Kennisplatform
Alles over executieve functies: Leermodules van Emiel van Doorn.

De schutting van de school is van glas!

Rijk van Ommeren
Directeur RDO en onderwijsadviseur bij Rijk Advies   

van Ommeren, R. (2014). De schutting van de school is van glas!.
Geraadpleegd op 16-10-2024,
van https://wij-leren.nl/goede-doelen-scholen.php
Geplaatst op 1 juni 2014
Meritocratie en scholen

Over de pedagogiek van de wedijver en wedstrijden waar je wel of niet aan meedoet…

Alles wat over de schutting van de school gegooid wordt blijft gezien. Sporttoernooien, goede-doelen-acties, al dan niet relevante onderzoeken, overgewicht, Koningsspelen of een wedstrijd voor welke school zich excellent mag noemen… De school mag er wat van maken en wordt beoordeeld op hoe het eruit ziet.

Meritocratie en de dagelijkse werkelijkheid

In ‘Direct’, CNV-vakblad voor schoolleiders van april 2013 breekt Henk Andeweg een lans voor de gedachte van de meritocratie. Met een verwijzing naar http://www.rondetafelbeleid.nl/meritocratie legt hij uit dat de meritocratie een maatschappijbeeld is waarbij de sociaal-economische positie van elk individu gebaseerd is op zijn/haar verdienste. Elk mens is gelijk en dient alle kansen te krijgen het hoogste te bereiken. Dat deze eeuwenoude pedagogiek van de wedijver ook in Nederland gepredikt wordt is bijvoorbeeld zichtbaar in het besluit van de staatssecretaris van onderwijs om de resultaten van de Cito-eindtoets voortaan per school openbaar te maken.


Iedereen dezelfde kansen en haal alles eruit wat erin zit! Het lijkt een welhaast perfect politiek statement anno 2013.
Het artikel bleef bij me hangen in een week van dagelijkse werkelijkheid vlak voor de meivakantie.

“Beste juffen, meesters en kinderen… …voor een radioprogramma ben ik op zoek naar kinderen die hun mening zouden willen geven…”
 “Geachte schooldirectie... ...ook dit jaar kunnen de basisschoolleerlingen gratis meedoen. De school met relatief de meeste deelnemers wint de wisselbeker. Daarom het verzoek om mij het leerlingaantal van uw school terug te mailen...”


Zomaar twee berichtjes uit de mailbox van diezelfde week. Het aantal van dergelijke verzoeken bij de school is nog steeds groeiend. De variatie is enorm! Radio- en tv-programma’s hebben kinderen nodig of vaker nog eigenlijk alleen maar een schattig decor voor een interview met  iemand over iets met jeugd. Sportverenigingen organiseren acties om kinderen te enthousiasmeren voor hún sport. Goede doelen-organisaties doen hun uiterste best om in de school binnen te komen, waarbij ook de agressievere marketingstrategieën niet vreemd zijn. En heel veel studenten moeten onderzoek doen en hebben daar kinderen, leraren of opvoeders voor nodig om aan genoeg data te komen. Van de laatste categorie is het aantal verzoeken per week al niet meer op 1 hand te tellen!

De inventiviteit waarmee geprobeerd wordt het onderwijs binnen te komen wordt ook steeds groter. Leuk voorbeeld is de hiervoor genoemde wisselbeker. Er wordt een mooi wedstrijdelement gecreëerd, waarbij de scholen ongevraagd deelnemer zijn. Gegarandeerd dat er de nodige aandacht is vanuit de lokale pers natuurlijk. De verleiding is groot…

Scholen staan midden in de maatschappij

Het is natuurlijk goed wanneer scholen midden in de maatschappij staan! Leerlingen zullen er echt niet minder van worden wanneer ze interesse bijgebracht krijgen voor sport en cultuur en wanneer ze leren om een bijdrage te leveren aan een goed doel. En een beetje wetenschappelijke onderbouwing voor de inhoud van het onderwijs kan ook geen kwaad. Kom maar op dus met die onderzoeken! En dat scholen plaatsen zijn waar je het gemakkelijkst de doelgroep ‘kinderen’ bereikt klinkt ook niet heel raar. Daar weten scholen inmiddels toch hopelijk wel mee om te gaan.

Toenemende irritatie

Wat is dan eigenlijk het probleem? Waarom bespeur ik bij mezelf dan toch een toenemende irritatie? Het leek me goed eens na te gaan of ik de enige was. Ik verzond een email naar plaatselijke directeuren met de vraag of er behoefte was aan een gezamenlijk overleg om tot een gedragslijn te komen voor de basisscholen met betrekking tot omgaan met ongevraagde acties, onderzoeken e.d. Ik kreeg zowaar van iedereen reactie en meestal even kort als krachtig: Graag! Voorzichtig concludeer ik dat de irritatie die ik bij mezelf bespeur weleens breder zou kunnen leven.

Koningsspelen

En toen was er ook het nationaal comité inhuldiging dat via de media het prachtige idee gelanceerd had om Koningsspelen te houden. De schutting van de basisschool bleek ook voor het nationaal comité bij uitstek de plek waar iets leuks overheen gekieperd kon worden. Wat moest ik hier nu weer van denken?


Heel veel scholen hadden in de week voor de meivakantie al een sportdag gepland, een feestdag ingeroosterd en voorbereid, een projectweek die afgesloten wordt enz. Wat was er mooier geweest dan dat het nationaal comité had gezegd: ‘Beste scholen, jullie zijn erg creatief en goed in organiseren. Kijk wat er gepland staat in die week en zet dat in het teken van de troonswisseling.’ Helaas: het werd een centraal ingevuld programma met ontbijt en sport. En het comité maar volhouden: ‘je hoeft niet mee te doen!’.
 

In Schooljournaal 8 van 20 april 2013 roept Helen van den Berg (voorzitter CNV Onderwijs) de overheid op: ‘Stop met een centrale invulling van programma’s en geef meer ruimte aan scholen…’ en begrijpt Richard Krajicek (verantwoordelijke voor Koningsspelen namens nationaal comité inhuldiging) haar niet, immers: het enthousiasme onder scholen voor de Koningsspelen is heel groot, want 6500 scholen hebben zich aangemeld.
 

Onder het motto ‘samen’ heb ik een oneigenlijke profileringsdrang zien ontstaan tussen scholen mede als gevolg van dit opgelegd enthousiasme. Stel je voor dat je niet meedoet… dit kun je de kinderen toch niet onthouden?!

Meritocratie 2.0?

Intussen heb ik me iets verder verdiept in de meritocratie. Het betreft een in 1958 door Michael Young geïntroduceerde term op basis van de idee dat de moderne maatschappij niet zozeer door het volk geregeerd wordt als wel door de slimste mensen. In dit maatschappijbeeld is ieder mens gelijk en is de sociaal-economische positie van elk individu gebaseerd op zijn/haar verdienste. Bij de vraag wat dan verstaan moet worden onder ‘verdienste’ wordt het al snel spannend.
Young voorzag zelf o.a. dat het op testen gebaseerde onderwijssysteem iedereen een gelijke kans lijkt te bieden, maar dat het eigenlijk gewoon een eeuwenoud klassensysteem is, maar dan in schaapskleren.


Dat ook in Nederland de meritocratie gepredikt wordt herken ik wel enigszins, maar ik ben wel geneigd om het dan meritocratie 2.0 (of 0.2 zoals u wilt) te noemen. In 2013 gaat het mijns inziens over een systeem waarbij we toetsen gebruiken om iedereen zo slim mogelijk te laten zijn, zodat er op basis van objectieve meetbaarheid voor iedereen een gelijke kans is, behalve dan voor de leerlingen die de makkelijke Cito-toets maken…
Die objectieve meetbaarheid van het begrip ‘verdienste’ blijft toch iets lastigs, nietwaar?

De toegevoegde waarde van een school aan de ontwikkeling van een kind is vrijwel onmogelijk te bepalen. De objectieve meetbaarheid van de verdienste van een school is niet uit te drukken in een rekensom.
Ook een gelijke startpositie voor ieder kind in het onderwijs is niet simpelweg maakbaar. Er zijn daarvoor te veel factoren van invloed op de ontwikkeling van een kind.
Wat voor mij overblijft is het element van de wedijver. Daar zouden we in het onderwijs weleens meer mee kunnen doen.

De glazen schutting afbreken

De schutting van de school is van glas! Alles wat over de schutting gegooid wordt blijft gezien. De school mag er wat van maken en wordt beoordeeld op hoe het eruit ziet. De verdienste van de school is daarbij niet in een definitie te vangen, maar varieert per persoon die door die glazen schutting naar binnen kijkt. Wat de een ziet als over de schutting gegooide rommel is voor de ander goud waard…

Als de lokale clubs het voor elkaar krijgen om scholen ongevraagd in de game te betrekken en als ze daarbij het voorbeeld krijgen van een overheid die met Koningsspelen of met het publiceren van gegevens precies hetzelfde doet, dan wordt het misschien tijd om die glazen schutting af te breken en onze eigen wedstrijden te gaan creëren. Ook dat zie ik gelukkig gebeuren! Het lukt als meesters en juffen het voor elkaar krijgen om de drive te houden om er voor en met de kinderen iets moois van te maken. Misschien is dat nog wel de best denkbare objectief meetbare verdienste van een school: het aantal leraren dat onderwijs geeft vanuit passie! Leraren met hart voor kinderen!

Heb je vragen over dit thema? Stel ze in de onderwijs community binnen de Wij-leren.nl Academie!

Dossiers

Uw onderwijskundige kennis blijft op peil door 3500+ artikelen.