Discriminatie voorkomen in de schoolsituatie

Geplaatst op 13 juli 2024

Discriminatie is een hardnekkig probleem dat helaas ook in scholen voorkomt. Het gaat hierbij niet alleen om de directe, zichtbare vormen van discriminatie, maar ook om subtiele en systemische vormen die diepgeworteld kunnen zijn in het onderwijs. Scholen hebben de verantwoordelijkheid en de mogelijkheid om een inclusieve en rechtvaardige leeromgeving te creëren. Dit artikel bespreekt strategieën en maatregelen om discriminatie in de schoolsituatie te voorkomen en aan te pakken.

De Essentie van Discriminatie in het Onderwijs

Discriminatie in het onderwijs kan vele vormen aannemen, van expliciete uitsluiting en vooroordelen tot impliciete bias en ongelijke behandeling. Het heeft een negatieve invloed op het welzijn en de prestaties van leerlingen. Discriminatie kan gebaseerd zijn op ras, etniciteit, geslacht, religie, seksuele geaardheid, of andere kenmerken. Het is cruciaal om deze problemen aan te pakken om een rechtvaardige en gelijke onderwijservaring voor alle leerlingen te waarborgen.

Strategieën voor het Voorkomen van Discriminatie

Bewustwording en Training
- Educatie voor Leerkrachten en Personeel: Het is belangrijk dat leerkrachten en schoolpersoneel zich bewust zijn van hun eigen vooroordelen en de impact van discriminatie. Regelmatige trainingen en workshops kunnen helpen bij het herkennen en aanpakken van zowel bewuste als onbewuste bias.
- Diversiteit en Inclusie in het Curriculum: Scholen kunnen lesmateriaal en curricula ontwikkelen die diversiteit en inclusie bevorderen. Dit helpt leerlingen om verschillende perspectieven te begrijpen en respecteren.
Beleid en Procedures
- Anti-Discriminatiebeleid: Het opstellen van duidelijke anti-discriminatiebeleidslijnen is essentieel. Dit beleid moet specifieke procedures bevatten voor het melden en onderzoeken van discriminatieklachten.
- Inclusieve Schoolcultuur: Een inclusieve schoolcultuur kan worden bevorderd door expliciete waarden en normen vast te stellen die gelijkheid en respect benadrukken. Dit kan worden versterkt door het betrekken van leerlingen, ouders en de bredere gemeenschap in de ontwikkeling en implementatie van deze waarden.
Monitoring en Evaluatie
- Data Verzamelen en Analyseren: Het systematisch verzamelen en analyseren van data over de ervaringen van leerlingen kan helpen om patronen van discriminatie te identificeren. Dit kan anonieme enquêtes omvatten waarin leerlingen hun ervaringen met discriminatie kunnen delen.
- Evaluatie van Beleidsmaatregelen: Regelmatige evaluatie van de effectiviteit van anti-discriminatiebeleid en -maatregelen is noodzakelijk. Dit helpt bij het aanpassen en verbeteren van strategieën om discriminatie aan te pakken.

Praktische Maatregelen en Interventies

Peer Support en Mentoring
- Peer Support Programma’s: Het opzetten van peer support programma’s kan een effectieve manier zijn om een ondersteunende omgeving te creëren. Oudere leerlingen kunnen worden getraind om jongere leerlingen te begeleiden en te ondersteunen, wat kan helpen bij het opbouwen van een inclusieve schoolgemeenschap.
- Mentorschap: Mentorshipprogramma’s waarbij leerlingen worden gekoppeld aan volwassenen binnen of buiten de school kunnen helpen bij het bieden van persoonlijke ondersteuning en het ontwikkelen van een gevoel van verbondenheid.
Interventie bij Incidenten
- Snel Reageren op Klachten: Het is cruciaal dat scholen snel en adequaat reageren op meldingen van discriminatie. Dit omvat het bieden van steun aan slachtoffers en het nemen van passende maatregelen tegen daders.
- Herstelgerichte Praktijken: In plaats van alleen te focussen op straf, kunnen herstelgerichte praktijken worden gebruikt om de schade te herstellen en het gedrag van de dader te veranderen. Dit kan bijvoorbeeld door middel van bemiddeling en dialoog.
Ondersteuning voor Betrokkenen
- Counseling en Psychologische Ondersteuning: Het bieden van counseling en psychologische ondersteuning aan zowel slachtoffers als daders van discriminatie is belangrijk. Dit kan hen helpen om te gaan met de emotionele gevolgen van discriminatie en gedragsverandering te bevorderen.
- Ondersteuning voor Ouders: Ouders spelen een cruciale rol in het leven van leerlingen. Scholen kunnen ouders betrekken bij anti-discriminatie-initiatieven en hen ondersteunen bij het bevorderen van inclusieve waarden thuis.

Voorbeelden uit de Praktijk

Inclusieve Leeromgevingen
- Schoolbrede Initiatieven: Sommige scholen hebben schoolbrede initiatieven geïmplementeerd die gericht zijn op het bevorderen van een inclusieve cultuur. Dit kan variëren van themadagen en -weken tot langdurige programma’s die diversiteit en inclusie in het hart van de schoolcultuur plaatsen.
- Samenwerking met Gemeenschappen: Scholen kunnen samenwerken met lokale gemeenschappen en organisaties om een breder perspectief te krijgen en gezamenlijke initiatieven te ontwikkelen. Dit kan helpen bij het creëren van een meer inclusieve en representatieve leeromgeving.
Leerlingen Betrekken
- Leerlingenraden en Commissies: Het opzetten van leerlingenraden en commissies die zich richten op diversiteit en inclusie kan leerlingen betrekken bij de besluitvorming en hen een stem geven in het creëren van een rechtvaardige schoolomgeving.
- Workshops en Trainingen voor Leerlingen: Het aanbieden van workshops en trainingen aan leerlingen over onderwerpen zoals diversiteit, inclusie en anti-discriminatie kan hun bewustzijn en begrip vergroten.

Conclusie

Het voorkomen van discriminatie in de schoolsituatie is een doorlopend proces dat inzet en toewijding van de hele schoolgemeenschap vereist. Door bewustwording te vergroten, duidelijke beleidsmaatregelen te implementeren, en praktische interventies uit te voeren, kunnen scholen een inclusieve en rechtvaardige leeromgeving creëren. Het is van cruciaal belang dat scholen proactief zijn in hun benadering en blijven evalueren en aanpassen om een veilige en ondersteunende omgeving voor alle leerlingen te waarborgen.

Geraadpleegde bronnen

Aboud, F. E. (1988). Children and prejudice. Oxford, England: Blackwell.
Aboud, F. E. (2003). The formation of ingroup favoritism and outgroup prejudice in young children: Are they distinct attitudes? Developmental Psychology, 39, 48–60.
Aboud, F. F. (2008). A social-cognitive theory of prejudice. In J. F. Dovidio, P. Glick, & A. Rudman (Eds.), On the nature of prejudice: Fifty years after Allport (pp. 310–326). Malden, MA: Blackwell.
Aboud, F. E., Tredoux, C., Tropp, L. R., Brown, C. S., Niens, U., Noor, N. M., e.a. (2012). Interventions to reduce prejudice and enhance inclusion and respect for ethnic differences in early childhood: A systematic review. Developmental Review, 32, 307–336.
Allport, G. W. (1954). The nature of prejudice. Reading, MA: Addison-Wesley.
Bandura, A. (1977). Social learning theory. Oxford, England: Prentice-Hall.
Banaji, M. R., Baron, A. S., Dunham, Y., & Olson, K. (2008). The development of intergroup social cognition: Early emergence, implicit nature, and sensitivity to group status. In S. R. Levy, & M. Killen (Eds.), Intergroup attitudes and relations in childhood through adulthood (pp. 197–236). New York, NY: Oxford University Press.
Bar-Tal, D., & Teichman, Y. (2005). Stereotypes and prejudice in conflict: Representations of Arabs in Israeli Jewish society. New York, NY: Cambridge University Press.
Beelmann, A., & Heinemann, K. S. (2014). Preventing prejudice and improving intergroup attitudes: A meta-analysis of child and adolescent training programs. Journal of applied developmental psychology, 35(1), 10-24.
Benbow, A. E. F., & Beelmann, A. (2010). Promoting parental education to prevent authoritarianism: The role of systematic parent training. In F. Funke, T. Petzel, J. C. Cohrs, & J. Duckitt (Eds.), Perspectives on authoritarianism. Wiesbaden, Germany: VS-Verlag.
Bigler, R. S., & Liben, L. S. (2007). Developmental intergroup theory: Explaining and reducing children's social stereotyping and prejudice. Current Directions in Psychological Science, 16, 162–166. http://dx.doi.org/10.1111/j.1467-8721.2007.00496.x.
Brown, R. (2010). Prejudice: Its social psychology (2nd ed.). Chichester, England: Wiley.
Cameron, J. A., Alvarez, J. M., Ruble, D. N., & Fuligni, A. J. (2001). Children’s lay theories about ingroups and outgroups: Reconceptualizing research on prejudice. Personality and Social Psychology Review, 5, 118–128.
Cameron, L., Rutland, A., Brown, R., & Douch, R. (2006). Changing children’s intergroup attitudes toward refugees: Testing different models of extended contact. Child Development, 77, 1208–1219.
Carlson, J. M., & Lovini, J. (1985). The transmission of racial attitudes from fathers to sons: A study of Blacks and Whites. Adolescence, 20, 233-237.
Davies, K., Tropp, L. R., Aron, A., Pettigrew, T. F., & Wright, S.C. (2011). Cross-group friendships and intergroup attitudes: A meta-analytic review. Personality and Social Psychology Review, 15, 332–351. http://dx.doi.org/10.1177/1088868311411103.
Fazio, R. H., & Olson, M. A. (2003). Implicit measures in social cognition: Their meaning and use. Annual Review of Psychology, 54, 297–327.
Feddes, A. R., Noack, P., & Rutland, A. (2009). Direct and extended friendship effects on minority and majority children’s interethnic attitudes: A longitudinal study. Child Development, 80(2), 377–390.
Gaertner, S. L., Dovidio, J. F., Guerra, R., Rebelo,M.,Monteiro, M. B., Riek, B.M., e.a. (2008). The common in-group identity model: Applications to children and adults. In S. R. Levy, & M. Killen (Eds.), Intergroup attitudes and relations in childhood through adulthood (pp. 204–219). New York, NY: Oxford University Press.
Granic, I., & Patterson, G. R. (2006). Toward a comprehensive model of antisocial development: A dynamic systems approach. Psychological Review, 113, 101–131.
Hirschfeld, L. (2008). Children's developing conceptions of race. In S. Quintana, & C. McKnown, Handbook of race, racism, and the developing child (pp. 37-54). Hoboken: NJ:John Wiley & Sons.
Hughes, J. M., Bigler, R. S., & Levy, S. R. (2007). Consequences of learning about historical racism among European American and African American children. Child Development, 78, 1689–1705.
Killen, M., Rutland, A., & Jampol, N. S. (2009). Social exclusion in childhood and adolescence. Handbook of peer interactions, relationships, and groups, 249-266.
Killen,M., & Rutland, A. (2011). Children and social exclusion:Morality, prejudice, and group identity. Chichester, England: Wiley-Blackwell.
Nesdale, D. (2004). Social identity processes and children's ethnic prejudice. In M. Bennett, & F. Sani (Eds.), The development of the social self (pp. 219–246). New York, NY: Psychology Press.
Pettigrew, T. F., & Tropp, L. R. (2011). When groups meet: The dynamics of intergroup contact. Philadelphia, PA: Psychology Press.
Quintana, S. M. (1998). Children’s developmental understanding of ethnicity and race. Applied & Preventive Psychology, 7, 27-45.
Raabe, T., & Beelmann, A. (2011). Development of ethnic, racial, and national prejudice in childhood and adolescence. A multinational meta-analysis of age differences. Child Development, 82, 1715–1737.
Riek, B.M., Mania, E. W., & Gaertner, S. L. (2006). Intergroup threat and outgroup attitudes: A meta-analytic review. Personality and Social Psychology Review, 10, 336–353. http://dx.doi.org/10.1207/s15327957pspr1004_4.
Ruble, D. N., Alvarez, J., Bachman, M., Cameron, J., Fuglini, A., Coll, C., & Rhee, E. (2004). The development of a sense of “we”: The emergence and implications of children’s collective identity. In
Rutland, A., Abrams, D., & Levy, S. (2007). Extending the conversation: Transdisciplinary approaches to social identity and intergroup attitudes in children and adolescents. International Journal of Behaviorial Development,31, 417–418.
Rutland, A., Brown, R., Cameron, L., Ahmavaara, A., Arnold, K., & Samson, J. (2007). Development of the
positive-negative asymmetry effect: Ingroup exclusion norm as mediator of children’s evaluations on negative attributes. European Journal of Social Psychology, 37, 171–190.
Rutland, A. (2004). The development and self-regulation of intergroup attitudes in children. In M.
Stephan, W. G., & Stephan, C. W. (2000). An integrated threat theory of prejudice. In S. Oscamp (Ed.), Reducing prejudice and discrimination (pp. 23–46). Hillsdale, NJ: Erlbaum.
Tropp, L. R., & Prenovost, M.A. (2008). The role of intergroup contact in predicting children's interethnic attitudes: Evidence from meta-analytic and field studies. In S. R. Levy, & M. Killen (Eds.), Intergroup attitudes and relations in childhood through adulthood (pp. 236–248). New York, NY: Oxford University Press.
Verkuyten, M. (2002). Ethnic attitudes among minority and majority children: The role of ethnic identification, peer group, peer group victimization and parents. Social Development, 11, 558–570.
White, F. A., & Gleitzman, M. (2006). An examination of family socialisation processes as moderators of racial prejudice transmission between adolescents and their parents. Journal of Family Studies, 12, 247–260.