Effectiviteit van schriftelijke toetsen in de voorbereiding op examenresultaten van Havo/Vwo-leerlingen

Geplaatst op 19 juli 2024

Met de groeiende integratie van technologie in het onderwijs worden scholen steeds creatiever in hun toetsmethoden. Terwijl sommige onderwijsinstellingen zich richten op alternatieve toetsvormen zoals werkstukken, presentaties en posters, roept dit de vraag op of leerlingen nog steeds goed voorbereid zijn op schriftelijke examens. Dit artikel onderzoekt de rol van schriftelijke toetsen in de voorbereiding op examens en hoe deze toetsen bijdragen aan de uiteindelijke examenresultaten van havo/vwo-leerlingen.

Schriftelijke Toetsen als Voorbereiding op Examens

Schriftelijke toetsen vormen een essentieel onderdeel van de voorbereiding op schriftelijke examens. Het idee is eenvoudig: als leerlingen regelmatig oefenen met schriftelijke toetsvormen, zijn ze beter voorbereid op de examens die ze uiteindelijk zullen afleggen. Dit verhoogt niet alleen de effectiviteit van hun voorbereiding, maar zorgt er ook voor dat de resultaten van de examens een nauwkeuriger beeld geven van de vaardigheden die getest worden.

Bijvoorbeeld, wanneer leerlingen oefenen met proefwerken en andere schriftelijke toetsvormen, ontwikkelen ze specifieke vaardigheden die van cruciaal belang zijn tijdens de daadwerkelijke examens. Dit omvat het leren omgaan met verschillende vraagtypes, zoals meerkeuzevragen, open vragen en kort antwoordvragen. Daarnaast worden leerlingen vertrouwd met de structuur en het format van schriftelijke toetsen, wat hen helpt om efficiënter en effectiever te antwoorden.

Validiteit en Basisvaardigheden

Een belangrijke reden waarom schriftelijke toetsen bijdragen aan een betere voorbereiding is de validiteit van de toetsresultaten. Validiteit verwijst naar de mate waarin een toets meet wat hij beoogt te meten. Door leerlingen te laten oefenen met schriftelijke toetsen, ontwikkelen ze basisvaardigheden die essentieel zijn voor het succesvol afleggen van examens. Deze vaardigheden omvatten tijdsmanagement, het begrijpen van vraagstellingen en het correct formuleren van antwoorden.

Als leerlingen niet voldoende ervaring hebben met schriftelijke toetsen, kunnen de verschillen in hun toetsscores niet uitsluitend worden toegeschreven aan hun werkelijke vaardigheid. In plaats daarvan kunnen de verschillen gedeeltelijk worden verklaard door variaties in ervaring met het specifieke toetsformat. Door leerlingen systematisch voor te bereiden op schriftelijke toetsen, worden deze variaties geminimaliseerd en kunnen toetsscores een betrouwbaarder beeld geven van de echte vaardigheden van de leerlingen.

Ethiek en Effectiviteit van Toetsvoorbereiding

Toetsvoorbereiding wordt vaak bekritiseerd als ongewenste ‘teaching to the test’, waarbij de focus ligt op het leren van specifieke inhoud die direct op de toets verschijnt. Dit kan leiden tot een vertekend beeld van de leerresultaten, waarbij leerlingen mogelijk goed presteren op de toets maar niet noodzakelijkerwijs een diepgaand begrip van de leerstof hebben.

Echter, er zijn effectieve en ethisch verantwoorde vormen van toetsvoorbereiding die bijdragen aan betere resultaten zonder in de valkuil van ‘teaching to the test’ te trappen. Volgens Popham (1991) zijn er twee hoofdcategorieën van toetsvoorbereiding die zowel pedagogisch verantwoord als effectief zijn:

Algemene Toetsvoorbereiding: Dit omvat het aanleren van vaardigheden die leerlingen helpen om met verschillende toetsvormen om te gaan. Bijvoorbeeld, leerlingen leren hoe ze hun tijd efficiënt kunnen verdelen over verschillende opgaven en begrijpen de logica achter meerkeuzevragen. Deze vorm van voorbereiding helpt leerlingen om beter voorbereid te zijn op de structuur en het format van de toetsen, zonder zich te richten op specifieke inhoud.
Instructie gericht op het Leerdomein: Hierbij krijgen leerlingen de kans om met verschillende toetsvormen te werken die representatief zijn voor de inhoud die ze moeten beheersen. Dit kan variëren van het maken van ‘kale’ sommen tot het oplossen van realistische rekenproblemen en het uitvoeren van werkstukken. Deze aanpak zorgt ervoor dat leerlingen niet alleen vertrouwd raken met het type toetsen dat ze zullen tegenkomen, maar ook met de inhoud die getest wordt.

Niet-Passende Toetsvoorbereiding

Er zijn ook vormen van toetsvoorbereiding die minder geschikt zijn en die kunnen leiden tot een ongewenste focus op specifieke inhoud of toetsvormen. Dit omvat:

Oefentoetsen op Specifieke Inhoud: Wanneer leerlingen oefenen met toetsen die zich specifiek richten op de inhoud die in de uiteindelijke toets voorkomt, kan dit leiden tot een oppervlakkige voorbereiding die niet het volledige begrip van de leerstof bevordert.
Training op Specifieke Vorm van de Toets: Het trainen van leerlingen om te presteren in de specifieke vorm van de uiteindelijke toets kan hen helpen bij het afleggen van die specifieke toets, maar biedt mogelijk niet de breedte van vaardigheden die nodig zijn voor een algemeen begrip van het vakgebied.

Conclusie

De integratie van schriftelijke toetsen in de voorbereiding op examens speelt een cruciale rol in het verbeteren van de examenresultaten van havo/vwo-leerlingen. Door leerlingen ervaring op te laten doen met verschillende schriftelijke toetsvormen, worden ze beter voorbereid op de schriftelijke examens en kunnen de resultaten een meer accurate afspiegeling geven van hun vaardigheden.

Effectieve toetsvoorbereiding omvat zowel algemene vaardigheden voor het omgaan met verschillende toetsvormen als instructie die gericht is op het leerdomein. Dit zorgt ervoor dat leerlingen niet alleen goed voorbereid zijn op de vorm van de toets, maar ook op de inhoud die getest wordt. Hoewel sommige vormen van toetsvoorbereiding mogelijk minder geschikt zijn, kunnen goed uitgevoerde schriftelijke toetsen bijdragen aan een solide voorbereiding en betere examenresultaten.

Het is belangrijk dat scholen en docenten bij het ontwerpen van hun toetsstrategieën een balans vinden tussen het bieden van effectieve voorbereiding en het vermijden van ongewenste ‘teaching to the test’. Door een doordachte en ethisch verantwoorde benadering van toetsvoorbereiding kunnen leerlingen optimaal worden voorbereid op hun schriftelijke examens en hun volledige potentieel benutten.