Hoe de dreigende Cito-ranglijst duidelijk maakt dat de eindtoets overbodig is geworden

Rijk van Ommeren

Directeur RDO en onderwijsadviseur bij Rijk Advies

  

  Geplaatst op 1 juni 2014

In de afgelopen periode is de Cito-eindtoets heel wat in het nieuws geweest door de dreigende publicatie van de scores op de Cito-eindtoets van de Nederlandse basisscholen. Ook is daar al heel wat over gezegd in een paar dagen tijd. De dreiging van publicatie van Cito-resultaten brengt aan het licht dat de eindtoets niet langer meer een objectief tweede gegeven is naast het schooladvies, maar vooral gezien wordt als het ultieme meetinstrument voor de kwaliteit van basisscholen. Daarvoor hebben we de eindtoets alleen helemaal niet nodig!

Cito-eindtoets in het nieuws

“Door ambivalent gedrag van basisscholen vrij spel voor de politiek” en “Hoe de functie van de Cito-toets veranderde door de eis van transparantie”. Onder deze noemers bracht Harm Klifman zijn ‘Open mind (continued) nr. 67’.
Op 17 maart 2013 kopt nu.nl naar aanleiding van uitspraken van de staatssecretaris in het televisieprogramma Buitenhof: “Dekker maant scholen tot spoed bij openheid” ‘Basisscholen moeten snel aan het werk om ouders van leerlingen duidelijk te maken hoe goed of slecht een school het doet.’
 
Opvallend is het dat in vrijwel elk item over de Cito-toets op nu.nl onderaan dit zinnetje staat: ‘de Cito-toets bepaalt mede naar welk type middelbaar onderwijs een leerling gaat’.  Tja, ik ben bang dat het waar is (geworden)…

Cito-score zegt iets over de kwaliteit van het onderwijs!

Ton Duif van de AVS (algemene vereniging van schoolleiders) meldt op 16 maart op twitter dat 99% van de schoolleiders zegt dat Cito-scores niets zeggen over de kwaliteit van het onderwijs.
 
Ik denk dat ik dan bij die laatste 1% van de schoolleiders hoor die wel degelijk vindt dat Cito-scores iets zeggen over de kwaliteit van de school. Als ik dat niet zou vinden, waarom publiceer ik dan al jaren de resultaten van de Cito-eindtoets inclusief eigen streefdoelen op de schoolwebsite?
 
En wat is er mis met trots zijn op hoge eindscores, zeker als die gecorrigeerd voor het type leerling uitzonderlijk goed blijken te zijn? Met het team van mijn school hebben we met een lekkere punt taart gevierd dat we voor het zoveelste jaar op rij een gemiddelde eindscore boven de bovengrens hebben bereikt (zoals door de onderwijsinspectie gehanteerd). En reken maar dat dat iets zegt over kwaliteit!

Openheid over kwaliteit? Er is meer dan Cito!

De resultaten van de eindtoets zijn alleen niet de enige indicator voor onderwijskwaliteit. Naast de resultaten van de Cito-eindtoets publiceer ik ook al jaren gegevens over de tevredenheid van ouders en de tevredenheid van leerlingen. En ook kijk ik al jaren naar de kwaliteit van het onderwijsadvies. Allemaal in een poging om tegemoet te komen aan de behoefte aan openheid over  kwaliteit. Een poging om op een of andere manier de toegevoegde waarde van de school in het proces van leren en ontwikkelen te vangen in harde data. Een poging, want dat blijft het. Meer is het niet.
 
Vanwaar toch dit bijna lachwekkende circus rondom publicatie van Cito-eindresultaten? Wat hebben we eraan als deze gegevens in een ranglijstje gepubliceerd worden? Of zou er een vergissing in het regeerakkoord zijn geslopen? En geloven we echt dat dit soort lijstjes een belangrijke rol gaan spelen bij de schoolkeuze door ouders? Wat is een kind hier eigenlijk mee gebaat?

Doel van de eindtoets en de waarde van het schooladvies

‘Ooit was de Cito-eindtoets bedoeld om het gesprek van de leerkracht groep 8 met de ouders van de leerling te ondersteunen in het onderwerp: waar gaat mijn zoon of dochter volgend jaar naar toe?’ schrijft Harm Klifman. De Cito-toets is dan een mogelijke bevestiging, correctie of aanvulling op de informatie en ervaringen van de leerkracht/school  (zeg: schooladvies). Ik durf te stellen dat dit op mijn school niet alleen ‘ooit’ was, maar dat de Cito-eindtoets deze functie nog steeds heeft! De onderwijsinspectie noemt dit het ‘objectieve tweede gegeven, waar ouders en de leerling recht op hebben’.

Wel zie ik in mijn onderwijsloopbaan tot nu toe elk jaar weer de worsteling van leerkrachten groep 8 om vast te houden aan de waarde van het eigen schooladvies. Het voortgezet onderwijs is het resultaat van de eindtoets gaan gebruiken als harde instroomnorm en als de leerkracht groep 8 een advies heeft gegeven dat afwijkt van de uitkomst van de eindtoets is voor het voortgezet onderwijs het tweede gegeven blijkbaar toch belangrijker dan het eerste. Vorig jaar heeft een van de VO-scholen in mijn woonplaats onderzoek laten doen naar de voorspellende waarde van de cito-eindtoets en van het schooladvies. Het advies van de school bleek een duidelijk betere voorspeller te zijn!

Het belang van ouders en van kinderen

Wat is dan het belang van ouders en van kinderen? Ik ben er van overtuigd dat het publiceren van resultaten niet per definitie leidt tot verbetering van onderwijsopbrengsten. Misschien is het wel een mooi neveneffect, wie zal het zeggen. Ouders zijn vooral gebaat bij leraren die hun kind kennen en open en eerlijk het gesprek aangaan over de mogelijkheden om hun kind optimaal te laten ontwikkelen. Kinderen zijn gebaat bij leraren die werken vanuit hun passie voor leren en ontwikkelen. Leraren die met hart en ziel betrokken zijn bij het kind! Leraren die toetsen op alle niveaus (eigen waarneming, methodegebonden en methode-onafhankelijk) gebruiken om te ontdekken wat het kind nodig heeft om de volgende stap te kunnen zetten en daarbij streven naar het beste!
 
Bloemen gaan niet bloeien als je er aan trekt. Bloemen gaan ook niet bloeien als je er een bordje naast zet met gegevens over soort-type-lengte-geur enzovoorts. Bloemen gaan bloeien als je ze verzorgt, op tijd water geeft, in het licht zet en het schijnt zelfs dat het helpt als je met ze praat…!

Verplichte eindtoets verwordt tot maatgevende schijnwerkelijkheid

De wens van de staatssecretaris om de eindtoets te verplichten en te verplaatsen naar het einde van het schooljaar heeft wat mij betreft een belangrijk voordeel en ook een nadeel: Voordeel is dat het advies van de school weer volop zijn waarde terugkrijgt. Nadeel is dat het idee van een toets die bevestigt, corrigeert en aanvult om zo ondersteunend te zijn in het proces van schoolkeuze compleet verdwijnt. De verplichte eindtoets verwordt dan tot uitsluitend een meetinstrument om kwaliteit van scholen in beeld te krijgen, een schijnwerkelijkheid van cijfers die maatgevend wordt?

De eindtoets is niet meer nodig!

Dit nadeel ondervinden we naar mijn mening niet en dit voordeel ondervinden we naar mijn mening ook als we de eindtoets gewoon helemaal afschaffen. Om met mijn team trots te kunnen zijn op de bereikte resultaten vind ik wel een andere mogelijkheid! Die trots houd ik wel vast, want het voelt fantastisch om te vieren dat je jarenlange inzet - met hart en ziel - voor het leren en ontwikkelen van een kind beloond wordt met een fantastisch resultaat! Onderwijs vanuit passie. De resultaten volgen.
 
En het tweede gegeven waar leerling en ouders recht op hebben (onderwijsinspectie)? Dat is er al. Het leerlingvolgsysteem van Cito (vergelijk de grafieken voor lengte en gewicht bij het consultatiebureau) is methode-onafhankelijk, helpt door de jaren heen om te bevestigen, corrigeren en aan te vullen in dat wat een kind nodig heeft om de volgende stap te zetten en vormt aan het eind een gedegen hulpmiddel voor schooladvies.
 
Beste staatssecretaris, als het mij lukt om duidelijk te maken aan ouders dat wij onderwijs verzorgen vanuit onze passie voor leren en ontwikkelen, en als ouders dat terugzien in de ontwikkeling van hun kind met optimale leeropbrengsten en een brede vorming (hoe meet je dat eigenlijk?) dan heb ik geen eindtoets meer nodig – en ik zou niet weten wat uw belang dan nog zou moeten zijn!

Heb je vragen over dit thema? Stel ze in de onderwijs community binnen de Wij-leren.nl Academie!

Gerelateerd

Congres
Kleuters met een ontwikkelingsvoorsprong
Kleuters met een ontwikkelingsvoorsprong
Begeleiden van kiene kleuters in de klas
Medilex Onderwijs 
Webinar
Wat kun je wel en niet met toetsen in het onderwijs?
Wat kun je wel en niet met toetsen in het onderwijs?
Gratis webinar met Karen Heij
Wij-leren.nl Academie 
Centrale eindtoets
Eindtoets basisonderwijs kiezen
Machiel Karels
wat is de doorstroomtoets
Wat is de doorstroomtoets?
Machiel Karels
Sociale ongelijkheid binnen het onderwijs
Sociale ongelijkheid binnen het onderwijs
Ilse Erich
Gevolgen verplichte eindtoets
Veel gestelde vragen over verplichte eindtoets, gevolgen po/vo
Gerdineke van Silfhout
Grip op leesbegrip
Beter toetsen en evalueren van lezen met begrip
Karin van de Mortel
Citoscore misverstanden
Meten is niet alles weten
Teije de Vos
Route 8 en IEP eindtoets
Wat valt er te kiezen naast de Centrale Eindtoets Basisonderwijs?
Gerdineke van Silfhout
Hoe de eindtoets het curriculum en het onderwijsmodel bepaalt
Toetsing in het basisonderwijs: nuttig of belemmerend?
Karen Heij
Publicatie eindtoets
Rankinglijst scores eindtoets verwerpelijk
Machiel Karels
Brede vorming
Brede vorming maakt onderwijs mooier en completer
Alex de Bruijn
Minder standaardtesten
Standaardtesten in het onderwijs. Moet dat nou?
Dick van der Wateren
Verplichting Eindtoets ongewenst
Verplichting Centrale Eindtoets onnodig en onwenselijk
Teije de Vos
Onderwijsinspectie eindtoets
Visie van de onderwijsinspectie op de Cito eindtoets
Arnold Jonk


Inschrijven nieuwsbrief

Inschrijven nieuwsbrief



Inschrijven nieuwsbrief

Toetsen in een video van één minuut uitgelegd
Toetsen in een video van één minuut uitgelegd
redactie
Is het tijd om ons onderwijs anders vorm te geven? Tjipcast 011
Is het tijd om ons onderwijs anders vorm te geven? Tjipcast 011
redactie
[extra-breed-algemeen-kolom2]



cito
cito-score
doorstroomtoets
eindtoets basisonderwijs
percentielscores
toetsen
toetskalender

 

Mis geen bijdragen

Inschrijven nieuwsbrief

Volg wij-leren.nl

Volg ons op LinkedIn Volg ons op twitter Volg ons op facebook Volg ons op instagram Volg ons op pinterest