Hoogbegaafdheid en metacognitie van VWO-leerlingen - OnderwijsBewijs

Geplaatst op 1 juni 2016

Metacognitieve vaardigheden spelen naast intelligentie een belangrijke rol bij het behalen van uitzonderlijke leerprestaties, zo blijkt uit onderzoek naar de samenhang tussen hoogbegaafdheid en metacognitie. Metacognitie zou daarom, naast intelligentie, moeten worden opgenomen in de definitie van hoogbegaafdheid.
Metacognitie is de kennis en vaardigheden om het eigen denken en handelen te sturen en te controleren. Het gaat daarbij om taakanalyse, voorkennis activeren, doelen stellen, plannen, monitoren, zelf-evaluatie en reflectie. Om in staat te zijn je intelligentie te gebruiken zijn metacognitieve vaardigheden nodig. Je zou kunnen stellen dat metacognitie de bedrijfsleider is van het denken en intelligentie de werknemer, die de cognitieve handelingen uitvoert.
Aan het onderzoek deden 82 zogenoemde PRE-studenten mee, leerlingen uit de bovenbouw van het VWO die zijn geselecteerd voor Het Pre-University College (PRE), een talentprogramma van de Universiteit Leiden. Hun leerprestaties werden vergeleken met 71 klasgenoten uit 5 VWO. De PRE-studenten bleken significant beter te scoren wat betreft IQ, metacognitieve vaardigheid en leerprestaties. Zoals verwacht bleek metacognitie een deels zelfstandige bijdrage te leveren aan leerprestaties, bovenop intelligentie.
Twintig hoogbegaafde leerlingen, met een IQ hoger dan 130, scoorden echter op metacognitie niet hoger dan de andere 133 proefpersonen. Negen van hen scoorden zelfs ondergemiddeld. Een verklaring hiervoor is volgens de onderzoekers dat zij door het voortgezet onderwijs niet voldoende worden uitgedaagd om metacognitieve vaardigheden te ontwikkelen. De leerlingen gebruiken vooral hun intelligentie om goede resultaten te behalen.
Dit kan echter problemen opleveren zodra ze wetenschappelijk onderwijs gaan volgen, dat wel een beroep doet op hun metacognitieve vaardigheden. Terwijl zij het in het voortgezet onderwijs goed deden, kunnen ze in het WO alsnog studievertraging oplopen of uitvallen. Het verdient daarom aanbeveling om hun in het voortgezet onderwijs meer uitdaging te bieden.
In twee andere deelstudies werd onderzocht waarom leerlingen hun metacognitieve vaardigheden niet inzetten. Gebruiken ze hun metacognitie niet terwijl ze deze wel bezitten (productiedeficiëntie) of zijn hun metacognitieve vaardigheden niet ontwikkeld (beschikbaarheidsdeficiëntie)? Dit werd onderzocht onder de PRE-studenten, zowel als onder de ‘gewone’ VWO-studenten. Uit beide deelstudies blijkt dat er sprake is van beschikbaarheidsdeficiëntie. Veel leerlingen hebben onvoldoende metacognitieve vaardigheden ontwikkeld. Metacognitieve vaardigheden zijn echter wel te trainen. De onderzoekers adviseren dan ook langdurig training van metacognitie in het voortgezet onderwijs aan te bieden.

Heb je vragen over dit thema? Stel ze in de onderwijs community binnen de Wij-leren.nl Academie!

Details van het onderzoek

  
NWO-projectnummer:  ODB08002
Titel onderzoeksproject:  Hoogbegaafdheid en metacognitie
Looptijd:01-06-2010 tot 31-12-2012

Projectleider(s)

Naam Instelling E-mail
Prof. dr. J.H. van Driel Universiteit Leiden driel@iclon.leidenuniv.nl

Projectuitvoerder(s)

Naam Instelling E-mail
Drs. M.G.P. van Haaren Universiteit Leiden mhaaren@iclon.leidenuniv.nl
Dr. M.V.J. Veenman Instituut voor Metacognitie Onderzoek mvjveenman@snelnet.net

Publicatie(s)

Relevante links(s)

[Bron: Nationaal Regieorgaan Onderwijsonderzoek (NRO)]

Gerelateerd

E-learning module
Wat is begaafdheid?
Wat is begaafdheid?
Gratis online module voor leraren
Wij-leren.nl Academie 
Passend Onderwijs
Meer inzicht in gedrag leerling met Aurecool.
Meer inzicht in gedrag leerling met Aurecool.
Aurecool ondersteunt jou bij begrijpen en bevorderen van de soc-emo ontwikkeling van elke leerling.
Aurecool 
Cursus
Onderpresteren in het basisonderwijs
Onderpresteren in het basisonderwijs
Effectieve aanpak van onderpresterend gedrag
Medilex Onderwijs 
Meer inzicht in gedrag leerling met Aurecool.Hoe zet je leerlingen aan het denken over hun eigen leren?
Hoe zet je leerlingen aan het denken over hun eigen leren?
Nina Parrish


Inschrijven nieuwsbrief

Inschrijven nieuwsbrief



Inschrijven nieuwsbrief

Hoogbegaafdheid in een video van één minuut uitgelegd
Hoogbegaafdheid in een video van één minuut uitgelegd
redactie
Metacognitie in een video van één minuut uitgelegd
Metacognitie in een video van één minuut uitgelegd
redactie
[extra-breed-algemeen-kolom2]



hoogbegaafdheid
metacognitie

 

Mis geen bijdragen

Inschrijven nieuwsbrief

Volg wij-leren.nl

Volg ons op LinkedIn Volg ons op twitter Volg ons op facebook Volg ons op instagram Volg ons op pinterest