Is de klasopstelling in groep 3 van invloed op de mate waarin leerlingen spiegelend schrijven?

Geplaatst op 7 maart 2019

Samenvatting

Dat kinderen tot ongeveer 7 jaar soms spiegelend schrijven komt waarschijnlijk doordat bij hen het zogenoemde lateralisatieproces nog gaande is. Hersenen maken dan nog geen onderscheid tussen links en rechts. Dat betekent dat klasopstelling hier vermoedelijk geen invloed op heeft.

Leerlingen die leren schrijven hebben, minimaal af en toe, de neiging om sommige letters of cijfers in spiegelbeeld te schrijven. Tot het eind van de twintigste eeuw werd gedacht dat dit te maken had met of iemand rechts- of linkshandig is. Diverse onderzoeken laten echter zien dat dit niet met elkaar in verband staat. Spiegelend schrijven door kinderen tot ongeveer 7 jaar lijkt gerelateerd te zijn aan het lateralisatieproces. De hersenen maken nog geen onderscheid tussen links en rechts.

Invloed klasopstelling op het leren

Daarnaast zijn er diverse onderzoeken over de invloed van de klasopstelling op het leren van leerlingen. De klasopstelling heeft invloed op de taakgerichtheid en de werkhouding van leerlingen. Een opstelling in rijen zorgt voor een betere taakgerichtheid en een goede werkhouding van leerlingen die zelfstandig werken aan individuele taken. In een flexibel klaslokaal kan de leraar de leeractiviteiten, werkmethode en doelen beter op elkaar laten aansluiten.
Geen van deze onderzoeken zegt iets over de link tussen klasopstelling en spiegelend schrijven in groep 3. Een nadere raadpleging van deskundigen van diverse universiteiten heeft eveneens geen direct onderzoek hiernaar opgeleverd.

Uitgebreide beantwoording

Opgesteld door: Lisette Uiterwijk (Kennismakelaar Kennisrotonde) Vraagsteller: intern begeleider basisschool
Referentie: Kennisrotonde. (2018). Is het waar dat de klasopstelling in groep 3 invloed heeft op de mate waarin leerlingen spiegelend schrijven en lezen? (KR. 460) Den Haag: Kennisrotonde.

Vraag

Is het waar dat de klasopstelling in groep 3 invloed heeft op de mate waarin leerlingen spiegelend schrijven en lezen?

Kort antwoord

Spiegelend schrijven door kinderen tot ongeveer 7 jaar lijkt gerelateerd te zijn aan het zogenaamde lateralisatieproces (hersenen maken nog geen onderscheid tussen links en rechts), dat betekent dat klasopstelling hier vermoedelijk geen rol in speelt.

Toelichting antwoord

In de literatuur zijn diverse onderzoeken te vinden over spiegelend schrijven en lezen. Leerlingen die leren schrijven hebben, minimaal af en toe, de neiging om sommige letters of cijfers in spiegelbeeld te schrijven. Tot het eind van de twintigste eeuw werd gedacht dat dit te maken had met of iemand rechts- of linkshandig is. Diverse onderzoeken laten echter zien dat dit niet met elkaar in verband staat (zie bijvoorbeeld Fischer & Koch, 2016). Spiegelend schrijven door kinderen tot ongeveer 7 jaar wordt hoogstwaarschijnlijk veroorzaakt doordat bij hen het zogenaamde lateralisatieproces nog gaande is. De hersenen maken nog geen onderscheid tussen links en rechts (Ahr, Houdé, & Borst, 2016; Fischer, 2017).

Daarnaast zijn in de literatuur diverse onderzoeken te vinden over de invloed van klasopstelling op het leren van leerlingen. De klasopstelling heeft invloed op de taakgerichtheid en de werkhouding van leerlingen. Een opstelling in rijen zorgt voor een betere taakgerichtheid en een goede werkhouding van leerlingen die zelfstandig werken aan individuele taken. In een flexibel klaslokaal kan de leraar de leeractiviteiten, werkmethode en doelen beter op elkaar aan laten sluiten. Meer hierover is te vinden in twee eerder door de Kennisrotonde beantwoorde vragen over de groepsopstelling in de klas.

In geen van deze onderzoeken wordt echter ingegaan op de link tussen klassenopstelling en spiegelend schrijven en lezen in groep 3. Een nadere raadpleging van deskundigen van diverse universiteiten heeft eveneens geen direct onderzoek naar de veronderstelde relatie tussen klasopstelling en spiegelend schrijven en lezen opgeleverd.

Op basis van huidige beschikbare kennis lijkt het erop dat spiegelend schrijven gerelateerd is aan het zogenaamde lateralisatieproces dat bij jonge kinderen (hersenen maken nog geen onderscheid tussen links en rechts), dat betekent dat klasopstelling hier vermoedelijk geen rol in speelt.

Geraadpleegde bronnen

Van Everdingen, S. (2017) Handschriftonderwijs upgraden en professionaliseren. Veerkracht, 14(3), 25-29. Verkrijgbaar via: http://kpz.nl/wp- content/uploads/2018/02/24-29-HANDSCHRIFTONDERWIJS.pdf
Ahr, E., Houdé, O., & Borst, G. (2016). Inhibition of the mirror generalization process in reading in school-aged children. Journal of experimental child psychology, 145, 157-165.
Fischer, J. P., & Koch, A. M. (2016). Mirror writing in typically developing children: A first longitudinal study. Cognitive Development, 38, 114-124.
Fischer, J. P. (2017). Character reversal in children: the prominent role of writing direction. Reading and writing, 30(3), 523-542. Tegen betaling verkrijgbaar via: https://link.springer.com/article/10.1007/s11145-016-9688-y
Wouda, J. (2017). Schrijven in spiegelbeeld doodnormaal bij kleuters. Opgehaald via: https://www.heutinkvoorthuis.nl/nl/schrijven-in-spiegelbeeld-doodnormaal-bij- kleuters/news/27/

Heb je vragen over dit thema? Stel ze in de onderwijs community binnen de Wij-leren.nl Academie!