De vijf rollen van de leraar

Machiel Karels

Directeur Wij-leren.nl | onderwijsadviseur bij Wij-leren.nl

Geplaatst op 20 juli 2018

Effectief lesgeven

Leraren zijn succesvoller als ze goed contact kunnen maken met hun leerlingen, een persoonlijke presentatie hebben en hun vak verstaan. Door analyse van dat gedrag blijkt dat de leraar in zijn lessen verschillende rollen vervult: de rol van gastheer, presentator, didacticus, pedagoog en afsluiter.

Het onderscheid in deze vijf rollen biedt leraren veel houvast. Bij elke rol is specifiek en effectief gedrag te beschrijven; concreet gedrag, dat is te oefenen en toe te passen.

Praktisch boek

Het boek De vijf rollen van de leraar beschrijft voor elke rol op concrete, praktische wijze welk gedrag een effectieve leraar wel én niet vertoont.

Ook worden talloze suggesties gegeven van manieren waarop de leraar zich de rollen, en het gedrag daarbij, kan eigen maken.

De vijf rollen

Elke rol hoort bij een bepaalde fase van de les en kent specifiek gedrag. De vijf rollen houden het volgende in:

de gastheer verwelkomt zijn leerlingen bij binnenkomst en maakt hij bewust contact met zijn leerlingen;
de presentator vangt de aandacht van zijn leerlingen;
de didacticus geeft instructie;
de pedagoog zorgt voor een veilig klimaat
de afsluiter laat de leerlingen reflecteren en sluit zijn les op een effectieve manier af.

Leraren die zich deze rollen en het bijbehorende gedrag hebben eigen gemaakt, beïnvloeden het gedrag van leerlingen positief, waardoor zowel het leerproces als de leerlingresultaten verbeteren.

Bedoeld voor

Dit boek is relevant voor iedereen die voor de klas staat: leraren in het basisonderwijs, voortgezet onderwijs en middelbaar beroepsonderwijs. Het is een rijke bron voor elke leraar die zich verder wil professionaliseren.

De vijf rollen van de leraar wordt ook veel gebruikt op lerarenopleidingen. Daarnaast is De vijf rollen van de leraar inzetbaar als hulpmiddel bij strategisch HRM (human resource management) in het onderwijs.

Opbouw van het boek

Omdat in het boek het gedrag van de leraar centraal staat, gaat het eerste hoofdstuk over ideaal lerarengedrag, het effect daarvan op leerlingen en gedragsbeïnvloeding. Er wordt onder andere aandacht besteed aan het feit dat ons gedrag wordt aangestuurd door onze overtuigingen. In de daarop volgende hoofdstukken staat steeds één van de vijf rollen van de leraar centraal.

Deze hoofdstukken, 2 tot 6, zijn allemaal op dezelfde manier opgebouwd.

Een fictieve, optimale praktijkbeschrijving, die laat zien hoe de leraar de betreffende rol effectief vormgeeft.
Achtergrondinformatie over de rol.
Een beschrijving van verbaal en non-verbaal gedrag: wat doet en zegt de leraar in deze rol wel en niet?
Een beschrijving van het gedrag van leerlingen als de leraar de rol effectief vormgeeft.
Manieren waarop de leraar zich verder kan ontwikkelen in de rol. Er komen gedragsalternatieven aan de orde, die de leraar in de les en buiten de lessituatie kan uitproberen.
Reflectievragen op verschillende niveaus - handelen, denken, doelen, ervaringen en de interactie met leerlingen - die de leraar inzicht geven in zijn gedrag.
Reflectie op overtuigingen. Dit geeft inzicht in de eigen overtuigingen en de belemmerende overtuigingen van de leraar.
Herkenbare situaties voor beginnende leraren, verwoord door een coach.
Herkenbare situaties voor ervaren leraren, verwoord door een coach.
Tot slot worden aan het eind van elk hoofdstuk de competenties genoemd die kenmerkend zijn voor de betreffende rol in die fase van de les.

Dit is een uitgave van CPS Uitgeverij

CPS Uitgeverij brengt praktische boeken uit voor onderwijsprofessionals die beter willen worden in hun vak. De boeken zijn geschreven door de adviseurs en trainers van CPS die de meest recente inzichten en actuele kennis aanvullen met een flinke dosis praktijkervaring.

Onderwijssoort: primair onderwijs, voortgezet onderwijs en beroepsonderwijs
Auteur(s): Martie Slooter
Uitgever/Jaar: CPS Uitgeverij, 2009
Materiaal: boek: paperback, 140 p.
ISBN: 9789065086167

Heb je vragen over dit thema? Stel ze in de onderwijs community binnen de Wij-leren.nl Academie!