Expliciete directe instructie bij onderwijs op afstand

Marcel Schmeier

Onderwijsadviseur taal en rekenen bij Expertis

  

  Geplaatst op 17 april 2020

Onze klassen zijn leeg. Kinderen krijgen thuis les. Daarmee verdwijnt het belangrijkste aspect van ons vak: lesgeven in interactie met onze leerlingen. Gelukkig kunnen we via telefoon en computer contact houden met ze, maar het is slechts een armoedig noodverband vergeleken met live lesgeven in een klaslokaal.

En wat nu? Hoe zorg je dat ze toch nog iets leren? De afgelopen periode heeft in het teken gestaan van het onderhouden van de leerstof die was onderwezen, maar als de scholensluiting langer duurt, dan moeten de leerlingen ook nieuwe dingen leren om geen achterstand op te lopen. Hoe geef je expliciete directe instructie op afstand?

1. Wat wil ik ze leren?

Het is onmogelijk om alle doelen te bereiken die je normaalgesproken stelt voor een schooljaar. Leg je daarbij neer! Bij thuisonderwijs is er minder tijd beschikbaar om te onderwijzen: ouders moeten hun aandacht verdelen tussen thuiswerken en het lesgeven aan hun kinderen. Stel daarom een beperkt aantal doelen op basis van wat je echt belangrijk vindt dat ze moeten weten en

kunnen aan het eind van het schooljaar. Deel deze doelen ook met de leerlingen en hun ouders, zodat ze betere keuzes kunnen maken in het werk dat gemaakt moet worden.

2. Hoe leer ik ze dat?

Bij online onderwijs ben je sneller geneigd om een Powerpoint te gebruiken. Het gevaar bestaat dat je de dia’s vol typt met instructie. Als de leerlingen zo’n dia zien, dan krijgen ze een overvloed aan kennis over zich uitgestort. Dit zorgt voor cognitieve overbelasting. Ook het tonen van een instructievlak uit een digitaal lesboek kan overweldigend zijn: de kinderen krijgen in één keer alle instructie te zien.

Gebruik daarom, ook bij online onderwijs, zoveel mogelijk een schoolbord. Werk hierop devoorbeelden stapsgewijs uit door met een leeg bord te starten en het voorbeeld langzaam te laten ontstaan. Als je toch een Powerpoint gebruikt, laat dan de stappen één voor één verschijnen.

Je kunt live lesgeven of je instructie opnemen en op een later moment door de leerlingen laten terugkijken. Opnemen is sowieso zinvol, omdat ze zodoende de instructie nogmaals kunnen volgen.

3. Hoe zorg ik dat ze leren?

Ook al is jouw instructie nog zo helder, het is geen garantie dat de leerlingen ook daadwerkelijk leren. Misschien zijn ze ondertussen wel aan het appen of kijken ze naar de kat die voorbijloopt. Van passief naar een beeldscherm kijken leren ze bovendien ook niet veel.

Leren vraagt om een actieve deelname. Vraag de leerlingen daarom om mee te schrijven op papier. Geef regelmatig tijd om het bordwerk over te nemen, ook bij een opgenomen instructievideo.

Laat ze jouw uitgewerkte voorbeeld verklaren (zelfuitleg) en stel ook vragen over jouw voorbeeld. Vraag tijdens de les regelmatig aan de kinderen om in eigen woorden samen te vatten wat je tot nu toe hebt uitgelegd. Kortom, bedenk manieren om de leerstof actief te laten gebruiken door de kinderen.

4. Hoe weet ik of ze leren?

Vraag nooit aan de leerlingen of ze het snappen. Ze zullen hoogstwaarschijnlijk bevestigend antwoorden. Een garantie dat ze ook daadwerkelijk hebben geleerd is dit echter niet. Dit wordt ook wel het ‘dunning-krugereffect’ genoemd.

Stel daarom vragen waarmee je controleert of ze jouw instructie hebben begrepen en de doelen hebben bereikt.

Als je live lesgeeft kun je willekeurige beurten geven of wisbordjes laten opsteken voor de webcam. Ook de chatfunctie is hiervoor een heel geschikt middel. Bij een opgenomen video laat je de vragen beantwoorden via de mail. Ook kun je een quiz of vragenlijst klaarzetten om te controleren of iedereen het heeft begrepen.

Kinderen die de vragen niet goed beantwoorden, geef je extra instructie door de online les te verlengen. De andere kinderen loggen dan alvast uit. Ook kun je op aan later tijdstip bepaalde kinderen uitnodigen voor een verlengde instructie.

Het stellen van vragen en het bieden van denktijd zijn niet alleen goede technieken bij live lesgeven maar ook in opgenomen instructievideo’s, omdat ze de betrokkenheid verhogen en het tempo van je les vertragen. Leren kost inspanning en tijd en moet niet worden overhaast.

Misschien denk je nu: dit lijkt verdacht veel op hoe ik lesgeef in mijn lokaal als de kinderen wél aanwezig zijn. Dat klopt! Hoe meer we het contact en de interactie van het klaslokaal weten na te bootsen bij onderwijs op afstand, hoe meer kinderen leren. Bovendien houden we zodoende echt contact met de ze. Didactiek en pedagogiek gaan hand in hand.

Tot slot. De kinderen die het meest de dupe zijn van het gedwongen thuisonderwijs zijn de kinderen uit gezinnen met laaggeletterde ouders, huiselijk geweld of armoede. Heb extra oog voor deze kinderen: bel ze vaker op, geef ze extra online tijd met jou. Hun ouders kopen geen bijles als ze achter zijn geraakt als het coronavirus voorbij is. Gun deze kinderen expliciete directe instructie, zodat ook zij succesvol kunnen zijn en aansluiting houden bij de groep.

Dit artikel is ook gepubliceerd op de site van het Lerarencollectief. Daar is ook een video en een bijlage beschikbaar.

Heb je vragen over dit thema? Stel ze in de onderwijs community binnen de Wij-leren.nl Academie!

Gerelateerd

Scholing
Leerlingen en de klas
Leerlingen en de klas
Zo sta jij als leraar/docent sterk(er) voor de klas
oo.nl 
Onderwijsboeken
Studeren met succes docenten
Studeren met succes docenten
Effectief leren en studeren kan aangeleerd worden.
Uitgeverij Ten Brink 
Directe instructiemodel
Effectieve instructie met het Directe instructiemodel
Arja Kerpel
Expliciete instructie
Spelling en expliciete instructie
Anna Bosman
Wat leerlingen nu leren - afstandsonderwijs
Wat leerlingen nu leren
redactie
Beter schrijven door afstandsonderwijs
Leren leerlingen beter schrijven door afstandsonderwijs?
Nellianne van Schaik
Expliciete Directe Instructie
Expliciete Directe Instructie - Tips en technieken voor een goede les
Machiel Karels


Inschrijven nieuwsbrief

Inschrijven nieuwsbrief



Inschrijven nieuwsbrief

Activerend onderwijs in een video van één minuut uitgelegd
Activerend onderwijs in een video van één minuut uitgelegd
redactie
Factoren die de inzet van ICT effectiever maken in bo
Hoe verbeter je de effectiviteit van ICT-inzet in het primair onderwijs?
Kleuters combinatieklas gezamenlijke instructie
Kleuters in een combinatieklas: gezamenlijke instructie of apart?
Gebruik van instructievideo in primair onderwijs
Aan welke criteria voldoet een goede instructievideo?
Manieren differentieren leerrendement volwassenen
Volwasseneneducatie: Hoe verhoog je leerrendement door differentiatie?
Effecten van buiten leren op ontwikkeling
Natuuronderwijs buiten: wat zijn de effecten?
Invloed zelf kiezen op motivatie vo bovenbouw
Zelf kiezen van het instructieniveau: welke invloed heeft dat?
Invloed van fysieke omgeving op leren
Heeft de fysieke omgeving invloed op het leren?
Effect muziek tijdens zelfstandig werken
Helpt muziek luisteren onder het zelfstandig werken?
Leren in een buitenles
Les in een buitenlokaal: welke invloed heeft dat?
effect directe instructiemodel
Wat is de effectiviteit van het directe instructiemodel in het VO?
Instructievormen sbo
Toegesneden instructievormen bij rekenonderwijs op (speciaal) basisonderwijs
Toetsvormen
Reviewstudie: verbinding tussen leerdoelen, instructie en toetsen in taalonderwijs
SLIM in het sbo
Stimuleringsprogramma Lezen uitgaande van Instructie en Motivatie (SLIM) in het S(B)O - OnderwijsBewijs
[extra-breed-algemeen-kolom2]



activerend onderwijs
afstandsonderwijs
directe instructie
effectieve instructie
IGDI-model

 

Mis geen bijdragen

Inschrijven nieuwsbrief

Volg wij-leren.nl

Volg ons op LinkedIn Volg ons op twitter Volg ons op facebook Volg ons op instagram Volg ons op pinterest