Wat weten we over de effecten van programmeeronderwijs op programmeervaardigheden van leerlingen tot 12 jaar?

Geplaatst op 20 oktober 2016

Samenvatting

Eerst tekstueel programmeren en vervolgens visueel leidt tot betere resultaten dan eerst visueel en dan tekstueel programmeren. Zo liet een vergelijkende studie zien. En ondersteuning in de vorm van feedback, van docenten, experts of medestudenten, draagt bij aan de motivatie. Ondersteuning in de vorm van tutorials en advies helpt leerlingen bij het leren programmeren, vooral bij moeilijke taken. Het is nog onduidelijk hoeveel abstractie kinderen in de basisschoolleeftijd aankunnen.

De verwachtingen rond programmeeronderwijs voor kinderen tot 12 jaar zijn hoog. Niet alleen zouden kinderen al op jonge leeftijd moeten kunnen leren programmeren. Maar van programmeerlessen zouden ze ook andere nuttige kennis en vaardigheden op kunnen doen, waarmee ze leren omgaan met computers, digitale media en gedigitaliseerde techniek.

Er zijn vier te onderscheiden vormen van programma’s die kinderen in het basisonderwijs kunnen construeren:

Om een tekstueel programma te schrijven moet een leerling de grammatica van de programmeertaal kennen, en de namen van de commando’s die specifieke taken uitvoeren.
Een leerling stelt een programma samen door blokken te slepen en aan elkaar te klikken.
Unplugged – zonder computers.
Met (fysieke) blokken – een blok representeert een commando.

Wat werkt?

Het is belangrijk een leerling te ondersteunen bij het construeren van een programma. De rol van de leraar is dus essentieel.

Andere factoren die goede effecten kunnen hebben op het leren programmeren zijn samenwerkend leren en interactie (face to face of online, bijvoorbeeld via chat), en het maken en terugkijken van eigen aantekeningen. Aantekeningen en prestaties hangen samen, ook teruggekeken aantekeningen en leren. Een mogelijke verklaring is dat als leerlingen eigen aantekeningen terugkijken, ze het schrijven van een programma beter begrijpen.

Hoewel programmeren dus ook zonder computers onderwezen kan worden, voegen elektronische apparaten (scherm, robot, geluid, of licht) wel aspecten toe die veel leerlingen leuk vinden. En ze maken directe feedback mogelijk.

Verschillen tussen leerlingen

In het algemeen zijn er geen verschillen gevonden tussen jongens en meisjes, zowel wat betreft leeropbrengsten als motivatie. Resultaten laten voorzichtig zien dat meisjes even goed als jongens kunnen leren programmeren en tegen dezelfde problemen aanlopen. Jongens kunnen wel betere programma’s schrijven. Dat blijkt uit een analyse van het gebruik van een tekstueel computerprogramma over een periode van vijf jaar (MOOSE), waarbij gekeken werd naar de kwaliteit van programma’s die jongens en meisjes maakten. Nadere analyses lieten echter zien dat de langere time-on-task en meer voorkennis bij jongens deze verschillen kunnen verklaren. Bij een studie met 30 jongens en 22 meisjes bleek dat jongens hoger op computer confidence (jongens hebben meer vertrouwen in hun computervaardigheden) en meisjes hoger op gender equity scoorden (meisjes denken vaker dat meisjes net zo goed kunnen leren programmeren als jongens).

Er is ook gekeken naar verschillen tussen leerlingen met sociaaleconomische status. De beschreven experimenten laten voorzichtig zien dat programmeerinterventies een positief effect hebben op de interesse in en de leeropbrengsten van programmeren bij doelgroepen met een lagere sociaaleconomische status.

Heb je vragen over dit thema? Stel ze in de onderwijs community binnen de Wij-leren.nl Academie!