Beelddenken is een manier van denken waarbij informatie voornamelijk in beelden wordt verwerkt in plaats van in woorden. Mensen die beelddenkers zijn, denken associatief en verwerken informatie holistisch, waardoor ze snel verbanden leggen en patronen herkennen.
In het onderwijs kan beelddenken zowel voordelen als uitdagingen met zich meebrengen. Beelddenkers hebben vaak een sterk visueel geheugen en zijn creatief in het oplossen van problemen. Ze kunnen goed omgaan met ruimtelijke informatie en complexe concepten visualiseren. Tegelijkertijd kunnen ze moeite hebben met begrijpend lezen, gestructureerd werken en het volgen van mondelinge instructies.
Om beelddenkers goed te ondersteunen, kunnen docenten gebruikmaken van visuele hulpmiddelen zoals schema's, tekeningen en mindmaps. Ook is het belangrijk om leerstof aan te bieden via meerdere zintuigen, zoals auditieve en kinesthetische ondersteuning. Dit sluit aan bij principes uit het meervoudige intelligenties-model.
Beelddenkers hebben baat bij onderwijs dat aansluit bij hun manier van informatieverwerking. Door hun sterke kanten te benutten en obstakels te verkleinen, kan het onderwijs effectiever en prettiger voor hen worden. Dit draagt bij aan hun motivatie en zelfvertrouwen.
Een begrip van beelddenken helpt leraren en ouders om beter aan te sluiten bij de behoeften van deze leerlingen en hen optimaal te begeleiden in hun leerproces.
Kritiek op beelddenken
Er is vanuit de hoek van het cognitivisme kritiek op de theorie van de beelddenkers, omdat er te weinig wetenschappelijk bewijs voor is. En als je puur naar het begrip 'beelddenken' kijkt, is daar inderdaad weinig wetenschappelijke onderbouwing voor. Trek je het echter breder naar 'visueel leersysteem' en de werking van de hersenen, dan is daar juist wel veel wetenschappelijke onderbouwing voor. Zie bijvoorbeeld de beschrijving van het begrip beelddenken op Wikipedia.
In plaats van je blind te staren op een definitiekwestie, kan je dit thema ook wat breder trekken. En dan is er veel wetenschappelijke consensus over de diverse deelgebieden van de hersenen en hun functies bij het leren en bij informatieverwerking. De rode draad bij breinvriendelijk onderwijs is dan dat kennis het beste wordt onthouden als er zoveel mogelijk hersengebieden bij betrokken zijn. Dus niet alleen auditief, maar ook tactiel, emotioneel, visueel, etc.
Op dit vlak gaat het bij leerstijlen en meervoudige intelligenties nog wel eens fout. Dat zijn vergelijkbare theorieën waar veel discussie over is. Bij een verkeerd gebruik van zo'n theorie wordt er dan teveel op één voorkeurskanaal van een leerling afgestemd. Terwijl bij duurzaam leren altijd meerdere hersengebieden betrokken moeten zijn.
Een concreet voorbeeld: Paul Kirschner heeft zich in het verleden ingespannen om zogenaamde 'onderwijsmythes' naar het rijk der fabelen te verwijzen. Zo ook de theorie van de leerstijlen en van het beelddenken. Vervolgens geeft hij zelf aan dat ieder kind wel 'leervoorkeuren' heeft en dat je daar als leraar rekening mee moet houden. En in zijn publicatie 'Wijze lessen' is één van de aanbevelingen 'Combineer woord en beeld'. Als je dus teveel de nadruk legt op een definitie of begrip, lijken er tegenstellingen te zijn. Wanneer je echter een stap achteruit doet en naar de grote lijnen kijkt, is er veel meer overeenstemming dan het oorspronkelijk lijkt.
Laatst geactualiseerd op 10 februari 2025
