Leesdidactiek slechthorende en dove leerlingen - OnderwijsBewijs

Geplaatst op 1 juni 2016

Nieuwe leesdidactiek voor dove en slechthorende leerlingen is een aangepaste methode voor begrijpend leesonderwijs in het voortgezet speciaal onderwijs. In de reguliere werkwijze van leerkrachten is er erg veel aandacht voor het verklanken van teksten en te weinig aandacht voor de inhoud en de structuur van de tekst. Terwijl met name inzicht in de tekststructuur belangrijk is voor het begrijpend lezen en daarmee ook voor de ontwikkeling van de woordenschat van dove en slechthorende leerlingen. Deze aangepaste leesdidactiek zou hun inzicht in de globale tekststructuur moeten versterken door leerlingen te leren die tekststructuren te visualiseren in de vorm van schema’s. Ze leren zo een tekst te herkennen als een historische tekst, een betogende tekst, een opsommende tekst et cetera. Op basis daarvan bouwen ze verwachtingen op over wat er globaal in zo’n type tekst staat.
Deze leerlingen praten over het algemeen ook weinig over tekstinhouden. Er is echter veel evidentie dat peerinteractie een goede manier is om inzicht en begrip te ontwikkelen. Daarom leert deze methode de leerlingen over de inhoud van de tekst te praten. De interactie over de tekst gebeurt op basis van discussievragen, die ze ook zelf leren formuleren, in aansluiting op de gevisualiseerde tekststructuur.
In een veldexperiment (met anders dan oorspronkelijk gepland één experimentschool met twee niveaugroepen en twee controlegroepen die uit drie andere vso-scholen zijn geselecteerd) is geprobeerd bewijs te vinden voor de effectiviteit van deze leesdidactiek op begrijpend lezen en de woordenschat voor dove en slechthorende leerlingen. Er is echter geen betekenisvol effect gevonden op basis van de kwantitatieve metingen.
Bij de twee experimentele groepen kon geen systematische vooruitgang op basis van de toetsen worden vastgesteld op het gebied van begrijpend lezen en woordenschat, in vergelijking met de controlegroepen. Wel hebben de leerlingen uit de experimentgroepen vaardigheden ontwikkeld bij het visualiseren van de structuur van de tekst, die ook correleren met hun tekstbegripscores en de woordenschatscores. Die visualiseringsvaardigheden beklijven nadat er een tijd geen aandacht aan is besteed. In de retentiemeting werden de correlaties met tekstbegrip en woordenschat overigens zwakker.
Volgens de onderzoekers is het uitblijven van dat kwantitatief vast te stellen effect voor een deel te verklaren door het grote verschil tussen de leerlingen in hun toegang tot het Nederlands en daarmee ook tot het geschreven Nederlands. Daardoor was de matching van de leerlingen uit de experimentgroepen en de controlegroepen problematischer dan voorzien. Met name was het onmogelijk om een goed inzicht te krijgen in de omvang van de gehoorstoornis van de verschillende leerlingen, doordat de audiologische metingen zeer uiteenlopend blijken te worden uitgevoerd en dus niet als basis konden fungeren voor de matching.
Uit het kwalitatieve onderzoek blijkt dat ruim de helft van de leerlingen en ook de docenten positief waren over de nieuwe methode, en in het bijzonder over de groepsinteractie over de teksten. De docenten uit de experimentschool gebruiken de methode nog steeds. Het ontwikkelde onderwijsmateriaal wordt mogelijk uitgegeven. Het wordt in ieder geval op korte termijn verspreid onder alle vso-scholen van Kentalis, waar dove en slechthorende leerlingen zitten.

Heb je vragen over dit thema? Stel ze in de onderwijs community binnen de Wij-leren.nl Academie!

Details van het onderzoek

NWO-projectnummer:	ODB08106
Titel onderzoeksproject:	Nieuwe leesdidactiek voor slechthorende en dove leerlingen
Looptijd:	01-05-2009 tot 31-12-2012