunt dit idee, want ze heeft gezien dat Jordi rustiger wordt als hij met Luuk werkt of speelt. Ook Luuk vindt het een goed idee.
Als ze Jordi vraagt of ze nog iets anders moeten regelen voordat ze morgen beginnen, zegt Jordi ‘dat
we het aan m’n moeder vertellen’. Aan het einde van de dag vertellen de leerkracht en Jordi hun plan aan moeder. Die vindt het een ‘super idee’ en stelt voor dat ze thuis ook gaan oefenen met de jas ophangen. Ze hebben er alle drie zin in, volgens Jordi is het ‘een makkie’. Over twee weken zullen ze met z’n drieën evalueren of de vijf doelen zijn behaald.
De volgende dag merkt de leerkracht al dat ze houvast heeft aan haar ‘kleine, snelle doelen’. Ze ondersteunen haar bij het geven van gerichte feedback. Ze kan direct benoemen welk gewenst gedrag ze al ziet (‘Jordi, wat hangt je jas goed op de kapstok,
wat ligt je tas mooi in de bak en wat fi jn dat je je boek al uit de kast hebt gehaald.’) en welk gedrag beter kan (‘Zullen we het groeten nog even oefenen: geef me een hand, kijk me aan, goedemorgen!’ en ‘Dan kun je nu met Luuk je boek gaan bekijken.’). |
7. Systematisch en transparant
2. signaleren van leerlingen die extra begeleiding nodig hebben;
3. clusteren van leerlingen met vergelijkbare onderwijsbehoeften;
4. opstellen van een groepsplan;
5. dit plan uitvoeren;
6. evalueren.
HGW formulieren
De HGW-formulieren passen bij de visie van de school en de werkwijze van het team. Belangrijk is dat deze formulieren functioneel zijn, zodat ze helpen bij de planning van het dagelijks werk en de reflectie daarop. Ze zijn een hulpmiddel, niet meer en niet minder. Het is van belang dat de verschillende formulieren goed op elkaar aansluiten en elkaar vooral niet overlappen, want herhaling kost onnodig veel tijd, energie en irritatie. Let wel: in ieder formulier dienen alle zeven uitgangspunten van HGW terug te komen, anders is het geen ‘handelingsgericht formulier’. De ingevulde formulieren kunnen meteen als verslag fungeren. Omdat ook de afspraken erin zijn opgenomen, verkleint dit de kans op misverstanden.
Kiezen voor HGW
uitgangspunten werkelijk tot hun recht komen. Past HGW bij onze waarden en opvattingen? Het gaat hierbij om reflecteren en keuzes maken: wat doen we al handelingsgericht, wat zouden we handelingsgerichter willen doen en waarom? Hoe kunnen we met HGW ons onderwijs en de begeleiding voor alle leerlingen verder ontwikkelen in het perspectief van passend onderwijs? Op welke wijze kan HGW ons helpen bij het realiseren van onze visie en missie? Het is belangrijk dat de leidinggevende samen met het team een bewuste keuze voor HGW maakt, passend bij de schoolvisie en andere ontwikkelingen in de school.
Literatuur
• Pameijer, N., Beukering, T. van & Lange, S. de (2010). ‘De uitgangspunten van Handelingsgericht werken’. In: JSW 94 (7), pp. 6-9.
Heb je vragen over dit thema? Stel ze in de onderwijs community binnen de Wij-leren.nl Academie!
Gerelateerd















