Strategieën voor het verlagen van het uitvalrisico bij werkende volwassenen in het mbo

Geplaatst op 21 augustus 2024

Het mbo-onderwijs speelt een cruciale rol in de verdere ontwikkeling van werkende volwassenen die hun kennis en vaardigheden willen uitbreiden. Echter, voor deze groep kan het combineren van werk en studie uitdagend zijn, wat kan leiden tot een verhoogd risico op uitval. Het is van essentieel belang voor onderwijsinstellingen om effectieve strategieën te ontwikkelen om dit uitvalrisico te verminderen en de succesratio van werkende volwassenen te verhogen. Dit artikel verkent de belangrijkste uitdagingen waarmee werkende volwassenen worden geconfronteerd en biedt praktische oplossingen om hun voortgang en behoud te bevorderen.

Uitdagingen voor Werkende Volwassenen in het MBO

Werkende volwassenen in het mbo staan voor unieke uitdagingen die hun opleiding kunnen beïnvloeden:

1. Tijdbeheer

Het combineren van werkverplichtingen met studieverplichtingen kan leiden tot problemen met tijdbeheer. Werkende volwassenen moeten vaak hun werkuren afstemmen op hun studieactiviteiten, wat kan leiden tot overbelasting.

2. Financiële Druk

Hoewel werkende volwassenen een inkomen hebben, kunnen de kosten van opleiding en studiematerialen een financiële belasting vormen. Dit kan extra stress veroorzaken en de motivatie beïnvloeden.

3. Balans tussen Werk en Studie

Het vinden van een balans tussen werk en studie is vaak moeilijk. Werkende volwassenen moeten zowel professionele verantwoordelijkheden als academische eisen beheren, wat kan leiden tot vermoeidheid en afname van de studieresultaten.

4. Studievaardigheden en Academische Ondersteuning

Werkende volwassenen kunnen na lange tijd uit de schoolomgeving zijn en zich moeten aanpassen aan nieuwe studievaardigheden en academische verwachtingen, wat extra uitdagingen met zich meebrengt.

5. Motivatie en Doelen

Het behouden van motivatie kan lastig zijn, vooral wanneer de voortgang langzaam is of wanneer er tegenslagen optreden. Het stellen van duidelijke doelen kan helpen, maar dit vereist ook voortdurende aanmoediging en ondersteuning.

Strategieën voor het Verminderen van Uitvalrisico

Om het uitvalrisico bij werkende volwassenen te verlagen, kunnen mbo-instellingen verschillende effectieve strategieën toepassen:

1. Flexibele Studieroutes en -schema’s

Flexibiliteit in studieprogramma’s is cruciaal voor werkende volwassenen:

• Avond- en Weekendlessen: Bied lessen en workshops aan tijdens de avonden of weekenden om te voldoen aan de roosters van werkende studenten.
• Online en Blended Learning: Implementeer online of blended learning (een combinatie van online en fysieke lessen) om studenten de mogelijkheid te geven om op hun eigen tempo en tijd te studeren.

2. Persoonlijke Studiebegeleiding

Individuele ondersteuning kan een significant verschil maken:

• Studieadviseurs en Mentoren: Wijs studieadviseurs of mentoren toe die specifiek gericht zijn op het begeleiden van werkende volwassenen. Deze begeleiders kunnen helpen bij het stellen van haalbare doelen, het plannen van studie-uren en het navigeren door academische uitdagingen.
• Persoonlijke Leerplannen: Ontwikkel gepersonaliseerde leerplannen die rekening houden met de werkuren en persoonlijke omstandigheden van de student.

3. Financiële Ondersteuning en Advies

Financiële druk kan worden verminderd door middel van:

• Beurzen en Subsidies: Bied informatie en toegang tot beurzen of subsidies die specifiek gericht zijn op werkende volwassenen. Dit kan helpen bij het verlichten van de financiële lasten van studiekosten.
• Financieel Advies: Voorzie studenten van advies over budgettering en financieel management om hen te helpen hun middelen effectief te beheren.

4. Tijdmanagement en Studievaardigheden

Ondersteuning bij tijdmanagement en studievaardigheden is essentieel:

• Workshops en Trainingen: Organiseer workshops over tijdmanagement, studievaardigheden en stressbeheer. Dit helpt studenten bij het effectief plannen en uitvoeren van hun studieactiviteiten.
• Digitale Hulpmiddelen: Introduceer digitale hulpmiddelen en apps die kunnen helpen bij het organiseren van studie- en werkroosters, zoals planningsapps en taakbeheertools.

5. Ondersteunende Netwerken en Gemeenschap

Een ondersteunend netwerk kan bijdragen aan het succes van werkende volwassenen:

• Peer Support Groepen: Creëer groepen of netwerken waar werkende studenten ervaringen kunnen delen, elkaar kunnen motiveren en ondersteuning kunnen bieden.
• Netwerk Evenementen: Organiseer netwerk- en sociale evenementen waarbij studenten in contact kunnen komen met medestudenten en professionals in hun vakgebied.

6. Motivatie en Doelstelling

Het bevorderen van motivatie en het stellen van doelen zijn cruciaal voor het behoud van werkende volwassenen:

• Motivatie Strategieën: Ontwikkel strategieën om de motivatie van studenten te verhogen, zoals regelmatige feedback, erkenning van prestaties en persoonlijke beloningen voor het behalen van mijlpalen.
• Doelen en Planning: Help studenten bij het stellen van persoonlijke en academische doelen en werk samen aan een plan om deze doelen te bereiken. Dit geeft richting en verhoogt de betrokkenheid.

Voorbeelden van Succesvolle Implementaties

Veel onderwijsinstellingen hebben succesvolle programma’s en benaderingen ontwikkeld om het uitvalrisico van werkende volwassenen te verminderen:

• Flexibele Opleidingsprogramma’s: Scholen die flexibele programma’s aanbieden, zoals avond- en online cursussen, hebben vaak een lager uitvalpercentage onder werkende volwassenen.
• Gepersonaliseerde Begeleiding: Instellingen die intensieve studiebegeleiding en mentorschap bieden, zien vaak verbeterde prestaties en lagere uitvalcijfers.

Evaluatie en Doorlopende Verbetering

Het is belangrijk om de effectiviteit van de strategieën te evalueren en voortdurend te verbeteren:

• Feedback Verzamelen: Verzamel regelmatig feedback van werkende studenten over hun ervaringen en uitdagingen. Gebruik deze informatie om programma’s en ondersteuning aan te passen.
• Evalueren van Resultaten: Analyseer gegevens over het uitvalrisico en de voortgang van studenten om trends en effectiviteit van de implementaties te beoordelen.

Conclusie

Het verlagen van het uitvalrisico voor werkende volwassenen in het mbo vereist een doordachte en flexibele aanpak. Door het aanbieden van flexibele studiemogelijkheden, persoonlijke begeleiding, financiële ondersteuning, en effectieve tijdmanagementstrategieën kunnen onderwijsinstellingen de barrières voor werkende volwassenen verminderen en hun kansen op succes vergroten.

Een succesvolle implementatie vraagt om voortdurende evaluatie en aanpassing om te voldoen aan de veranderende behoeften van studenten. Door een holistische benadering te hanteren en een ondersteunende leeromgeving te creëren, kunnen mbo-instellingen bijdragen aan het behalen van de academische en professionele doelen van werkende volwassenen.

Geraadpleegde bronnen 

• Bosman, R. Dilemma’s in beroepsgerichte scholing. In: Tijdschrift voor Arbeidsvraagstukken, jrg. 8, 1991/2, pp 43-55.
• De Baat, M. en Foolen, N. (2012). Risicofactoren bij schoolverzuim en voortijdig schoolverlaten Mariska de Baat Nienke Foolen. Utrecht: Nederlands Jeugd Instituut. Zie: https://www.mboraad.nl/sites/default/files/documents/risicofactoren-schoolverzuim-en-vsv.pdf.
• Feltzer, M.J.A. & Rickli, S.G. (2009). De Invloed van Persoonlijkheidskenmerken en Andere Factoren op Studie-Uitval in het Hoger Onderwijs Klinische Kinder- en jeugdpsychologie Departement Psychologie en Gezondheid. Tilburg: Universiteit van Tilburg. Zie https://nolostcapital.nl/wp-content/uploads/dlm_uploads/2015/11/Publicatie-De-Invloed-van-Persoonlijkheidskenmerken-en-Andere-Factoren-op-Studie-Uitval-in-het-Hoger-Onderwijs.pdf
• Herweijer. L. (2008). Gestruikeld voor de start. Den Haag: Sociaal en Cultureel Planbureau. Zie: https://www.scp.nl/nl/Publicaties/Alle-publicaties/Publicaties-2008/Gestruikeld-voor-de-start
• Inspectie van het Onderwijs (2009). Werken aan een beter rendement. Casestudies naar uitval en rendement in het hoger onderwijs. De Meern: Inspectie van het Onderwijs. Zie: https://www.onderwijsinspectie.nl/documenten/publicaties/2009/05/01/casestudies-naar-uitval-en-rendement-in-hoger-onderwijs
• Open Universiteit i.s.m. de Surf Foundation (2011). Studiekeuzegesprekken met volwassen studenten. Tender 2: Studiekeuzegesprekken: wat werkt? Heerlen: Open Universiteit. Zie: https://wiki.surfnet.nl/pages/viewpage.action?pageId=11061529&preview=%2F11061529%2F11061677%2F00.009.755-Studiekeuzegesprekken-met-volwassen-studenten-praktijkbeschrijving-def.pdf
• Petit, R. & Sligte, H. (2016). Voortijdig Schoolverlaten en Risicojongeren. Amsterdam: Gemeente Amsterdam en Kohnstamm Instituut. Zie: https://neja.nl/wp-content/uploads/2016/03/sheetVoortijdig.A4.pdf
• Ruis, P. (2007). Checklist Rendement Hoger Onderwijs. Verantwoording, instrument en onderzoeksinformatie. Leiden: ICLON, Universiteit van Leiden. Zie: https://www.cs.vu.nl/~annette/OCAI/OCAI-20080125/ChecklistRendement.pdf
• Sneijers, E., Witte, K. De. (2016). Doorstroom mbo-hbo en uitval in het hbo. Evidence-based aanbevelingen. Arnhem: Hogeschool Arnhem Nijmegen. Zie: https://ecbo.nl/25102016/wp-content/uploads/2016/12/Doorstroom-mbo-hbo-Literatuuronderzoek.pdf
• Veen, I. van der, Peetsma, T., Triesscheijn, B. & Karssen, A.M. (2013). Een poging tot verbetering van motivatie en studieloopbaan in het mbo. Amsterdam: Kohnstamm Instituut (Rapport 907, projectnummer 10520). Zie: https://www.nro.nl/wp-content/uploads/2014/11/Een-poging-tot-verbetering-van-motivatie-en-studieloopbaan-in-het-mbo.pdf.
• Vugteveen, J. & Timmermans, A.C. (2017). Risico op afbreken van een opleiding in de eerste twee jaar van het mbo. In: Pedagogische Studiën nr. 94, pp 139-159. zie: http://pedagogischestudien.nl/download?type=document&identifier=640317

[1] https://duo.nl/open_onderwijsdata/databestanden/vschoolverlaten/index.jsp

[2] De andere drie persoonlijkheidskenmerken zijn: extraversion (mate waarin mensen geneigd zijn naar sociabiliteit, ervaren van positieve emoties en hoge activiteit), agreeableness (vertrouwen, openhartig, altruïsme, flexibel, bescheiden, teder) en openness (ontvankelijkheid voor nieuwe ideeën).  Zie bijvoorbeeld: https://www.dsm-5.nl/documenten/dsm-5_whitepaper_gina_rossi.pdf.

[3] Academische integratie staat voor de identificatie van studenten met hun studie en hun instelling, dat ze zich op hun gemak voelen in colleges/werkgroepen en gelegenheid hebben met docenten en studenten in contact te treden. Sociale integratie staat voor de interactie van een student met medestudenten en andere betrokkenen. De afbakening is enigszins willekeurig; academische integratie is ingebed in het sociale systeem: colleges volgen is naast een academische, ook een sociale activiteit. Voor het beantwoorden van de vraag lijkt vooral academische integratie relevant omdat die door activiteiten van de opleidingsaanbieder bevorderd/ versneld kan worden.