De Impact van Geanimeerde Prentenboeken en Letters in Beweging op de Taalontwikkeling van Risicoleerlingen

Geplaatst op 10 juli 2024

Geanimeerde prentenboeken en het programma Letters in Beweging hebben een positief effect op de taalontwikkeling van risicoleerlingen in groep 1 en 2, zoals kinderen met een lage sociaaleconomische status (SES), anderstaligen en kinderen met specifieke taalproblemen (ESM). De voordelen zijn vooral zichtbaar in woordenschat en verhaalbegrip. Het succes van deze digitale hulpmiddelen hangt af van de kwaliteit van het boek, de ingebouwde interactie, herhaling en begeleiding door een volwassene. Kinderen met ESM profiteren minder van geanimeerde boeken, vooral als er achtergrondgeluiden en muziek zijn toegevoegd.

Geanimeerde Prentenboeken

Geanimeerde prentenboeken, met gesproken tekst, filmachtige beelden en geluidseffecten, zijn effectief voor de taalontwikkeling. Onderzoek toont aan dat deze boeken vooral goed werken voor kinderen met Nederlands als tweede taal, waarbij herhaling van de boeken de beste resultaten oplevert. Kinderen met een lage SES profiteren eveneens meer van digitale prentenboeken dan van statische boeken, vooral op het gebied van woordenschat, woordherkenning en fonologisch bewustzijn.

Specifieke Taalproblemen

Voor kinderen met ernstige spraak- en taalmoeilijkheden (ESM) kunnen statische prentenboeken effectiever zijn dan geanimeerde versies. Onderzoek op cluster 2 scholen liet zien dat deze kinderen minder woorden leren met achtergrondgeluid en muziek. Daarom is voorzichtigheid geboden bij het gebruik van dergelijke multimediakenmerken voor deze groep.

Letters in Beweging

Dit programma richt zich op het verbeteren van foneembewustzijn en is vooral effectief voor kinderen met genetische aanleg voor een minder efficiënte dopamineproductie. Dragers van de lange variant van het DRD4-gen, die een rol speelt bij aandacht, profiteren meer van dit programma.

Rol van Genen

Genetische factoren beïnvloeden ook hoe kinderen reageren op digitale leermiddelen. Onderzoek toont aan dat kleuters met een bepaalde genetische aanleg meer baat hebben bij programma's zoals Letters in Beweging en geanimeerde prentenboeken, wat suggereert dat persoonlijke genetische profielen een rol kunnen spelen in het bepalen van de meest effectieve onderwijsmethoden.

Conclusie

Digitale prentenboeken en programma's zoals Letters in Beweging kunnen een aanzienlijke positieve impact hebben op de taalontwikkeling van risicoleerlingen. De effectiviteit hangt af van de kwaliteit van de boeken, de aard van de interactie, herhalingsfrequentie en genetische factoren. Voor kinderen met ESM is een voorzichtige benadering nodig om overstimulatie door achtergrondgeluiden te vermijden.

Het gebruik van geanimeerde prentenboeken en gerichte programma's in de vroege schooljaren kan bijdragen aan het verkleinen van de taalachterstand bij risicoleerlingen, mits goed geïmplementeerd en aangepast aan de individuele behoeften van de leerlingen.

Geraadpleegde bronnen

Bus, A. G., Takacs, Z. K., & Kegel, C. A. T. (2015). Affordances and limitations of electronic storybooks for young children’s emergent literacy. Developmental Review, 35, 79-97.
Jong, M. T. De, & Bus, A. G. (2003). How well suited are electronic books to supporting literacy? Journal of Early Childhood Literacy, 3(2), 147-164.
Kegel, C. A. T., Bus, A. G., & van IJzendoorn, M. H. (2011). Differential susceptibility in early literacy instruction through computer games: the role of the dopamine D4 receptor gene (DRD4). Mind, Brain, and Education, 5(2), 71-78.
Kennisnet (2009). Wat weten we over ict en taalontwikkeling van jonge kinderen. Het effect van digitale boeken en interactief leermateriaal op de leesvaardigheid van peuters en kleuters. Zoetermeer: Stichting Kennisnet.
Plak, R. D., Kegel, C. A. T., & Bus, A. G. (2015). Genetic differential susceptibility in literacy delayed children: A randomized controlled trial on emergent literacy in kindergarten. Development and Psychopathology, 27, 69-79.
Salmon, L. G. (2014). Factors that affect emergent literacy development when engaging with electronic books. Early Childhood Educational Journal, 42, 2, 85-92.
Segal-Drori, O., Korat, O., Shamir, A., & Klein, P. S. (2010). Reading electronic and printed books with and without adult instruction: effects on emergent reading. Reading and Writing, 23,8, 913-930.
Segers, E., & Verhoeven, L. (2002). Multimedia support of early literacy learning. Computers & Education, 39, 207-2221.
Smeets, D. J. H., & Bus, A. G. (2012). Interactive electronic storybooks for kindergartners to promote vocabulary growth. Journal of Experimental Child Psychology, 112, 36-55.
Smeets, D. J. H., van Dijken, M. J., & Bus, A. G. (2014). Using electronic storybooks to support word learning in children with severe language impairments. Journal of Learning Disabilities, 47(5), 435-449.
Verhallen, M. J. A. J., Bus, A. G., & de Jong, M. T. (2006). The promise of multimedia stories for kindergarten children at risk. Journal of Educational Psychology, 98, 410–419.