Wat is de winst van een betrokken vader voor de leerling in het voortgezet onderwijs?
Peter de Vries
Expert ouderbetrokkenheid bij PeterdeVries.nu
Vaders en moeders
Ouderbetrokkenheid is van belang voor het schoolsucces van leerlingen, ook in het voortgezet onderwijs. In het verlengde daarvan heeft Mariëtte Lusse zeer waardevol onderzoek gedaan naar effectieve vormen van samenwerking tussen VMBO-scholen en ouders, en naar het effect ervan op bijvoorbeeld het bestrijden van schooluitval. Maar we weten ook nog veel niet over het thema. Valt er bijvoorbeeld iets te zeggen over de specifieke rol van vaders en moeders?
Ouderbetrokkenheid
Ouders in het voortgezet onderwijs zijn nauwelijks zichtbaar. Voor veel leraren blijven veel ouders grote onbekenden. Fysieke contactmomenten en contact via Magister vormen echter maar een deel van het samenwerken met ouders, en slechts een onderdeel van ouderbetrokkenheid. Ouderbetrokkenheid toont zich immers voor een groot deel thuis. Bij ouderbetrokkenheid gaat het om het voortdurend samenwerken tussen ouders en leraren om het leren en een gezonde ontwikkeling van leerlingen te ondersteunen, zowel thuis als op school.
Samen zoeken naar nieuwe inzichten die bijdragen aan goed onderwijs en aan de ontplooiing van hun kind, de leerling. De invulling van deze samenwerking is afhankelijk van de behoefte van de leerling. En natuurlijk wordt deze steeds autonomer, op weg naar zijn volwassenheid: de verantwoordelijkheid van leerlingen neemt toe waar zijn ouders hem steeds meer loslaten. In het ideale geval blijft de ouderbetrokkenheid overigens onverminderd hoog, maar zal er anders uitzien.
Onderzoek naar vaders
Onderzoek naar de specifieke rol van vaders levert een aantal interessante gegevens op voor het voortgezet onderwijs. Vaders blijken vooral betrokken bij de schoolkeus groep 8 en bij problemen (Van Daal et al, 2002). Verder tonen vaders vooral belangstelling als een leerling ouder is (Van Daal et al, 2002). Uit een onderzoek in Spanje door Raquel-Amaya Martinez Gonzalez blijkt dat vaders (meer dan moeders) in het voortgezet onderwijs verontrust zijn wanneer er iets niet goed gaat met hun kind op school .
Tavecchio concludeert verder dat het leesgedrag van vaders een sterke invloed heeft op leerlingen tussen de 7 en 15 jaar: lezende vaders hebben kinderen die zelf ook meer lezen. (Tavecchio, 2014) .
En, opmerkelijk, betrokken vaders hebben kinderen die cognitief en sociaal competenter zijn, minder geneigd tot sekse-stereoptypering, empathischer en psychologisch beter aangepast (Rohner en Veneziano, 2001) .
Vaders doen ertoe
Met andere woorden, vaders doen er toe en spelen een grote rol in het voortgezet onderwijs.
Wat kan de school doen om vaders te stimuleren en effectief te betrokken te zijn.Hieronder een aantal suggesties.
1. Zorg dat je als mentor beide ouders kent door vaders én moeders nadrukkelijk beiden aan het begin van het jaar uit te nodigen in een startgesprek met de leerling erbij. Deze investering in een goede relatie verdient zich dubbel en dwars terug . Het gaat hierbij dus niet om een informatieavond waarbij de school vooral informatie zendt, maar om individuele kennismakingsgesprekken met beide ouders (met de leerling erbij).
2. Realiseer je dat vaders belangrijk zijn voor de schoolontwikkeling van hun kind, juist ook als het om een leerling in het voortgezet onderwijs gaat. Stimuleer leerlingen dat zij (ook) hun vader om advies en hulp vragen en samen opdrachten voor school uitvoeren. Veel vaders willen zich graag inzetten voor het huiswerk van hun kind .
3. Laat je niet afschrikken door leerlingen die zeggen dat ze de betrokkenheid van ouders liever niet willen. Deze opmerking komt meestal voort uit het niet weten wat die betrokkenheid inhoudt en omdat zij en hun ouders het niet gewend zijn. Ze willen in elk geval niet de enige zijn met betrokken ouders.
4. Het grootste probleem bij vaders in Spanje om betrokkenheid te tonen zijn hun eigen werktijden. In Nederland zal dat niet anders zijn. Probeer daar op in te spelen door tijdig opdrachten mee te geven die leerlingen samen met hun vader kunnen doen.
5. Betrek moeders én vaders wanneer het niet goed gaat op school. Hoe kun je als mentor samen met de leerling en zijn beide ouders een hecht team zijn waarbij verantwoordelijkheden en taken van een ieder duidelijk worden? Dit kan het beste door een gezamenlijk overleg met alle teamleden (leerling, mentor, ouders). Houd hierbij rekening met het acceptatieproces dat op kan treden en dat bij vaders weer anders kan verlopen dan bij moeders .
6. Houd rekening met cultuurverschillen. Vaders uit andere culturen die hun VMBO-kind arts willen laten worden terwijl dat er echt niet in zit, geven vaak ‘alleen maar’ aan dat zij het maximale voor hun kinderen willen zodat hun kinderen een betere carrière hebben dan zijzelf. Economische immigranten hebben zelf een forse levensinvestering gedaan door te gaan verhuizen naar een ander land om het economisch beter te hebben. Ze hopen vaak op meer succes voor hun kinderen. Maak dit bespreekbaar.
7. Organiseer een klankbordgroep met alleen vaders en vraag naar hun ideeën hoe zij hun bijdrage kunnen leveren aan de school. Dat kan op allerlei terrein: naast de leerondersteuning thuis kan het gaan om het organiseren van activiteiten op school en excursies samen met de school. Maar ook om nascholing van docenten vanuit het vakgebied van vaders.
Ten slotte
Natuurlijk geldt veel hiervan ook voor moeders. Echter leerlingen hebben moeders én vaders met hun eigen kwaliteiten. Het is daarom goed om een van beide rollen, in dit geval die van de vaders, eens bijzonder te belichten. Elke leerling vaart immers wel bij een goede samenwerking tussen zijn school en zijn beide ouders.
Samenvatting
Ouderbetrokkenheid, vooral van vaders, speelt een cruciale rol in het voortgezet onderwijs. Vaders zijn vooral betrokken bij schoolkeuzes en tonen interesse wanneer leerlingen ouder zijn. Lezende vaders hebben een positieve invloed op het leesgedrag van hun kinderen en betrokken vaders hebben kinderen die cognitief en sociaal competenter zijn. Scholen kunnen vaders stimuleren door individuele kennismakingsgesprekken te organiseren aan het begin van het schooljaar, leerlingen aan te moedigen om hun vader om advies en hulp te vragen, en rekening te houden met cultuurverschillen. Het betrekken van vaders bij schoolactiviteiten en het organiseren van een klankbordgroep kunnen ook effectief zijn. Een goede samenwerking tussen school en beide ouders, met speciale aandacht voor vaders, draagt bij aan het schoolsucces van leerlingen.
Bronnen
1. Lusse, M. (2013). Een kwestie van vertrouwen: Een ontwerpgericht onderzoek naar het verbeteren van het contact met ouders in het ‘grootstedelijke’ vmbo als bijdrage aan preventie van schooluitval. Proefschrift. Rotterdam: Rotterdam
University Press
2. Vries, P. de (2013). Ouderbetrokkenheid 3.0 Van informeren naar Samenwerken, Amersfoort: CPS
MirjamStroetinga in Oostdam, R.J. & Vries, P. de (redactie) (2014). Samen werken aan leren en opvoeden. Basisboek over ouders en school. Bussum: Coutinho
3. Louis Tavecchioin Oostdam, R.J. & Vries, P. de (redactie) (2014). Samen werken aan leren en opvoeden. Basisboek over ouders en school. Bussum: Coutinho
4. Raquel-Amaya Martinez Gonzalez tijdens het 3e Nationaal Congres Ouderbetrokkenheid te Maarssen op 11 september 2014.
5. Louis Tavecchioin Oostdam, R.J. & Vries, P. de (redactie) (2014). Samen werken aan leren en opvoeden. Basisboek over ouders en school. Bussum: Coutinho
6. Louis Tavecchioin Oostdam, R.J. & Vries, P. de (redactie) (2014). Samen werken aan leren en opvoeden. Basisboek over ouders en school. Bussum: Coutinho
7. Lusse, M. (2013). Een kwestie van vertrouwen: Een ontwerpgericht onderzoek naar het verbeteren van het contact met ouders in het ‘grootstedelijke’ vmbo als bijdrage aan preventie van schooluitval. Proefschrift. Rotterdam: Rotterdam
University Press en Vries, P. de (2013). Ouderbetrokkenheid 3.0 Van informeren naar Samenwerken, Amersfoort: CPS
8. Raquel-Amaya Martinez Gonzalez tijdens het 3e Nationaal Congres Ouderbetrokkenheid te Maarssen op 11 september 2014
9. Raquel-Amaya Martinez Gonzalez tijdens het 3e Nationaal Congres Ouderbetrokkenheid te Maarssen op 11 september 2014
10. Vries, P. de (2010). Handboek Ouders in de school (3e druk), Amersfoort: CP