Betrouwbaarheid van vragenlijsten bij klassikale afname: omstandigheden en docentengedrag

Geplaatst op 19 juli 2024

De betrouwbaarheid van vragenlijsten is cruciaal voor het verkrijgen van consistente en valide resultaten in onderzoekssettings, vooral wanneer deze klassikaal worden afgenomen. Hoewel er beperkt onderzoek beschikbaar is, zijn er enkele kernfactoren en gedragingen van docenten die de betrouwbaarheid van de gegevens kunnen beïnvloeden. Dit artikel verkent hoe omstandigheden en docentengedrag bijdragen aan de betrouwbaarheid van klassikale vragenlijsten.

1. Het Belang van Betrouwbaarheid bij Klassikale Afname

Betrouwbaarheid verwijst naar de consistentie van de resultaten van een vragenlijst bij herhaalde afname onder dezelfde omstandigheden. Voor vragenlijsten die klassikaal worden afgenomen, is het essentieel dat de omstandigheden tussen verschillende klassen vergelijkbaar zijn om te zorgen voor vergelijkbare metingen. Dit betekent dat variaties in de afnameomstandigheden, zoals de manier waarop de vragenlijst wordt gepresenteerd en de rol van de docent, invloed kunnen hebben op de betrouwbaarheid van de resultaten.

2. Omstandigheden en Hun Invloed

Onderzoek naar de omstandigheden van klassikale vragenlijsten is beperkt, maar enkele studies suggereren dat de aanwezigheid van een onderzoeker en de tijdsduur voor het invullen de betrouwbaarheid kunnen beïnvloeden.

Aanwezigheid van een Onderzoeker: Wanneer een onderzoeker aanwezig is tijdens de afname, hebben studenten vaak meer vertrouwen in de vertrouwelijkheid van hun antwoorden. Dit geldt vooral bij gevoelige onderwerpen, zoals seksuele voorlichting. De aanwezigheid van een onderzoeker kan het gevoel van toezicht verminderen en zo bijdragen aan meer eerlijke en betrouwbare antwoorden (Strange et al., 2003).
Tijdsduur voor Invullen: Studenten hebben meer tijd nodig om vragenlijsten in te vullen wanneer er een langere invultijd wordt geboden. Onderzoek toont aan dat studenten die meer dan 30 minuten krijgen om de vragenlijst in te vullen, deze vaker volledig afronden dan wanneer de tijd beperkt is. Dit wijst erop dat een adequaat tijdsmanagement de volledigheid en kwaliteit van de antwoorden kan verbeteren (Strange et al., 2003).

3. Docentengedrag en Zijn Effecten

De manier waarop docenten omgaan met de afname van vragenlijsten speelt een grote rol in de betrouwbaarheid van de resultaten. Enkele belangrijke gedragingen zijn:

Enthousiasme en Betrokkenheid: Docenten die het onderzoek serieus nemen en enthousiast zijn, beïnvloeden de betrokkenheid van studenten positief. Dit kan resulteren in een hogere responsiviteit en nauwkeurigheid van de ingevulde vragenlijsten. Docenten die het belang van het onderzoek onderstrepen, kunnen ook afwezigheid van studenten minimaliseren en ervoor zorgen dat alle betrokkenen de vragenlijst invullen (Strange et al., 2003).
Klassennormen en Relatie met Studenten: De relatie tussen de docent en de studenten, evenals de normen binnen de klas, kunnen de manier beïnvloeden waarop studenten vragenlijsten invullen. Docenten die een positieve relatie met hun leerlingen hebben, kunnen een omgeving creëren waarin studenten zich comfortabeler voelen om eerlijk te antwoorden. Klassennormen kunnen ook een rol spelen; een cultuur van openheid en betrokkenheid kan bijdragen aan de betrouwbaarheid van de antwoorden (Strange et al., 2003).

4. Vragen Verhelderen en Consistentie van Antwoorden

Een van de belangrijkste aspecten van vragenlijstbetrouwbaarheid is de manier waarop vragen worden gepresenteerd en begrepen door de respondenten. Kleinere afwijkingen in vraagstelling kunnen leiden tot variaties in antwoorden.

Verduidelijking van Vragen: Onderzoek laat zien dat de betrouwbaarheid van antwoorden verbetert wanneer vragen worden verduidelijkt. Dit is vooral belangrijk bij klassikale afname, waar studenten mogelijk niet proactief om verduidelijking vragen. Het is nuttig als docenten de vragen kunnen toelichten om ervoor te zorgen dat alle studenten de vragen op een consistente manier interpreteren. Dit kan vooral belangrijk zijn voor complexere of gevoelige onderwerpen (Houtkoop-Steenstra, 2000; Schober et al., 2004).
Uniformiteit in Interpretatie: Net zoals interviewers in gestructureerde interviews getraind moeten worden om consistente uitleg te geven, kunnen docenten het beste op dezelfde manier worden getraind. Dit helpt om een uniform begrip van de vragen te waarborgen, wat de consistentie en betrouwbaarheid van de antwoorden bevordert (Houtkoop-Steenstra, 2000).

5. Praktische Aanbevelingen voor Docenten

Op basis van de bovenstaande overpeinzingen kunnen de volgende aanbevelingen worden gedaan aan docenten om de betrouwbaarheid van klassikale vragenlijsten te verbeteren:

Train de Docenten: Zorg ervoor dat docenten goed op de hoogte zijn van de inhoud en doelstellingen van de vragenlijst. Dit helpt hen om vragen effectief te verduidelijken en consistente antwoorden van studenten te bevorderen.
Creëer een Positieve Onderzoeksomgeving: Docenten moeten enthousiasme tonen voor het onderzoek en een omgeving creëren die studenten aanmoedigt om oprecht en volledig te antwoorden. Dit omvat het benadrukken van het belang van de vragenlijst en het bieden van voldoende tijd voor invulling.
Wees Bewust van Klassikale Dynamiek: Houd rekening met de sociale dynamiek in de klas en hoe dit de afname van de vragenlijst kan beïnvloeden. Een positieve relatie en respectvolle omgang met studenten kan bijdragen aan een meer open en betrouwbare afname.
Verduidelijk Vragen: Wanneer mogelijk, geef duidelijke en consistente toelichtingen bij de vragen om ervoor te zorgen dat alle studenten de vragen op een vergelijkbare manier interpreteren.

Conclusie

De betrouwbaarheid van klassikale vragenlijsten wordt beïnvloed door verschillende factoren, waaronder de aanwezigheid van een onderzoeker, de tijdsduur voor invulling, en het gedrag van de docent. Door aandacht te besteden aan deze omstandigheden en door vragen te verduidelijken, kunnen docenten bijdragen aan betrouwbaardere en consistenter antwoorden van studenten. Hoewel onderzoek naar deze aspecten beperkt is, suggereren bestaande studies dat zorgvuldige afname en heldere communicatie essentieel zijn voor het verkrijgen van betrouwbare gegevens.

Geraadpleegde bronnen

JOB-monitor 2020 (2020). Nijmegen: ResearchNed
Houtkoop-Steenstra, H. (2000). Interaction and the Standardized Survey Interviewâ€¯: The Living Questionnaire. Oxford: Oxford University Press
Kalton, G., & Schuman, H. (1982). The Effect of the Question on Survey Responses: A Review. Journal of the Royal Statistical Society. Series A (General), 145(1), 42–73. https://doi.org/10.2307/2981421
Schober, M. F., Conrad, F. G., & Fricker, S. S. (2004). Misunderstanding standardized language in research interviews. Applied Cognitive Psychology, 18(2), 169–188. Retrieved from http://10.0.3.234/acp.955
Strange, V., Forest, S., & Oakley, A. (2003). Using research questionnaires with young people in schools: The influence of the social context. International Journal of Social Research Methodology: Theory and Practice, 6(4), 337-346. https://doi.org/10.1080/1364557021000024749
Suessbrick, A., Schober, M., Conrad, F., & Schober, M. F. (1999). Different Respondents Interpret Ordinary Questions Quite Differently. Response, 907–912.