Toetsen met of zonder hulp(middelen)?

Teije de Vos

Testontwikkelaar - toetsdeskundige - adviseur bij Boom test uitgevers

  

  Geplaatst op 1 juni 2014

Een vraag die regelmatig terugkomt: ‘In hoeverre mag je leerlingen met problemen tijdens de toets helpen of tegemoet komen?’ Is het voorlezen van een begrijpend leestoets toegestaan bij dyslectische leerlingen? Mag een leerling met dyscalculie het opzoekboekje of de tafelkaart erbij hebben? Mag je een dyslectische leerling meer tijd geven? Mag je … en zo zijn er vele vragen te stellen.

De vragen komen voort uit het ‘onderwijzershart’: je wilt het allerbeste voor de leerling. Het is al erg genoeg dat hij problemen heeft. Je wilt hem zo veel mogelijk tegemoet komen. Je hebt vaak ook het gevoel dat hij het best wel kan, maar dat hij wordt gehinderd door zijn handicap. Soms is een kleine ‘hint’ voldoende om hem op het spoor te helpen. Daardoor kan hij laten zien wat er toch wèl in zit. Heel begrijpelijk, maar …

Methode-onafhankelijke toetsen

 Als het om genormeerde (doorgaans methode-onafhankelijke) toetsen gaat, moeten die bij alle leerlingen worden afgenomen onder dezelfde omstandigheden als die welke tijdens de normering golden.
M.a.w. wanneer er tijdens de normering hulp(middelen) werden gebruikt, mag het tijdens de toets ook (staat altijd in de handleiding!). Is dat niet zo? Dan mag het tijdens de toets ook niet. Dat geldt natuurlijk niet voor fysieke hulpmiddelen (gehoorapparaten, brillen, ondersteuning voor de motoriek e.d.).
Dat is in al z’n eenvoud het hele verhaal!
 
Nà de afname kun je ten gunste van de leerling nog van alles doen met de handleiding/verantwoording in de hand. Daar horen namelijk gegevens in te staan over de resultaten van delen van de steekproefpopulatie (jongens, meisje, allochtonen, grote-steden-leerlingen, plattelandsleerlingen en dergelijke). Vaak wordt er ook iets gezegd over dyslectische leerlingen en/of andere bijzonderheden.

Uitslag interpreteren

Het komt er dan op neer de uitslag te interpreteren in de richting van de bijzonderheid: 'Het is weliswaar onder de norm, maar voor een dyslectische leerling is het een uitstekend resultaat.'
Zo weten we bijvoorbeeld dat meisjes in het VO bij de LeerMotivatieTest op 'Zelfvertrouwen' veel lager scoren dan jongens. We maken daarom aparte schalen voor ‘jongens’ en voor ‘meisjes’. Wanneer we een schaal voor ‘alle leerlingen' zouden maken, moeten we de uitslag voor meisjes interpreteren ('Voor een meisje is deze score niet gek ...'). Bij de aparte schalen voor 'jongens' en 'meisjes' zal de gemiddelde jongen en het gemiddelde meisje op 'Zelfvertrouwen' nu even hoog scoren ...

Daarmee komen we dus enigszins tegemoet aan het ‘onderwijzershart’. Maar ... met de handleiding in de hand weet ik, dat de score van het meisje eigenlijk (absoluut gezien) lager is (!). M.a.w. 'de waarheid' moet linksom of rechtsom toch boven komen.
 
Daarom gaat mijn voorkeur er naar uit bij alle leerlingen de toetsen af te nemen onder de omstandigheden die bij de normering golden. Voor het tegemoetkomen aan bijzonderheden moet de oplossing worden gezocht in het (ten gunste van de leerling) interpreteren van de uitslag.

Opmerkingen

• Een dyslectische leerling meer tijd geven, kan alleen wanneer de toets niet aan tijd gebonden is. Tijdens de normering zal dat ook het geval geweest zijn: je mag er net zo lang aan werken totdat je klaar bent.
• Een dyslectische leerling een vergroting van de tekst aanbieden, is doorgaans ook geen probleem. De vraag is of het iets uitmaakt: meestal mankeert een dyslectische leerling niets aan de ogen …
• Wanneer we willen weten hoe goed een leerling eigenlijk -zonder gehinderd te worden door zijn handicap- kan begrijpend lezen, dan kunnen we een dyslectische leerling natuurlijk het beste de tekst laten horen. Dan hoeft hij zijn tijd en energie niet te verdoen aan het technisch lezen, waar het ons in feite -in dit geval- niet om gaat ... Als je dat zou doen met een genormeerde toets, dan geldt de norm natuurlijk niet meer. Tenzij er aparte normen zijn gemaakt voor dyslectische leerlingen die de tekst (allemaal op dezelfde -digitale- wijze) te horen krijgen. Maar ... er ontstaat dan wel weer een probleem: de ene dyslecticus is de andere niet, ook al beschikken ze over een dyslexieverklaring.
• M.a.w. leerlingen verschillen en dat komt in de score tot uitdrukking … De kunst is deze score zo goed mogelijk te interpreteren in relatie tot het bijzondere van de leerling.

Heb je vragen over dit thema? Stel ze in de onderwijs community binnen de Wij-leren.nl Academie!

Gerelateerd

E-learning module
Wat is formatieve evaluatie?
Wat is formatieve evaluatie?
Online module over formatieve evaluatie
Wij-leren.nl Academie 
Congres
Van groep 2 naar groep 3
Van groep 2 naar groep 3
Een warme overgang van speels naar schools leren
Medilex Onderwijs 
Klokkijken voor kinderen met taaldenk problemen1
Hulp bij klokkijken voor kinderen met taaldenk problemen (1).
Jeanne Buijks
Volgen van de ontwikkeling
Volgen van ontwikkeling: evalueren - normeren - LVS - rapportage
Arja Kerpel
Digitale toetsen
Digitale toetsen: waar moet je op letten?
redactie
Leerwinst formatief toetsen
Grotere leerwinst door begeleiding leerkrachten bij gebruik formatieve toetsen
Annemieke Top
Toetsuitslag interpreteren
Leren van de toetsuitslag
Eveline van Baalen
Grip op leesbegrip
Beter toetsen en evalueren van lezen met begrip
Karin van de Mortel
Citoscore hanteren
Citoscore hanteren
Sieneke Goorhuis
De inspectie gaat mank
De inspectie hinkt op twee benen
Ewald Vervaet
Leerlingvolgsysteem
Leerlingvolgsysteem: dat wordt een stuk makkelijker!
Teije de Vos
Citoscore misverstanden
Meten is niet alles weten
Teije de Vos
Testen voor het LVS
Testen voor het leerlingvolgsysteem
Teije de Vos
Hulp bij klokkijken voor kinderen met taaldenk problemen-2
Hulp bij klokkijken voor kinderen met taaldenk problemen (2)
Jeanne Buijks
Hulp bij klokkijken voor kinderen met taaldenk problemen-2
Hulp bij klokkijken voor kinderen met taaldenk problemen (2)
Jeanne Buijks
Taalproblemen bij formeel rekenen deel 1
Taalhulp bij het uitrekenen van formele sommen - 1 - Taalproblemen
Jeanne Buijks
Rekenen basisdidaktiek materiaal deel twee
Taalhulp bij het uitrekenen van formele sommen - 2 - Materiële leerfase
Jeanne Buijks
Speciale taalhulp bij rekenen van formele sommen - 3
Taalhulp bij het uitrekenen van formele sommen - 3 - Speciale taalhulp
Jeanne Buijks
Speciale taalhulp rekenen logopedie -4
Taalhulp bij het uitrekenen van formele sommen - 4 - RT en logopedie
Jeanne Buijks
Hulp voor stress en faalangst bij rekenen
Taalhulp bij het uitrekenen van formele sommen - 5 - Stress en faalangst
Jeanne Buijks
Beoordeling LVS toetsen
Welk LVS past bij jouw school? - Keuzehulp bij het kiezen van een LVS
Corine Treffers
Kleuters toetsen
Peuters en kleuters zijn niet toetsbaar
Sieneke Goorhuis
Verplichting Eindtoets ongewenst
Verplichting Centrale Eindtoets onnodig en onwenselijk
Teije de Vos
Onderwijsinspectie eindtoets
Visie van de onderwijsinspectie op de Cito eindtoets
Arnold Jonk


Inschrijven nieuwsbrief

Inschrijven nieuwsbrief



Inschrijven nieuwsbrief

Leerlingvolgsysteem in een video van één minuut uitgelegd
Leerlingvolgsysteem in een video van één minuut uitgelegd
redactie
Toetsen in een video van één minuut uitgelegd
Toetsen in een video van één minuut uitgelegd
redactie
Is het tijd om ons onderwijs anders vorm te geven? Tjipcast 011
Is het tijd om ons onderwijs anders vorm te geven? Tjipcast 011
redactie
[extra-breed-algemeen-kolom2]



cito
cito-score
kleutertoetsen
leerlingvolgsysteem
niveauwaarde
percentielscores
teaching to the test
toetsen

 

Mis geen bijdragen

Inschrijven nieuwsbrief

Volg wij-leren.nl

Volg ons op LinkedIn Volg ons op twitter Volg ons op facebook Volg ons op instagram Volg ons op pinterest