Motivatie van leerlingen, zelfregulering en prestaties vanaf het begin van het secundair onderwijs

Geplaatst op 1 juni 2016

Het is een bekend verschijnsel dat de motivatie voor school van leerlingen in het voortgezet onderwijs vanaf het eerste leerjaar afneemt. Dit onderzoek is erop gericht om meer te weten te komen over de achtergronden van deze afname in motivatie. Daarnaast wordt onderzocht hoe de motivatie van leerlingen positief beïnvloed kan worden.

Er zijn vele factoren die gemotiveerd leergedrag bij leerlingen kunnen bevorderen. In hoeverre de leerling gemotiveerd is voor school wordt bepaald door zijn of haar persoonlijke doelen, de waardering van die doelen, de verwachting een gewenst doel te kunnen behalen en het welbevinden op school. Ook de leeromgeving en andere contextfactoren zijn daarbij belangrijk. Om de ontwikkeling van de motivatie van leerlingen in kaart te brengen werden er over een periode van twee jaar vijf keer vragenlijsten afgenomen bij 770 eerstejaars leerlingen in het voortgezet onderwijs. Daarbij werd ook gekeken naar factoren die samenhangen met motivatie.

Naast het afnemen van de vragenlijsten hebben we met een aantal eerstejaars leerlingen gesprekken gevoerd om de motivatie positief te beïnvloeden. Hiervoor is in voorgaand onderzoek een interventie ontwikkeld, gebaseerd op bestaande theorieën over motivatie en factoren die de motivatie van leerlingen kunnen beïnvloeden. De interventie is er op gericht leerlingen ervan bewust te maken dat wat zij doen op school en de keuzes die ze maken, gevolgen hebben voor hun mogelijkheden in de toekomst. De weg naar een toekomstig doel wordt tijdens het gesprek in kleine stappen opgedeeld en met de leerling doorgenomen. De stappen die het heden en de toekomst met elkaar verbinden, kunnen dienen als een soort gids voor de leerling. Daarnaast is het belangrijk aandacht te besteden aan wat er moet worden vermeden om een gewenst doel in de toekomst te realiseren.

Met elke leerling werd drie keer een interventie uitgevoerd. De gesprekken vonden plaats één of twee dagen voordat de vragenlijsten werden afgenomen. De meeste van deze gesprekken werden door de onderzoekers van de UvA gevoerd, evenals de interviews met leerlingen in een controlegroep. Omdat we in dit onderzoek wilden kijken in hoeverre deze gesprekken een plaats binnen de school kunnen krijgen, werden een aantal van deze gesprekken gedaan door mentoren/docenten vande deelnemende scholen.

Een deel van de deelnemende scholen heeft een vernieuwde leeromgeving geïmplementeerd die gericht is op het bevorderen van zelfregulatie bij leerlingen. Op de andere scholen wordt meer traditioneel onderwijs gegeven. In dit project is onderzocht of de motivatie van leerlingen zich anders ontwikkelde op vernieuwende scholen dan op meer traditionele scholen. Daarnaast kijken we of er verschillen zijn in het effect van de interventie tussen de verschillende scholen.

De metingen hebben inmiddels plaatsgevonden en ook zijn de interventies uitgevoerd. We hebben twaalf mentoren/docenten bereid gevonden om de interventie bij een klein aantal leerlingen uit te voeren. Deze mentoren/docenten werden getraind om de interventie zoals bedoeld uit te kunnen voeren. Dit is goed verlopen en zij waren enthousiast over de interventie. Uit de analyse van de data blijkt dat de interventie het leergedrag en de motivatie van de leerlingen heeft verbeterd. Van zowel de interventie door mentoren/docenten als door onderzoekers werden kleine maar significante effecten gevonden op de inzet van leerlingen en op de prestatiemotivatie.

Details van het onderzoek

Projectleider(s)

Projectuitvoerder(s)

Relevante links(s)

• Samenvatting van de oorspronkelijke aanvraag op de NWO-site

Gerelateerde projecten

• 411-07-120 Ontwikkelingspatronen van motivatie, zelfregulering en prestaties van studenten
• 411-07-122 Motivatie en zelfregulering van leerlingen op het basisonderwijs
• 411-07-123 Motivatie, zelfregulering en schoolprestaties van leerlingen op het beroepsonderwijs
• 411-07-124 Motivatie en zelfregulering in de onderbouw van het voortgezet onderwijs

[Bron: Nationaal Regieorgaan Onderwijsonderzoek (NRO)]