Beroepsauthentiek toetsen vermindert toetsdruk en conditionering op cijfers

Joost van der Horst

Adviseur, onderwijsontwikkelaar, afstudeerspecialist, docent en trainer. bij Joost weet raad

 

Het beroepenveld en studenten herkennen zich steeds minder in opleidingen die grotendeels toetsen door middel van tentamens. En herkennen zich steeds minder in opleidingen die opdrachten toetsen aan de hand van een ellenlange lijst beoordelingscriteria en vormvereisten. Hoe kan het dat die toetsvormen zich zo lastig laten vervangen door betrouwbaardere en beroepsauthentiekere toetsen? 

Veel opleidingen merken op dat er te veel toetsen (tentamens) zijn en dat de toetsen onvoldoende beroepsauthentiek zijn. Opleidingen ervaren dat studenten zich daardoor te veel focussen op het kunnen maken van de toets in plaats van op het bekwaam worden in de onderliggende competenties. Studenten leren dan vooral het kunstje van het maken van een tentamen. We kunnen ons afvragen in hoeverre het beheersen van dat kunstje iets zegt over de professionaliteit van de student. En dit geldt niet alleen voor tentamens als toetsvorm. 

Grofweg zijn er twee oorzaken voor bovenstaand probleem. Een van de oorzaken noemde ik al in het artikel ‘Integraal toetsen maakt beroepsonderwijs waardevoller’: In opleidingen wordt vaak gedacht dat toetsen met integrale, beroepsauthentieke opdrachten een minder betrouwbare toetsvorm is dan traditionele tentamens. Dat blijkt niet zo te zijn, zo wordt in dat artikel duidelijk gemaakt, maar de gedachte blijft hardnekkig. 

De andere oorzaak is de gedachte dat elke onderwijseenheid afgesloten moet worden met een summatieve toets. 

 

Aan elke onderwijseenheid zijn studiebelastingsuren toegekend en deze studiebelastingsuren zijn verdeeld over 60 EC’s per jaar. Dan lijkt het logisch elke onderwijseenheid af te sluiten met een aparte toets. Als gevolg daarvan staat bijvoorbeeld de onderwijseenheid ‘Onderzoekstechnieken’ voor 2 EC’s (2 keer 28 SBU, 56 SBU totaal) in het programma en dient er derhalve een toets ‘Onderzoekstechnieken’ in het toetsprogramma te staan. 

 

Er kan ook worden gekozen voor (extreem voorbeeld) één integrale toets voor 60 EC’s die 1680 studiebelastingsuren afrondt. 

Zo’n toets bestaat bijvoorbeeld uit een reeks van opdrachten waarbij alle benodigde kennis en vaardigheden in samenhang worden getoetst. 

 

De opleiding biedt dan verschillende onderwijseenheden aan om studenten de competenties te leren deze te kunnen uitvoeren. Aan deze onderwijseenheden (inclusief zelfstudie) worden dan bijvoorbeeld 1260 SBU’s toegekend. De studenten besteden dan 1260 uur aan leren, onderwijs en oefenen in diverse onderwijseenheden. Daarnaast besteden de studenten nog 420 uur aan het doen van de opdrachten in het kader van de summatieve toets.

 

In het toetsprogramma moet dan expliciet zijn aangegeven dat de onderwijseenheden (1260 SBU’s) summatief worden getoetst in 1 integrale summatieve toets (420 SBU’s) en dat deze toets de 60 EC’s oplevert voor de student.

 

Ofwel, het is NIET nodig dat elke onderwijseenheid afgesloten moet worden met een summatieve toets. Je kunt ook meerdere onderwijseenheden in een schooljaar afsluiten met veel minder (integrale, beroepsauthentieke) summatieve toetsen.

Een andere oplossing is om de onderwijseenheden die de 1260 SBU’s voor leren, onderwijs en oefenen (45 EC’s) af te sluiten met een formatieve toets. De studenten krijgen deze EC’s dan door te participeren in die toets. Voor het behalen van de summatieve integrale toets krijgen de studenten dan de resterende 15 EC’s.

Door het aantal summatieve toetsen te verminderen ten gunste van formatieve toetsing neemt de toetsdruk af. En een deel van de toetsing (formatieve toetsing) komt daardoor weer ten goede aan het leerproces, waardoor studenten zich meer focussen op leren binnen de onderwijseenheid en minder op de toetsing: studenten zullen minder ‘toetsgericht’ zijn en meer ‘ontwikkelgericht’. Studenten zullen minder gefocust zijn op het ‘kunstje’ van het tentamen of de scriptie en meer op wat er nodig is om een goede professional te worden. Ze zullen zich ook meer verantwoordelijk voelen voor hun eigen leerproces.

Visie op toetsen en een goed toetsprogramma helpen om zowel toetsdruk te verminderen en professionele beroepsuitoefening centraal te stellen. Een analyse van onderwijseenheden en de toetsvormen in het toetsprogramma maakt helder welke toetsen in aanmerking komen om beroepsauthentieker in te richten. Opdat toetsen beroepsauthentieker worden en studenten en werkveld zich daar meer in herkennen. En gemotiveerder zijn daaraan bij te dragen.

 

Iris Breetvelt

Gepensioneerd onderwijsonderzoeker/psycholoog bij Kohnstamm Instituut UvA

Leesbevordering en myopie preventie