Beschrijving en effecten van onderwijstijd

Geplaatst op 1 juni 2016

Voldoende tijd is een basisvoorwaarde voor leren. Dat betekent nog niet dat uitbreiding van de officiële lestijd op school, meer huiswerk, en extra tijd buiten de schooluren ‘automatisch’ tot betere onderwijsprestaties leiden. Binnen de marges van wat in veldonderzoek aan variëteit in onderwijstijd mogelijk is, zijn de positieve effecten van meer tijd bijzonder klein.

De onderzoekers analyseerden de uitkomsten van een groot aantal internationale onderzoeken naar leertijd en onderwijsprestaties. In eerder onderzoek werd doorgaans een klein positief effect van leertijd op onderwijsprestaties gevonden. De UT-onderzoekers kwamen echter op nog aanmerkelijk kleinere effectgroottes uit. ‘Tijd is weliswaar een basisvoorwaarde voor onderwijsprestaties, maar de effectiviteit ervan wordt bepaald door de kwaliteit van het onderwijs dat in die tijd wordt gegeven,’ zegt Scheerens.

De onderzoekers maakten een internationale vergelijking van de totale lestijd en van de lestijd (in het voortgezet onderwijs) die besteed wordt aan basisvakken. Daarbij komt naar voren dat Nederland in het voortgezet onderwijs, qua totale lestijd met 1000 uur ruim boven het OESO-gemiddelde van 948 uur zit.

Uit cijfers uit een OESO-publicatie uit 2011, gebaseerd op data uit 2006, blijkt echter dat de totale tijd voor lezen, wiskunde en moedertaalonderwijs in Nederland duidelijk onder het OESO-gemiddelde ligt: gemiddeld 13,8 uur in Nederland bij een OESO-gemiddelde van 17,9 uur per week. Uit andere gegevens van de OESO blijkt dat deze verhouding nog steeds bestond in 2008; meer actuele gegevens over Nederland waren niet beschikbaar.

Gezien de internationale vergelijking zou er nog wel wat ruimte zijn om meer tijd aan de basisvakken lezen, schrijven en wiskunde te besteden. Toch zou Scheerens hier niet zonder meer voor pleiten. ‘Er zijn maar geringe effecten van uitbreiding van de lestijd te verwachten.’

In het onderdeel dat betrekking had op de effecten van huiswerk, vonden de onderzoekers in veel gevallen een negatieve samenhang tussen de tijd die leerlingen individueel aan huiswerk besteedden en leerprestaties. ‘Mogelijk besteden juist zwakkere leerlingen meer tijd aan huiswerk, zonder dat hiermee hun achterstand geheel gecompenseerd wordt,’ verklaart Scheerens.

Wat de verlengde schooltijd betreft, wijst het onderzoek uit dat de doelmatigheid hiervan twijfelachtig is. Scheerens: ‘Vooral wanneer er ook nieuwe gebouwen bekostigd moeten worden, lijkt het nuttig om de kosteneffectiviteit van deze programma’s nader te onderzoeken.’

Details van het onderzoek

Projectleider(s)

Projectuitvoerder(s)

Relevante links(s)

• Samenvatting van de oorspronkelijke aanvraag op de NWO-site
• NWO-nieuwsbericht: Meer lesuren invoeren kan helpen, maar is niet genoeg voor onderwijskwaliteit

[Bron: Nationaal Regieorgaan Onderwijsonderzoek (NRO)]