Meerwaarde van Didactisch Coachen

Lia Voerman en Frans Faber

Trainer en coach bij V&F Consult

 

  Geplaatst op 30 november 2016

Dit artikel is geschreven samen met Frans Faber

Deel 3 begeleiding

Scholen staan voor de opdracht hun onderwijs zo in te richten dat leerlingen hun talenten maximaal kunnen ontplooien. Dat vraagt nogal wat van de bekwaamheden van docenten.

  • Didactisch Coachen, het geven van feedback aan leerlingen en;
  • het coachen van leerlingen is hierin misschien wel de meest essentiële vaardigheid. 

In twee eerdere artikelen hebben we beschreven wat Didactisch Coachen inhoudt en hoe docenten het kunnen toepassen. In dit artikel gaat het over de invoering van Didactisch Coachen op school.

Er lijkt de laatste tijd een tegenstelling te bestaan tussen de rol van de docent als inhoudelijk deskundige en zijn rol als coach. Docenten vragen zich af op welke manier ze hun vakkennis kunnen gebruiken bij de begeleiding van leerlingen tot zelfstandige leerders. Didactisch coachen biedt docenten de gelegenheid hun inhoudelijke kennis te koppelen aan leerbevorderende coaching van leerlingen.

We beschrijven de invoering op school vanuit de dimensies van Didactisch Coachen. Immers, dat zijn de dimensies die van belang zijn bij leren. En het leren van organisaties is gebaseerd op dezelfde principes als het leren van leerlingen. De dimensies zijn in het volgende schema samengevat:

1. Inhoud

Didactisch Coachen is een combinatie van een fundamentele visie op ontwikkeling en leren èn een methode met hele concrete praktische handvatten. Geen visie waarbij op leren wordt ingeleverd ten gunste van persoonlijke groei van leerlingen, maar één waarbij het leren centraal staat.

Een school die graag wil dat haar docenten Didactisch Coachen kunnen toepassen in de begeleiding van leerlingen, start een proces op waarin zij zelf als samenwerkende professionals leren en creëren:

  • De schoolleiding leert hoe zij het gedachtegoed van Didactisch Coachen vertaalt naar visieontwikkeling en leiderschap. Zij maakt zich bovendien de vaardigheden eigen om Didactisch Coachen toe te passen in relatie met docenten en onderwijsondersteunend personeel.
  • De docenten maken de onderwijskundige vertaling van Didactisch Coachen en  leren hoe zij leerlingen (maar ook elkaar) leerbevorderend en motivatieverhogend kunnen coachen of feedback geven.
 
Didactisch Coachen
“Goed zo” is onvoldoende
 
Feedback
Dimensies Kenmerken
1. Inhoud/Taak
2. Aanpak/Strategie
3. Modus/Leerstand
4. Kwaliteit
Positief
Specifiek (niet te lang)
Verleden
Heden
Toekomst

AB2C: Aandacht, Bevragen/Benoemen, Check

Dit betekent dat er op verschillende niveaus in de school een diepgaand en meerjarig ontwikkelingsproces op gang wordt gebracht. Een proces dat ruimte biedt aan kennismaken met de achtergronden van Didactisch Coachen, aan de vertaling naar de praktijk en aan het leren van de vaardigheden van Didactisch Coachen.

2. Aanpak of strategie

a. Sturing: Stuur- /Ontwikkelgroep

Een dergelijk proces vraagt om goede sturing en begeleiding. Om dit te bewerkstelligen wordt vaak een stuurgroep gevormd. Zo’n stuurgroep vormt een afspiegeling van het team en is de spin in het web van het implementatieproces. Ze heeft vooral een bijzondere taak in het signaleren en verhelderen van de modus of leerstand van docenten en schoolleiding.

Zij geeft leiding aan het proces: ze is een klankbordfunctie voor de verschillende betrokkenen, ze stimuleert collega’s, is verantwoordelijk voor de organisatie en communicatie, ze bereidt  – samen met de externe ondersteuner - de bijeenkomsten voor en is voor alle betrokkenen in het proces aanspreekpunt.

b. Begeleiding

Bij de invoering maakt de school gebruik van verschillende instrumenten. Iedere school heeft daarbij een eigen manier van werken en een eigen aanpak. Wel zijn er een aantal aspecten die bij Didactisch Coachen steeds aan de orde zijn, zoals:

  • Trainingbijkomsten voor docenten en schoolleiding
    Door middel van input van externen wordt de methode Didactisch Coachen onderbouwd en verhelderd.
  • Video-coaching en coaching on the job
    De video blijkt – mits goed gebruikt - een zeer krachtig middel om te leren. Naast de traditionele manieren van videocoaching kan er gebruik gemaakt worden van een aantal vernieuwende technieken ten behoeve van coaching on the job:
    - synchroon coachen door middel van een “oortje”. De docent heeft een luidsprekertje in zijn oor en wordt tijdens het werk gecoacht door de begeleider met van te voren afgesproken codewoorden.
    - voordoen-nadoen: de trainer doet voor in de praktijk, de docent kiest wat na te doen. Beiden filmen elkaar. De beelden worden nagesproken.
    - video-intervisie: docenten brengen eigen gefilmd materiaal in om samen te bespreken en van te leren.

Video op leerplein

“Docenten met videocamera’s op de leerpleinen – onze leerlingen en collega’s waren er betrekkelijk snel aan gewend. Met je collega samen de gefilmde workshop of mentortijd nabespreken: het is elke keer weer verrassend hoeveel je samen ziet. Extra interessant is het gegeven dat Didactisch Coachen zowel onderwerp van de opname is, als richtinggevend bij het begeleidingsgesprek – terwijl ik in de training de opleiders op dezelfde manier onze groep zie begeleiden.”

Marijke Kramer, docent Via Nova College Utrecht

SAMEN leren

“Momenteel volgen 15 collega’s de opleiding tot videocoach bij ons op school. Dat geeft aan Didactisch Coachen een enorme impuls. Op school ontstaat een sfeer van samen leren en samen werken. Dat komt direct ten goede aan de leeromgeving van de leerlingen. Zij voelen zich prettig en gaan betere resultaten halen. Want gelukkige leerlingen leren moeilijke dingen makkelijker.”

Mark Dees, teamleider Via Nova College, Utrecht


c. Verankering

Het is van belang dat de deskundigheid over dit proces binnen de school verankerd wordt en niet verdwijnt zodra externe ondersteuning ophoudt. Daarom is het zaak om interne trainers/ coaches op te leiden in de school. Na hun scholing kunnen zij gaandeweg de taak en rol van de externen overnemen.

Didactisch Coachen heeft op deze manier niet alleen een meerwaarde voor leerlingen, maar ook voor docenten en schoolleiding. Het brengt schoolleiding en docenten in een modus waarin zij zich meer en meer bewust worden van hun eigen kwaliteiten. Vanuit die heroriëntatie kunnen ze leerlingen helpen om hun kwaliteiten te herkennen en te ontwikkelen. Persoonsgericht, gericht op leren en gericht op de voorwaarden daarvoor.

3. Modus en Kwaliteit

Als je op school Didactisch Coachen wilt invoeren is de betrokkenheid van docenten bij zo’n invoering van groot belang. Ook al weten we wat goed zou zijn om in het onderwijs te veranderen, dat wil nog niet zeggen dat onderwijsgevenden daar ook in geloven en het doen.

Druk op leraren leggen werkt meestal niet. Als je alleen via druk van buitenaf mensen (leraren, leerlingen of een school als organisatie) wilt motiveren om te veranderen, gaan mensen in veel gevallen in verzet. Dit verzet kent doorgaans drie reactiepatronen:

  • fight;
  • flight;
  • freeze.

Mensen gaan actief in verzet (vechten), proberen te ontsnappen aan de druk tot veranderen (vluchten) of raken verkrampt (bevriezen).

Didactisch Coachen gaat ervan uit dat mensen al heel veel kwaliteit in huis hebben en dat je hen kunt helpen die kwaliteit uit te bouwen. Als je je eigen kwaliteiten goed kent en als je deze bewust kunt inzetten, dan bereik je meer met minder energie.

Dat geldt voor leerlingen, maar natuurlijk ook voor docenten en schoolleiders. Het gaat er dus om niet van buitenaf druk op mensen uit te oefenen maar gebruik te maken van wat mensen al aan kwaliteiten en mogelijkheden in zich hebben.

Heb je vragen over dit thema? Stel ze in de onderwijs community binnen de Wij-leren.nl Academie!

Gerelateerd

Cursus
Communiceren met impact
Communiceren met impact
Versterk je gesprekstechnieken
Medilex Onderwijs 
E-learning module
Zo doe je een ontwikkelingsgerichte audit
Zo doe je een ontwikkelingsgerichte audit
Gratis korte module met downloads
Wij-leren.nl Academie 
Het belang van aandacht voor de beleving van leerlingen bij hun werk
Machiel Karels
Didactisch coachen 2
Goed zo! is onvoldoende...Wat wel? Over didactisch coachen - deel 2
Lia Voerman en Frans Faber
Leerbevorderende feedback
Feedback in de praktijk, hoe doe je dat?
Lia Voerman
Didactisch coachen 1
Goed zo! is onvoldoende - over didactisch coachen - deel 1
Lia Voerman en Frans Faber
Motivatie door feedback
Meer motivatie door oplossingsgerichte feedback
Dirk van der Wulp
Gespreksvaardigheden van de leraar als coach
De leerkracht als coach
Adri van den Brand
De rol van ouders, aanwijzen en de schoolleider in subjectificatie
Wereldgericht onderwijs en schoolleiderschap - 4
Hartger Wassink
Coachen van kinderen
Coachen van kinderen met zwakke executieve functies
Arja Kerpel


Inschrijven nieuwsbrief

Inschrijven nieuwsbrief



Inschrijven nieuwsbrief

[extra-breed-algemeen-kolom2]



coaching
feedback
observatiemethoden
observeren

 

Mis geen bijdragen

Inschrijven nieuwsbrief

Volg wij-leren.nl

Volg ons op LinkedIn Volg ons op twitter Volg ons op facebook Volg ons op instagram Volg ons op pinterest