7 redenen waarom scholen altijd open moeten zijn
Geplaatst op 31 maart 2022
De afgelopen twee jaren werd diverse keren de afweging gemaakt of de leerlingen weer naar school mochten of toch niet. In dit artikel zeven redenen die pleiten voor het altijd open houden van de scholen.
Veiligheid leerlingen en personeel
Allereerst is het natuurlijk belangrijk om na te gaan of het voor de leraren veilig is om naar school te gaan. Daarvoor kan je geen algemene richtlijn geven, want dit is erg persoonsafhankelijk. Je mag echter van leraren verwachten dat ze goed in staat zijn om tabellen en grafieken te lezen. Ze kunnen dus samen met de schoolleiding bepalen of ze tot een risicogroep behoren of niet en hoe groot de kans op een serieus probleem is. Op basis hiervan kunnen leraren de afweging maken of ze beschikbaar zijn voor lesgevende taken op school.
1. Sociale ontwikkeling!
Een ontzettend belangrijke reden waarom de scholen open moeten zijn, is de sociale ontwikkeling van kinderen en jongeren.
Ze leven in een uiterst gevoelige periode als het gaat om het leren van sociale vaardigheden en sociale interactie. Deze sociale en persoonlijke vaardigheden leer je alleen in interactie met anderen en daarvoor is een school een uiterst rijke context.
Een sociale en rijke schoolcontext biedt de kinderen de mogelijkheid om nieuwsgierig en leergierig te worden. Ze ontwikkelen daardoor eigenwaarde, zelfvertrouwen en sociale omgang. Dat is een fundamentele basis van emotionele, sociale en cognitieve groei.
"Leerlingen bevinden zich in een gevoelige periode qua sociale en persoonlijke ontwikkeling. Een rijke schoolcontext biedt hierin veel ontwikkelmogelijkheden."
2. Benutten leerpotentieel
In deze tijd circuleert het begrip 'leerachterstand' volop. Deze term is echter gebaseerd op de vergelijking met een niet-bestaande, gemiddelde leerling. Het zegt dus vooral iets over een achterhaalde visie op leren en ontwikkelen. En het is nogal leerlingafhankelijk of er sprake is van een dergelijke gesuggereerde 'achterstand'.
Dit betekent echter niet dat de scholensluiting niet op enig moment slecht kan zijn voor de optimale ontwikkeling van leerlingen. Daarbij moeten we echter niet kijken naar de plek in het leerstofjaarklassensysteem of een op de gemiddelde leerling gebaseerde norm. Hiervoor moeten we kijken naar het leerpotentieel van de leerlingen.
Het gaat om de vraag: Is het leerpotentieel van de betreffende leerling de afgelopen periode voldoende benut? Heeft de leerling een optimale ontwikkeling doorgemaakt? Het antwoord op deze vraag is leerlingspecifiek en nogal afhankelijk van de omstandigheden van de betreffende leerling.
Als door het sluiten van de scholen er veel minder van dat leerpotentieel benut wordt dan dat mogelijk is, doen we kinderen tekort. En dat geldt dus voor leerlingen in alle lagen van de bevolking.
Zo zijn er bijvoorbeeld genoeg kinderen die hun schoolwerk met een uurtje af hebben. Het zal sterk afhangen van de rest van hun dagbesteding of hun leerpotentieel al dan niet benut wordt. Als er bijvoorbeeld vervolgens veel tijd wordt besteed aan gamen en films kijken, kun je je afvragen of dat de brede ontwikkeling van leerlingen ten goede komt.
"Het gaat om de vraag: Is het leerpotentieel van de betreffende leerling de afgelopen periode voldoende benut?"
3. Kansengelijkheid!
Kansengelijkheid is nogal een thema momenteel, en terecht. Wat in ieder geval duidelijk is: door de scholensluiting wordt de kansenongelijkheid sterk vergroot. Kinderen die het toch al zwaar hebben qua ontwikkeling, hebben vaak een thuissituatie die minder op leren gericht is.
En omgekeerd hebben de makkelijk lerenden vaak een thuissituatie waar de ouders het gemakkelijk vinden om hem in rijke leersituaties te plaatsen. Of die de middelen hebben om het leren aantrekkelijk te maken.
De schoolsluiting zorgt dus voor het vergroten van verschillen die er feitelijk al waren, maar die nu nog prangender worden.
Een schoolomgeving kan de kansengelijkheid bevorderen. Dit vraagt wel een schoolomgeving waarin professionals er voor zorgen dat de ontwikkeling van leerlingen centraal staat en waarin leerlingen zich conform hun mogelijkheden ontwikkelen.
Helaas moet gezegd worden dat er ook veel leerlingen zijn die zich momenteel juist ondanks de school op hun eigen tempo ontwikkelen.
"De schoolsluiting zorgt voor het vergroten van verschillen tussen leerlingen, en die verschillen zijn niet gebaseerd op hun mogelijkheden."
4. Veiligheid van kinderen
Het zijn juist de kwetsbare kinderen uit problematische gezinnen die extra in de knel komen door de scholensluiting. Alarmerende berichten over een grote toename van het aantal meldingen van kindermishandeling bereiken de pers. Voor veel kinderen is de school een veilige haven omdat het thuis lang niet altijd veilig is. Dit is een urgente reden om de scholen zo snel mogelijk te openen. Het begrip 'veiligheid' krijgt in dit verband een extra dimensie. Dit is heel anders dan een besmetting met het Corona-virus.
Deze overweging is feitelijk een van de belangrijkste argumenten voor een snelle opening van de scholen. Ik heb hem toch als vierde genoemd omdat de noodopvang een voorziening is die hier al wel deels aan tegemoet komt.
"Veiligheid van leerlingen is een zwaarwegende factor bij de discussie over scholensluiting."
5. Online lesgeven is behelpen
Alhoewel er prima voorbeelden beschikbaar zijn van online lessen, blijft het behelpen in vergelijking met het echte leven in een klaslokaal.
Sowieso werkt een online les met name bij het overdrachtsmodel waarbij de leraar kennis overdraagt en de leerlingen deze kennis tot zich nemen. Interactie en discussie is al meteen een stuk lastiger, ook al is het zeker niet onmogelijk.
Maar het echte pedagogische en didactische vakmanschap komt alleen tot uiting in de face-to-face situatie in een klaslokaal. Pedagogisch tact vraagt nabijheid! En voor goed didactisch doorvragen moet je denkstappen kunnen volgen. En dat gaat erg lastig via een online verbinding. Juist in de subtiliteit en de afstemming herken je de expert. En die subtiliteit is bij online lesgeven lastig vorm te geven.
"Het vormgeven van pedagogisch en didactisch vakmanschap vraagt nabijheid."
6. Ouders niet opzadelen met schoolwerk
Van de 6 argumenten voor een snelle schoolopening vind ik de werkdruk bij de ouders de minst belangrijke. Maar zeker wel belangrijk genoeg om te noemen. Het is feitelijk ondoenlijk om thuis te werken en tegelijkertijd zicht te houden op het schoolwerk van je kinderen.
En ook al heb je geen thuiswerk, dan nog is het zeer de vraag of je als ouders in staat bent om je eigen kinderen op de juiste manier didactisch en pedagogisch te begeleiden bij hun werk. De meeste ouders zijn hiervoor niet opgeleid. En ze worden er al helemaal niet voor betaald.
En ook hier zie je kansenongelijkheid optreden: Sommige ouders halen handige kunstjes uit om hun kinderen elders onder te brengen door hun werk als 'noodzakelijk' te definiëren en zo van noodopvang gebruik te maken. Maar juist de ouders die dit het hardste nodig zouden hebben, zien of gebruiken die kansen vaak niet.
"Je kunt ouders niet (te lang) vragen om schoolwerk te begeleiden, naast hun werk en zonder pedagogische en didactische opleiding."
7. Solidariteit met de jeugd
Solidariteit is nogal een veelgebruikt woord tijdens de corona-crisis. Meestal ging het dan om solidariteit met ouderen of met obese mensen die tot een risicogroep behoren.
Ik zou die solidariteit liever om willen keren. Laten de ouderen zich extra goed beschermen en zo solidair zijn met de jeugd die in zo'n ontzettend belangrijke levensfase zit.
En laten de mensen die door hun obesitas tot de risicogroep behoren, een gezonde leefstijl aanleren uit solidariteit met de kinderen die zo graag bij hun leeftijdgenoten willen zijn.
"Laat hoe dan ook de jeugd niet het kind van de rekening zijn van een doorgeslagen angstcultuur en beheersingsdrift."
Heb je vragen over dit thema? Stel ze in de onderwijs community binnen de Wij-leren.nl Academie!
Gerelateerd
Medilex Onderwijs
