Emo-mails verboden!

Peter de Vries

Expert ouderbetrokkenheid bij PeterdeVries.nu

Geplaatst op 9 april 2024

Net als in de rest van onze maatschappij lijkt ook op scholen de onderlinge toon van elkaar aanspreken op meer of minder belangrijke zaken steeds heftiger. Dus ook ouders die de school al of niet terecht aanspreken op zaken die ze niet fijn vinden of niet goed vinden lopen. Soms lijkt het alsof we vrijheid van meningsuiting verwarren met vrijheid van belediging. Als schoolleider ben je er mooi klaar mee. Want die vijf procent van de ouders die op een ongenuanceerde wijze zaken via de mail over de ‘schutting’ van de school heen gooien, kosten soms bergen energie en zelfs wel eens slapeloze nachten. Hoe kun je dit voorkomen?

Over en weer

Eerst een nuancering. Ik verzamel al jaren briefjes die scholen en ouders naar elkaar sturen. Ik gebruik ze als spiegel voor scholen en ouders om te laten zien wat soms – goedbedoeld – erg onhandig overkomt en om duidelijk te maken dat het echt niet alleen de ouders zijn. Wat denk je van de volgende mails aan ouders die uit het niets rauw op het dak van ouders vielen: “Beste ouders van Jochem. Het is ons opgevallen dat Jochem de afgelopen week regelmatig te laat is op school. Speelt er iets thuis? Vertrekt hij te laat van huis?” Of: “Het is niet pluis met Thijs. Het advies is hem verder te laten onderzoeken bij een logopedische praktijk.” Weliswaar qua taalgebruik niet heftig, het bericht is dat op deze manier wel. Maar ouders kunnen er inderdaad ook wat van: “Dit is gewoon een dikke middelvinger naar mij en vooral, met de nadruk op vooral, naar de betreffende kinderen.”

Hoogopgeleide agressie

Bij mij gaan vooral alarmbellen rinkelen als ouders mails vanuit hun werkaccount sturen met een Engelstalige handtekening die aangeeft welke rol in welk internationaal bedrijf ze vervullen (een automatische handtekening die minstens zo lang is als de boodschap zelf), en later verduidelijken dat hun dwingende mening “gewoon een zakelijke manier van communiceren is, zoals ze dat ook binnen hun bedrijf doen.” Of wetenschappers die met drie titels ondertekenen terwijl ze een mail als vader of moeder van hun kind sturen. Behalve dat hun handtekening dan intimiderend kan overkomen, is hun boodschap dat vaak ook.

“Hoogopgeleide agressie” noem ik het.

Trouwens… onderteken ook nooit mails aan ouders met “juf Annemijn” of “meester Bart”. Leerkrachten zijn niet de juf of meester van de ouders. Dergelijke ondertekeningen kunnen maar zo bovenstaande reacties van ouders oproepen. Beter is het om als volgt af te sluiten: “Annemijn Verstraten, leerkracht groep 4.”

Verschil met vroeger

Voordat we weeklagen over dat ouders van tegenwoordig lastiger worden, wil ik graag verhelderen dat dergelijke spanningen niet nieuw zijn. De Nieuwe Zaansche Courant van zaterdag 27 juni 1886 (!) meldt: “De ouders (…) mogen het den onderwijzers soms lastig maken, over ’t geheel vormen hunne kinderen de bloem der school en zullen later de kern der maatschappij uitmaken; waar school en huisgezin samenwerken, kan men goede vruchten verwachten.” (“Onze kinderen hebben het te druk. III.”, 1886). In hun boekje Verhoudingen draaien Kloosterman en Ligtvoet (1908) het om en klagen zij juist over scholen die het contact met thuis zijn verloren: “De klacht over de bandelooze jeugd is er een tegen het gezin, dat zijn roeping heeft verwaarloosd, maar evenzeer tegen de school, die den band met het gezin heeft verbroken.” (Kloosterman & Ligtvoet, 1908). En Het vrije volk: democratisch-socialistisch dagblad schrijft op 10 september 1973: “Ouders en school vervreemden.”

Volgens de Amerikaanse wetenschapper Nakagawa hebben ouders vaak te maken met een ingewikkeld dilemma: kom je op voor je kind of moet je als ouders je vooral onderwerpen aan de school? (Nakagawa, 2000). Misschien moeten we deze complexe werkelijkheid maar gewoon omarmen, daar wordt het al een stuk gemakkelijker van.

Want samen kinderen opvoeden (wat ouders en school doen) is gewoon ingewikkeld wanneer je niet op één lijn zit. En dat is logischerwijs niet zelden het geval.

Wat wel een groot verschil is met vroeger? Vroeger schrééf je een brief, zette die op de schoorsteenmantel boven de kachel om de volgende dag in de brievenbus te gooien, maar na een nachtje slapen werden brieven nog wel eens verscheurd en herschreven. En nu? Een bericht is gauw getypt en met één druk op de computerknop ligt die bij de geadresseerde. Helemaal pijnlijk wanneer je per ongeluk al op de verzendknop hebt gedrukt terwijl je het bericht eigenlijk nog wilde fatsoeneren.

Een gouden regel

Hoe kun je dit soort energieslopende correspondentie voorkomen? Met één belangrijke schoolregel:

“Op onze school zijn emo-mails verboden!”

Emo-mails zijn mails met een emotionele boodschap. Een mail (of WhatsApp-bericht) is niet bedoeld voor het overbrengen van emoties, maar alleen voor een zuivere zakelijke mededeling (dus even iets doorgeven of het doorsturen van een document). Maar je kunt toch niet voorkomen dat ouders toch dergelijke berichten sturen? Nee, maar je hebt wel de keus om ze niet te lezen en daardoor ouders en (vooral ook jezelf) met alle emoties werkelijk recht te doen. Daarom vier regels om emo-mails te verbannen:

Gooi bij de eerste “emo-zin” het bericht meteen weg (niet verder lezen dus!) en zoek meteen mondeling (!) contact met de afzender. Vertel dat je een gesprek wilt en dat je het bericht ook niet verder hebt gelezen om het contact goed te houden. Dus stuur ook geen mail terug waarin je de ouder uitnodigt voor een gesprek, maar zorg dat je elkaars stem hoort om een eerste poging tot herstel van verbinding te creëren.
Wees uiterst streng naar medewerkers dat zij net zo handelen.
Maak proactief en regelmatig aan ouders en medewerkers duidelijk dat emo-mails (en andere emo-berichten) niet worden geaccepteerd en waarom niet (namelijk om de verhoudingen gezond te houden).
Wees helder dat ook binnen de school (medewerkers onderling, naar schoolleiders enzovoort) emo-berichten not done zijn.

Handel hierin zeer consequent in en je zult zien dat emo-mails al heel snel zullen stoppen, ik spreek uit ervaring. En dat maakt het werken met ouders niet alleen mooier, maar vooral intenser vanuit een werkelijke (dus géén digitale) verbinding!

Heb je vragen over dit thema? Stel ze in de onderwijs community binnen de Wij-leren.nl Academie!