Het bevorderen van zelfbeoordeling en zelfregulering in het primair en voortgezet onderwijs

Geplaatst op 1 juni 2016

Zelfregulering en zelfgestuurd leren

In onze multimediale samenleving die meer en meer gericht is op zelfgestuurd leren, is het van steeds groter wordend belang dat leerlingen in staat zijn hun eigen kennis en leren te beoordelen. Dit stelt hen in staat om effectiever nieuwe leertaken te kiezen en zodoende het leerresultaat te optimaliseren. Oftewel, accurate zelfbeoordeling leidt tot goede zelfregulatie. Herhaaldelijk is echter gebleken dat leerlingen zichzelf niet accuraat kunnen beoordelen en niet weten wat nog verder bestudeerd moet worden. Dit leidt tot suboptimale leerresultaten.

Zelfbeoordeling

De doelstelling van dit project is tweeledig. Aan de ene kant onderzoeken wij welke instructies zelfbeoordeling en zelfregulatie van basisscholieren en middelbare scholieren kunnen verbeteren wanneer zij taalgerelateerde taken (bv. spreekwoorden, tekst) of probleemoplostaken (bv. rekenen, wiskunde) bestuderen.

Daarnaast wordt onderzocht wat de neurale correlaten van accurate zelfbeoordeling en zelfregulatie zijn. Studies bij hoger onderwijs studenten hebben in het verleden positieve resultaten aangetoond, met name wanneer leerlingen gestimuleerd werden om actief informatie te genereren over de kwaliteit van hun kennis, door deze op te halen uit het geheugen of toe te passen in een nieuwe context.

Metacognitieve instructies

Resultaten van deelproject 1 en 2 geven inzicht in de toepasbaarheid van zogenaamde metacognitieve instructies bij taal- en probleemoplostaken in het primair en secundair onderwijs, gebaseerd op bevindingen bij leerlingen uit het hoger onderwijs. Zo blijkt bij taalachtige taken het maken van nieuwe zinnen met de bestudeerde informatie (bv. een spreekwoord of concept) een effectieve manier te zijn om zelfbeoordeling en zelfregulatie te verbeteren.

Zelftesten

Deelproject 2 laat soortgelijke resultaten zien. Daar bleek dat zelftesten een geschikte manier is om zelfbeoordeling van leerlingen te verbeteren. Dit laat zien dat, net zoals bij het leren van tekstuele informatie, het ook tijdens het probleemoplossen belangrijk is dat leerlingen hun geheugen toetsen om inzicht te krijgen in welke informatie zij al dan niet begrepen hebben.

Neurale gebieden

De resultaten van deelproject 3 geven inzicht in de onderliggende neurale gebieden die een rol spelen bij het maken van zelfbeoordelingen en bij het maken van een toets. De resultaten duiden aan dat zelfbeoordelingen die direct na het leren van een nieuwe taak worden gemaakt berusten op activatie van het werkgeheugen.

Daarentegen leiden zelfbeoordelingen die na een vertraging na het leren gemaakt worden tot activatie van het lange termijngeheugen. Deze laatste beoordelingen sluiten dichter aan bij het toetsmoment en zijn dus doorgaans ook meer accuraat. Deze bevindingen geven inzicht in de redenen waarom het belangrijk is aandacht te besteden aan de timing van instructies. Leerlingen moeten hun lange-termijn geheugen gebruiken tijdens zelfbeoordeling, omdat zij ook op de toets informatie moeten ophalen uit het lange-termijn geheugen.

Samenvatting

Samengevat geeft dit project nieuwe inzichten en richtlijnen voor het aanbieden van instructies om zelfbeoordelingen en zelfregulatie te verbeteren bij basis- en middelbare schoolleerlingen. Ondanks de jonge leeftijd van de kinderen leidt de eenvoud en lage cognitieve belasting van de instructie tot positieve effecten op zelfbeoordelingen en zelfregulatie, en maximaliseert het daarmee de kans op implementatie in de praktijk. De neurowetenschappelijke studies bieden daarnaast een neurale basis voor deze effecten en geven informatie over het effect van breinontwikkeling op zelfbeoordeling en zelfregulatie.

Heb je vragen over dit thema? Stel ze in de onderwijs community binnen de Wij-leren.nl Academie!

Details van het onderzoek

NWO-projectnummer:	411-07-150
Titel onderzoeksproject:	Fostering self-monitoring and self-regulation in primary and secondary education
Looptijd:	01-11-2009 tot 30-06-2014