Hoe zet je leerlingen aan het denken over hun eigen leren?

Nina Parrish

Directeur onderwijscentrum bij Parrish Learning Zone

 

Wanneer leerlingen beginnen met het plannen, monitoren en evalueren van hun leren, ontwikkelen ze zelfregulering en kunnen ze ambitieuzere doelen stellen.

 

Als leraar in het speciaal onderwijs merkte ik dat leerlingen vaak alleen te horen kregen wat ze moesten leren, maar zelden werd geleerd hoe ze konden leren. Dit kon ervoor zorgen dat ze vastliepen, angstig en niet betrokken raakten. Daarom wilde ik leerlingen graag strategieën leren waarmee ze hun eigen onafhankelijkheid en keuzevrijheid konden ontwikkelen. Dit heeft mij geïnspireerd om mijn boek, The Independent Learner, te schrijven.

 

Metacognitie is een denkproces waarmee leerlingen in staat zijn zichzelf te sturen en hun gedachten, gedrag en acties gericht op hun doelen te richten. Al op de kleuterschool kunnen leerkrachten leerlingen de vaardigheden aanleren om hun metacognitieve proces te ontwikkelen door middel van het plannen, monitoren en evalueren van hun eigen leerproces. Naarmate leerlingen ouder worden en de derde klas bereiken, kunnen ze deze strategieën steeds zelfstandiger en met meer keuzevrijheid toepassen. 

Wanneer leerlingen zonder duidelijk plan aan een taak beginnen, kunnen ze snel verward raken en overweldigd worden. Dit kan leiden tot opgeven of snel afgeleid raken. Door tijd te nemen om te plannen, kunnen deze problemen worden voorkomen. Planning omvat:

Hieronder vind je enkele strategieën die leerlingen kunnen helpen bij het plannen, waardoor ze meer gestructureerd en doelgericht te werk kunnen gaan.

Door nieuwe informatie te koppelen aan bestaande kennis kunnen leerkrachten leerlingen helpen om hun voorkennis op te bouwen. Dit kan op verschillende manieren, zoals het laten brainstormen van leerlingen in groepen om een vraag te beantwoorden, het bekijken van een korte inleidende videoclip of demonstratie, of het bespreken van foto's of objecten die gerelateerd zijn aan het onderwerp dat zal worden bestudeerd. Het hebben van een sterke basis van achtergrondkennis kan leerlingen helpen om nauwkeurige voorspellingen te doen en de relevantie van informatie tijdens de les te begrijpen.

Leerlingen doelen laten stellen en de voortgang bijhouden, is gekoppeld aan een toename van 32 procent in prestaties. Leerkrachten kunnen leerlingen helpen om korte termijn doelen te stellen met betrekking tot de vaardigheid die ze leren, evenals de persoonlijke doelen en waarden van de leerling op lange termijn.

Het stellen van doelen is slechts het begin, vaak verliezen we de motivatie en de nodige discipline om ze te bereiken. Leerkrachten kunnen leerlingen helpen bij het nadenken over de gedragsveranderingen en gewoonten die nodig zijn om van het huidige niveau naar het gewenste doel te komen. Door het maken van een plan of checklist kunnen leerlingen hun dagelijkse vooruitgang en kleine stappen richting hun doelen bijhouden.

Leerlingen die moeite hebben met monitoren, kunnen problemen hebben met het inschatten of en wanneer ze hulp nodig hebben. Ze kunnen te afhankelijk zijn van de leraar om ervoor te zorgen dat ze hun werk correct doen en missen wellicht een gevoel van zelfeffectiviteit of geloof in hun eigen vermogen om hun prestaties te beïnvloeden. Bovendien zijn ze mogelijk niet in staat om hun aanpak aan te passen wanneer deze niet werkt. Door hun eigen leren te monitoren, kunnen leerlingen hun begrip beoordelen en vaststellen of de gekozen strategie werkt. Hieronder staan enkele strategieën die kunnen helpen bij het monitoren van het leerproces. 

Om leerlingen te helpen bij het ontwikkelen van complexe denkvaardigheden in een nieuw vakgebied, kan de leraar het denken hardop modelleren om het proces zichtbaar te maken voor de leerlingen. Daarnaast kan de leraar de leerlingen aanmoedigen om niet alleen deel te nemen aan discussies om te laten zien wat ze al weten, maar om discussie te gebruiken om kennis op te bouwen. Het gebruik van strategieën zoals think-pair-share of het visueel uitleggen van de stappen van hun denken kan leerlingen helpen te begrijpen dat er verschillende manieren zijn om een bepaald probleem of taak aan te pakken.

Leerlingen kunnen verschillende methoden leren om informatie samen te vatten en belangrijke feiten, details en trefwoorden te scheiden. 

Bij het aanpakken van een nieuwe leertaak is het van belang dat leerlingen bekend zijn met verschillende methoden om een probleem op te lossen of een vaardigheid te benaderen. Het combineren van verbale en visuele informatie door middel van strategieën kan het leerproces blijvend maken. Door bekend te zijn met verschillende strategieën hebben leerlingen de benodigde tools om zelf te kiezen welke strategie het beste voor hen werkt.

Als leerlingen hun leerproces niet evalueren, begrijpen ze mogelijk niet hoe ze strategieën in andere situaties kunnen toepassen of hoe ze hun toekomstige probleemoplossingsvaardigheden kunnen verbeteren. Ze weten misschien dat ze iets verkeerd hebben gedaan, maar kunnen niet uitleggen waarom of wat ze de volgende keer anders zouden moeten doen om dezelfde fout te voorkomen. Om hun leerproces te evalueren, moeten leerlingen overwegen of de strategie die ze hebben gebruikt effectief was en wat ze de volgende keer zouden kunnen veranderen. De volgende strategieën kunnen leerlingen helpen bij het evalueren van hun leerproces.

Om het leren te bevorderen, is het belangrijk om testen in te zetten tijdens het leerproces en niet alleen nadat het leren is voltooid. Leerlingen kunnen bijvoorbeeld hun eigen oefentoetsen of toetsingsvragen maken. Leerkrachten kunnen pre- en posttests met clickers gebruiken om te bepalen wat leerlingen weten, hen te helpen belangrijke informatie te prioriteren en het leren tijdens de les te evalueren.

In de klas speelt de leraar een rol als coach voor de leerlingen en geeft hij feedback over de leerdoelen en vooruitgang van de leerlingen. Het is belangrijk dat feedback op een succesvolle manier wordt gegeven, waarbij de nadruk niet ligt op terechtwijzen van de leerling of, maar in plaats daarvan gericht is op het beantwoorden van deze vragen:

Als leerlingen hun leerproces evalueren door middel van beoordeling, zelfbeoordeling of feedback, reflecteren ze op de effectiviteit van de strategie die ze hebben gebruikt. Op basis hiervan beslissen ze welke veranderingen ze moeten aanbrengen en kunnen ze bepalen welke gebieden ze moeten verbeteren en waar ze hulp moeten zoeken. Door middel van revisie kunnen ze de zwakke punten in hun werk identificeren en corrigeren, waarbij ze in staat zijn om hun fouten te begrijpen en te herstellen door middel van een nieuwe strategie. Dit proces markeert het begin van de metacognitiecyclus, die teruggaat naar de planningsfase.

 

Om leren voor elke leerling relevant te maken, moeten we hen voorzien van de juiste tools en strategieën om een actieve rol in hun eigen leerproces te spelen. Door het aanleren van metacognitieve vaardigheden en zelfregulerende leerstrategieën, hebben mijn leerlingen geleerd om onafhankelijker en betrokken te zijn bij hun leren, en om hun eigen keuzes te maken.

 

Dit artikel is oorspronkelijk gepubliceerd op Edutopia.

Paul Filipiak

Taalleesdeskundige bij Filipiak Educatie en Multimedia

Leesstrategieën en leesdoelen - Lezen met denkstrategieën (9)