Kan het geven van feedback de motivatie en leerresultaten van studenten positief beïnvloeden en wat is effectieve feedback?

Geplaatst op 13 juli 2024

Feedback speelt een cruciale rol in het onderwijsproces, niet alleen als een instrument voor het verbeteren van leerresultaten, maar ook als een motor voor motivatie. Dit artikel onderzoekt de effectiviteit van feedback, hoe het de leerprestaties beïnvloedt en wat maakt dat feedback effectief is.

Definitie en Impact van Feedback

Feedback wordt gedefinieerd als gerichte informatie die aan studenten wordt gegeven om hen te helpen hun leerdoelen te bereiken. Het dient als een brug tussen hun huidige prestatieniveau en de gewenste prestatie (Shute, 2008). Effectieve feedback heeft een dubbele impact volgens Brookhart (2008): het biedt cognitieve informatie over de voortgang richting doelen en verhoogt de motivatie en het gevoel van controle over het leren bij studenten.

Belangrijke Factoren in Effectieve Feedback

Het succes van feedback hangt af van verschillende factoren zoals het niveau, de timing en de inhoud ervan (Hattie & Timperley, 2007). Hattie & Timperley stellen dat effectieve feedback altijd antwoord moet geven op drie vragen:

Waar ga ik heen? - Wat zijn de specifieke leerdoelen?
Hoe ga ik? - Wat is de voortgang richting deze doelen?
Wat is mijn volgende stap? - Wat moet er worden gedaan om deze doelen te bereiken?

Deze vragen richten zich respectievelijk op feedback op taakniveau, feedback op leerproces, en feedback op zelfregulatie, wat zijn de niveaus waarop feedback het meest impactvol blijkt te zijn (Brookhart, 2008).

Principes van Effectieve Feedback

Nicol & Macfarlane-Dick (2006) benadrukken zeven principes die de effectiviteit van feedback bepalen:

Verduidelijkt wat een goede prestatie is - Duidelijke leerdoelen en criteria.
Moedigt zelfreflectie en zelfsturing aan - Stimuleert studenten om hun eigen leerproces te monitoren.
Geeft informatie over het leren - Biedt inzicht in de voortgang en prestaties van studenten.
Stimuleert dialoog - Moedigt discussie aan tussen docenten en studenten over het leren.
Bevordert motivatie en zelfvertrouwen - Positieve feedback versterkt intrinsieke motivatie.
Helpt bij het overbruggen van prestatiekloven - Richt zich op het verschil tussen huidige en gewenste prestaties.
Biedt docenten inzicht - Helpt docenten bij het aanpassen van hun onderwijspraktijken.

Motivatie en Feedback

Intrinsieke en extrinsieke motivatie spelen een belangrijke rol bij het begrip van hoe feedback het leren beïnvloedt. Deci & Ryan (1985, 2000) stellen dat intrinsieke motivatie, die voortkomt uit interesse en voldoening van binnenuit, leidt tot dieper leren en betere prestaties dan extrinsieke motivatie, die wordt aangedreven door externe beloningen zoals cijfers (Deci, Koestner & Ryan, 2001). Positieve feedback kan intrinsieke motivatie versterken door studenten te laten zien dat ze vooruitgang boeken en competentie ontwikkelen in hun leerproces.

Conclusie

Feedback is een krachtig hulpmiddel in het onderwijs dat niet alleen de leerresultaten kan verbeteren, maar ook de motivatie van studenten kan verhogen. Door feedback op een effectieve manier te geven, gericht op specifieke doelen en met aandacht voor het leerproces en zelfregulatie, kunnen docenten significant bijdragen aan de leerervaring en ontwikkeling van hun studenten.

Door deze principes te omarmen en feedback strategisch in te zetten, kunnen onderwijsinstellingen de positieve impact maximaliseren die feedback heeft op zowel het leerproces als de motivatie van studenten.

Geraadpleegde bronnen

Ames, C. (1992). Classrooms: Goals, Structures, and Student Motivation. Journal of Educational Psychology. 84(3):261-271.
Brookhart, S.M. (2008). How to give effective feedback to your students. Alexandria, VA: Association for Supervision and Curriculum Development.
Deci, E.L., Koestner, R. & Ryan, R.M. (2001). Extrinsic Rewards and Intrinsic Motivation in Education: Reconsidered Once Again. Review of Educational Research. 71(1):1-27.
Deci, E.L., & Ryan, R.M. (1985) Intrinsic motivation and self-determination in human behavior. New York: Plenum.
Dweck, C.S. (2011). Mindset, de weg naar een succesvol leven. Uitgeverij SWP.
Dweck, C.S., & Leggett, E.L. (1988). A social cognitive approach to motivation and personality. Psyhcological Review. 95:256-273.
Faber, J.M. & Visscher, A.J. (2016). De effecten van Snappet: Effecten van een adaptief onderwijsplatform om leerresultaten en motivatie van leerlingen. In opdracht van Kennisnet. Enschede: Universiteit Twente.
Hardre, P., & Reeve, J. (2003). A motivational model of rural students’ intentions to persist in versus drop out of highschool. Journal of Educational Psychology, 95, 347-356.
Hattie, J. (2013). Leren zichtbaar maken. Bazalt Educatieve uitgaven.
Hattie, J., & Timperley, H. (2007). The power of feedback. Review of Educational Research. 77(1):81-112.
Inspectie van het Onderwijs. (2015). De staat van het onderwijs. Onderwijsverslag over het jaar 13/14. Utrecht: Inspectie van het Onderwijs.
Kamphuis, E. & Vernooy, K. (2011). Feedback geven: een sterke leerkrachtvaardigheid. Basisschool management. 7: 4-9
Martens, R. (2016). Motivatietheorieën met impact op het standaard curriculum. Nederlands Tijdschrift voor Onderwijsrecht en Onderwijsbeleid, 4, 259-266.
Muis, K. R., Ranellucci, J., Trevors, G., & Duffy, M. C. (2015). The effects of technology-mediated immediate feedback on kindergarten students’ attitudes, emotions, engagement and learning
outcomes during literacy skills development. Learning and Instruction. 38: 1–13.
Neut, I. van der &Vink, R. (2016). Actief en gemotiveerd leren. Profiel – vakblad voor professionals in het middelbaar beroepsonderwijs. 25(4):22-23.
Nicol, D.J. & Macfarlane-Dick, D. (2006). Formative assessment and selfâ€ÂÂregulated learning: a model and seven principles of good feedback practice. Studies in Higher Education. 31(2): 199-218.
Pink, D. (2009, July). Dan Pink: The puzzle of motivation [Video bestand]. Opgevraagd van: https://www.ted.com/talks/dan_pink_on_motivation
Ryan, R.M., & Deci, E.L. (2000). Self-determination theory and the facilitation of intrinsic motivation, social development, and well-being. American Psychologist, 55, 68-78.
Shute, V.J. (2008). Focus on Formative Feedback. Review of educational research. 78(1):153-189.
Sierens, E., & Vansteenkiste, M. (2009). Wanneer "Meer minder betekent": Motivatieprofielen van leerlingen in kaart gebracht. Begeleid Zelfstandig Leren, 24, 17-36.
Sluijsmans, D., Joosten-ten Brinke, D. & Kan, C. van (2012) Beoordelen van leren – een tien met een griffel, Canon beroepsonderwijs.