Basisschoolleerling minder goed in de exacte vakken
Geplaatst op 28 januari 2017
Nederlandse leerlingen in groep 6 hebben minder goed gepresteerd op een internationale reken- en natuuronderwijstoets vergeleken met de jaren daarvoor. Dit blijkt uit Trends in International Mathematics and Science Study (TIMSS-2015) waarvan de resultaten eind 2016 in Boston bekend zijn gemaakt. TIMSS meet sinds 1995 elke vier jaar wereldwijd het onderwijsniveau in de exacte vakken. Sinds 1995 laten de Nederlandse prestaties op de TIMSS-toets een licht dalende trend zien, met uitzondering van de toetsresultaten van 2011. Leerlingen zijn vooral achteruitgegaan in natuur- en scheikunde. In Nederland zijn echter leerlingen die het basisniveau niet halen nog steeds een uitzondering.
Rekenen: middenmoot
Nederland behoort voor rekenen tot de middenmoot; van de 49 landen hebben leerlingen in 16 landen in rekenen significant beter gepresteerd dan de Nederlandse leerlingen. Bij deze landen zijn Denemarken, Engeland, Finland, Noorwegen en Vlaanderen. Leerlingen uit Duitsland en Zweden hebben juist een significant lagere rekenscore behaald dan leerlingen uit Nederland.
De afbeelding hierboven toont de positie van Nederland voor rekenen ten opzichte van de andere deelnemende 48 landen.
Natuuronderwijs: middenmoot
De internationale positie van Nederland is voor natuuronderwijs iets minder goed dan voor rekenen: in 23 landen zijn de toetsscores significant hoger dan in Nederland. Duitsland, Engeland en de Scandinavische landen scoorden hoger dan Nederland. Vlaanderen presteert op hetzelfde niveau als Nederland. Singapore is toppresteerder in zowel reken- als natuuronderwijs, maar ook in de andere Aziatische landen, zoals Zuid-Korea en Hong Kong, is de kennis van de exacte vakken onder 10-jarige leerlingen zeer groot. Singapore is niet voor de eerste keer toppresteerder in rekenonderwijs. De manier van rekenen die daar gehanteerd wordt leidt blijkbaar tot goede resultaten.
De afbeelding hierboven toont de positie van Nederland voor natuuronderwijs ten opzichte van de andere deelnemende 46 landen.
Goed in redeneren
In veel landen zijn de reken- en natuuronderwijsprestaties ten opzichte van 2011 significant verbeterd. In vijf landen, waaronder Nederland, Duitsland en Finland, zijn de rekenscores echter gedaald. Ook voor natuuronderwijs vallen in deze landen de scores lager uit dan in 2011. In beide vakgebieden zijn Nederlandse leerlingen beter in redeneren dan in het weten of toepassen van kennis. De daling in prestatieniveau is vooral te zien in de weetopgaven. De toetsscores op de redeneeropgaven zijn gelijk aan die van TIMSS-2011. Het inzetten van ontdekkend leren stimuleert het redeneervermogen van de leerlingen en helpt hen de verworven kennis (feiten) in context te plaatsen.
"Redeneervermogen kan gestimuleerd worden door ontdekkend leren."
Weinig verschil
Evenals in voorgaande TIMSS-metingen liggen de Nederlandse leerlingscores op de toets dicht bij elkaar. Bijna alle leerlingen halen in Nederland het laagste vaardigheidsniveau. Slechts 4% van de Nederlandse leerlingen excelleert in rekenen en 3% in natuuronderwijs. In Engeland, Denemarken en Vlaanderen heeft 10% of meer van de leerlingen het hoogste rekenniveau gehaald. Jongens zijn in Nederland iets beter in rekenen met getallen en in fysische aardrijkskunde, terwijl meisjes in TIMSS een hogere score voor biologie hebben behaald. Leerlingen die thuis weinig of geen Nederlands spreken scoren aanmerkelijk lager op de toets vergeleken met hun Nederlands sprekende leeftijdsgenoten. Het verschil tussen deze leerlingen is het grootst in natuur- en scheikunde.
Werkdruk
In 2015 zijn schoolleiders, leerkrachten en leerlingen nog net zo positief over hun school als in 2011. Nederlandse zesdegroepers zijn positief over het klimaat op hun school en hebben weinig last van pesten op school. Ook de meningen van leerkrachten over hun school en hun beroep zijn veelal positiever dan internationaal gemiddeld. Leerkrachten zijn echter minder positief over hun werkdruk. Zo vindt ruim 60% van de leerkrachten dat ze te veel administratieve taken hebben, en te weinig tijd om individuele leerlingen te kunnen helpen. Leerkrachten in Vlaanderen en Duitsland ervaren minder werkdruk, leerkrachten in Engeland en Frankrijk meer.
De ervaren werkdruk ligt in Nederland hoger dan internationaal gemiddeld. Er is niet onderzocht of de ervaren werkdruk bij leraren samenhangt met de prestaties van leerlingen in de exacte vakken. Er zijn landen (zoals Engeland) waar de leerlingen beter presteren maar de ervaren werkdruk juist veel hoger is dan in Nederland.
Onzeker
Leerkrachten hebben minder zelfvertrouwen en voelen zich minder goed toegerust om les te geven in natuuronderwijs dan in rekenen. Leerkrachten voelen zich het minst toegerust in natuur- en scheikunde. Veel leerkrachten zijn vooral onzeker in het geven van uitdagende natuuronderwijstaken aan excellente leerlingen en in het gebruik van experimenten of proefjes om natuurkundige concepten uit te leggen. Vergeleken met het internationaal gemiddelde wordt er tijdens Nederlandse natuuronderwijslessen veel minder tijd besteed aan experimenten of proefjes. Dit was in 2011 ook het geval.
Ten opzichte van 2011 is er geen verschil in de mate waarin de in TIMSS getoetste leerstofgebieden voor rekenen en natuuronderwijs in groep 6 aan bod zijn gekomen. In de afgelopen twintig jaar is de gemiddelde tijdsbesteding aan rekenen (4,5 uur per week) en natuuronderwijs (50 minuten per week) nauwelijks veranderd.
Het onderzoek
TIMSS-2015 is in Nederland uitgevoerd door de Universiteit Twente. Aan TIMSS-2015 in het primair onderwijs hebben in totaal 49 landen deelgenomen. In Nederland hebben 4.634 groep-6-leerlingen in het voorjaar van 2015 de TIMSS-toets gemaakt, afkomstig uit 232 klassen en 133 scholen. Dankzij de medewerking van schoolleiders, leerkrachten en leerlingen heeft Nederland aan de strenge internationale responseisen voldaan. De uitkomsten van TIMSS-2015 zijn representatief voor groep-6-leerlingen in Nederland.
Bronnen
- Meelissen, M.R.M (2016). Exacte vakken internationaal vergeleken, groep 6, basisonderwijs – TIMSS-2007. Verkregen op 5-1-2017 van https://wij-leren.nl/exacte-vakken-internationaal-vergeleken-groep-6-basisonderwijs-timss-2007.php
- Kerpel, A. (2016). Ontdekkend leren. Verkregen op 5-1-2017 van https://wij-leren.nl/ontdekkend-leren-artikel.php
- Karels, K. (2014). Singapore Rekenen. Verkregen op 5-1-2017 van https://wij-leren.nl/singapore-rekenen.php
- Het Nederlandse rapport is te vinden op http://purl.utwente.nl/publications/102062 en op www.timss.nl.
- Bij dit artikel is gebruik gemaakt van het persbericht van NRO.
Heb je vragen over dit thema? Stel ze in de onderwijs community binnen de Wij-leren.nl Academie!
Gerelateerd
