Effecten van schoolgrootte op de schoolorganisatie, de kwaliteit van het onderwijsproces en de leerprestaties

Geplaatst op 1 juni 2016

De grootte van scholen heeft nauwelijks effect op de leerprestaties van leerlingen. Ook de invloed op bijvoorbeeld de sociale cohesie op school, betrokkenheid van leerlingen en leraren en ouderparticipatie is nauwelijks aantoonbaar. Wel aangetoond is dat grote scholen verhoudingsgewijs goedkoper zijn.

De onderzoekers bestudeerden 84 onderzoekspublicaties en eerdere literatuuroverzichten over effecten van schoolgrootte. De effecten van schoolgrootte op zowel leerprestaties als zogenoemde niet-cognitieve aspecten als betrokkenheid zijn (zeer) beperkt, aldus de onderzoekers. De relatief sterkste effecten zijn gevonden voor sociale cohesie en participatie. Hans Luyten: ‘Dat wil zeggen dat de sociale cohesie en de participatie van ouders, leerlingen en leerkrachten op kleinere scholen iets beter is dan op grote scholen.’

Wat de kosten per leerling betreft heeft het onderzoek aangetoond dat grote scholen relatief goedkoper zijn. De financiële voordelen van grote scholen wegen op tegen eventuele (kleine) nadelen wat betreft leerprestaties of slaagpercentages, stellen de onderzoekers. ‘Kostenbesparingen zijn het grootst als zeer kleine scholen worden samengevoegd. De kosten dalen veel minder sterk als scholen van gemiddelde grootte verder in omvang toenemen. Dat betekent natuurlijk niet dat je zomaar kleine scholen in dorpen moet opheffen. Want als de enige school in een kleine gemeenschap verdwijnt, kost dat de samenleving ook iets,’ aldus Luyten.

Ook na veelvuldig onderzoek is er nog geen eenduidig beeld over de effecten van schoolgrootte op de leerprestaties en het schoolklimaat. Toch zijn er wel enkele aanwijzingen voor negatieve effecten. Dit verschilt wel per land: in Amerika zijn meer negatieve effecten van schoolgrootte gerapporteerd, terwijl in andere landen grotere scholen juist tot een beter klimaat en betere leerpresentaties lijken te leiden.

Nederlandse basisscholen zijn in vergelijking met andere OESO-landen relatief klein; voor het voortgezet onderwijs geldt precies het omgekeerde.

De onderzoekers concluderen ook dat de onderzoeksresultaten nogal variëren. Dus behalve dat er maar kleine effecten werden vastgesteld, zijn die effecten ook nog vrij onzeker. ‘We mogen dus niet zomaar allerlei effecten verwachten van veranderingen in schoolgrootte,’ zegt Luyten.

Details van het onderzoek

Projectleider(s)

Projectuitvoerder(s)

Publicatie(s)

• PROO School size effects revisited Hans Luyten ea)

Relevante links(s)

• Samenvatting van de oorspronkelijke aanvraag op de NWO-site

[Bron: Nationaal Regieorgaan Onderwijsonderzoek (NRO)]