Hoe kun je je zelfstandigheid vergroten met ASS?
Geplaatst op 6 december 2024
Autisme Spectrum Stoornis (ASS) is een brede diagnose, waarbij iedereen andere uitdagingen en talenten heeft. De een kan met gemak zelfstandig wonen en werken. De ander kan moeite hebben met dagelijkse taken zoals plannen, communiceren of zelfzorg. Gelukkig zijn er manieren om vaardigheden te ontwikkelen die zelfstandigheid vergroten. Hier ontdek je hoe mensen met ASS stap voor stap meer onafhankelijkheid kunnen bereiken.
Bij welke aspecten hebben mensen met ASS meer moeite met zelfstandigheid?
Mensen met ASS kunnen op verschillende gebieden uitdagingen ervaren. Dit verschilt per persoon, maar vaak gaat het om:
Het verdelen van taken over de dag of week kan lastig zijn, bijvoorbeeld weten wat eerst moet gebeuren of inschatten hoeveel tijd iets kost.
Dagelijkse routines zoals tandenpoetsen, douchen en persoonlijke verzorging kunnen soms worden overgeslagen door een gebrek aan structuur of prikkelverwerking.
Veel mensen met ASS vinden het moeilijk om van de ene taak naar de andere te gaan, bijvoorbeeld van ontbijt naar klaarmaken om de deur uit te gaan.
Een badkamer kan een uitdagende plek zijn door harde geluiden, heldere verlichting of temperatuurschommelingen. Ook onduidelijkheden en rommel kunnen een probleem zijn. Bekijk daarom verschillende soorten badkamermeubels om een gemakkelijke keuze te maken.
Welke vaardigheden zijn nodig om zelfstandig te leven?
Om zelfstandigheid te vergroten, zijn een aantal basisvaardigheden belangrijk:
Plannen en structureren
Denk hierbij aan het maken van een dagplanning met tijdsblokken en reminders.Zelfzorg en hygiëne
Dagelijkse routines opbouwen rondom douchen, tandenpoetsen, kleren uitkiezen en gezichtsverzorging.Huiselijke vaardigheden
Dit zijn klusjes zoals koken, schoonmaken en boodschappen doen.Sociale vaardigheden
Leren hoe je hulp kunt vragen of een gesprek aangaat.
Zelfstandigheid ontwikkelen bij mensen met ASS
Zelfstandigheid is een waardevol doel voor mensen met ASS (autismespectrumstoornis), maar de weg daarheen vraagt om maatwerk. Vooral dagelijkse routines, zoals persoonlijke hygiëne, kunnen een uitdaging zijn. Met de juiste aanpak en hulpmiddelen is veel mogelijk!
Werk met een visuele planning
Een visuele planning biedt structuur en houvast voor mensen met ASS, vooral bij dagelijkse routines zoals persoonlijke verzorging. Maak een overzichtelijk schema met duidelijke pictogrammen of afbeeldingen die stap voor stap laten zien wat er in de badkamer moet gebeuren.
Denk aan tandenpoetsen (met een afbeelding van een tandenborstel), gezicht wassen (pictogram van een kraan) en douchen (eventueel met een timer om de tijd te bewaken).
Door het schema op een zichtbare plek te hangen, zoals naast het badkamermeubel, blijft het proces overzichtelijk en makkelijk te volgen. Gebruik bij voorkeur kleuren of nummers om de volgorde extra duidelijk te maken. Deze aanpak biedt structuur, vermindert stress en maakt het eenvoudiger om routines zelfstandig uit te voeren. Met een visuele planning worden kleine stappen naar zelfstandigheid beter beheersbaar, wat zowel het zelfvertrouwen als de dagelijkse vaardigheden ondersteunt.
Begin klein
Het aanleren van nieuwe gewoontes kost tijd, zeker voor mensen met ASS. Het is belangrijk om dit rustig en gestructureerd aan te pakken. Introduceer daarom één gewoonte tegelijk om overprikkeling te voorkomen. Begin bijvoorbeeld met tandenpoetsen na het ontbijt. Maak dit een vast onderdeel van de dagelijkse routine en oefen het consistent totdat het een automatisme wordt. Beloon kleine successen, zoals het zelfstandig uitvoeren van deze stap, om motivatie te vergroten.
Wanneer de eerste gewoonte goed verloopt, kun je een nieuwe toevoegen, zoals douchen op vaste dagen. Plan dit duidelijk in, bijvoorbeeld elke maandag en donderdag na het avondeten. Gebruik hulpmiddelen zoals een timer of een visuele planning om de stappen en duur overzichtelijk te maken.
Door stap voor stap te werken en pas een nieuwe gewoonte in te voeren als de vorige goed gaat, bouw je op een rustige en succesvolle manier aan zelfstandigheid.
Maak het praktisch en overzichtelijk
Een opgeruimde badkamer kan veel stress voorkomen. Te veel producten kunnen overweldigend zijn. Kies voor een slim badkamermeubel met vakken, bijvoorbeeld een voor ‘dagelijks gebruik’ (tandpasta, shampoo) en een voor ‘wekelijks gebruik’ (maskers, extra producten).
Gebruik beloningen
Motivatie speelt een belangrijke rol bij het aanleren van nieuwe gewoontes, zeker voor mensen met ASS. Door positieve bekrachtiging blijft het leerproces leuk en belonend. Een eenvoudige, directe beloning na het succesvol uitvoeren van een routine kan al een groot verschil maken.
Denk bijvoorbeeld aan een welgemeend compliment: "Wat goed dat je zelf je tanden hebt gepoetst!" Voor kinderen kan een sticker op een voortgangskaart motiverend werken. Bij een volle kaart is een grotere beloning, zoals een klein cadeautje of een extra leuke activiteit, een mooie stimulans.
Ook voor volwassenen is het belonen van mijlpalen effectief. Dit kan een praktische traktatie zijn, zoals een moment van ontspanning of iets lekkers. Het belangrijkste is dat de beloning aansluit bij wat iemand waardeert en motiveert.
Door consequent beloningen in te zetten, wordt het uitvoeren van routines iets om trots op te zijn, waardoor zelfstandigheid op een positieve manier wordt opgebouwd.
Werk samen en doe voor
Laat eerst zien hoe je een taak uitvoert, bijvoorbeeld tandenpoetsen. Vervolgens doe je het samen. Dit verlaagt de drempel en bouwt vertrouwen op.
Zelfstandigheid is voor iedereen haalbaar, maar de weg ernaartoe verschilt per persoon. Door kleine stappen te zetten, praktische hulpmiddelen te gebruiken en vooral geduld en begrip te tonen, kan een zelfstandig leven stap voor stap werkelijkheid worden.
