Praktische vaardigheden in het curriculum: Waarom scholen meer moeten doen dan lezen en rekenen

Geplaatst op 20 juni 2025

De arbeidsmarkt wordt steeds complexer en daarmee staat het Nederlandse onderwijssysteem voor grote uitdagingen. Hoewel scholen vaak traditionele vakken zoals rekenen en Nederlandse literatuur onderwijzen aan leerlingen, vraagt de arbeidsmarkt om een hele andere benadering. Het Nederlandse onderwijslandschap verandert wel, maar heel gestaag. Zo zijn vakken als informatica nog steeds keuzevakken, terwijl digitalisering toch wijdverbreid in de samenleving aanwezig is. Hoe moeten we omgaan met nieuwe ontwikkelingen en hoe snel moeten we hierop inspelen binnen het basisonderwijs en middelbaar onderwijs?

Praktijkgericht leren

Steeds meer onderwijsinstellingen kiezen voor praktijkgericht leren. Van inburgeringscursussen tot aan hogescholen. De verschuiving van traditionele lesmethoden gaat naar een aanpak van ‘leren door doen’.

Wat is praktijkgericht leren precies?

Praktijkgericht leren is een onderwijsvorm waarin leren door doen centraal staat. In plaats van alleen maar in de boeken te hangen of naar ‘saaie’ theorielessen te luisteren, worden studenten uitgedaagd om actief aan de slag te gaan met realistische opdrachten, stages en praktijkopdrachten. Het gaat dus om heel bewust bezig zijn in het ‘hier en nu’. Op die manier doe je echt beroepsrelevante competenties op, onmisbaar in onze samenleving waarin we een groot tekort hebben aan mensen die daadwerkelijk in de beroepspraktijk werken.

Waarom praktijkgericht leren werkt

De effectiviteit van praktijkgericht onderwijs is wetenschappelijk bewezen. Onderzoek toont aan dat praktijkgericht onderwijs een positief effect heeft op zowel de motivatie als ook de leerprestaties van leerlingen. Zo liet een studie van de Universiteit Utrecht zien dat leerlingen die binnen hun eigen curriculum vaker praktijkopdrachten uitvoerde, zo’n 20% meer kennis hadden dan leerlingen die alleen vanuit de boeken leerde. Ze toonden verder aan dat soft skills verbeterd werden voor de leerlingen en dat praktijkgericht leren beter aansluit bij allerlei verschillende leerstijlen.

Voorbeeld 1: praktijkgericht leren bij inburgeringscursussen

Bij inburgeringscursussen lopen ze voorop wat betreft praktijkgericht leren. Dat is niet zo gek, want 1 van de factoren om snel taal te leren is door veelvuldig taalcontact te hebben. Daarnaast is bij het leren van taal herhaling heel belangrijk. En herhaling, dat wordt wat saai vanuit een boekje.

Veel taalaanbieders kiezen er daarom voor om wekelijks een ‘praktijkdag’ in te zetten, waarbij inburgeraars begeleid worden naar alledaagse locaties zoals bijvoorbeeld een huisarts, een bibliotheek of gemeentehuis. Allemaal situaties waar je moet komen en de taal machtig moet zijn. Daar voeren ze allerlei verschillende opdrachten uit in de praktijk, zoals het vragen om informatie of het invullen van formulieren.

Voorbeeld 2: voorbereiding op het praktijkexamen

Hoe kan het dat een lastige vaardigheid zoals autorijden, wat veel cognitieve processen kost, maar ook veel van je motoriek, betrekkelijk snel wordt aangeleerd? Juist! Doordat leren autorijden bijna volledig in de praktijk wordt gedaan en vaak met de volledige concentratie. Natuurlijk, er zit ook een stuk theorie aan vast, waarvoor je echt in de boeken zal moeten duiken, maar het praktijkexamen vraagt natuurlijk heel veel van je in korte tijd. Door je tijdens de rijlessen flink in te zetten, weten leerlingen binnen de kortste keren wat autorijden is en waar de uitdagingen zitten.

Een mooi voorbeeld van een leerplatform dat leerlingen in de praktijk verder helpt met het leren van autorijden, is het platform examen-route.nl. Zij helpen leerlingen bij de voorbereiding op het praktijkexamen, door meer dan 300 examenroutes rondom het CBR te hebben opgenomen op beeld. Vervolgens geven zij tips bij allerlei verkeerssituaties in de buurt van die CBR-locatie, om leerlingen te helpen in de praktijk te begrijpen wat er van ze wordt verwacht. Wat ons betreft een mooi voorbeeld van hoe je praktische lessen aanvult met praktische theorie. Zeker nu de kosten voor een rijles flink omhoog zijn gegaan.

Voorbeeld 3: project van School naar Werk

Een initiatief van het PPJ-overleg dat zich richt op het versterken van de verbinding tussen onderwijsinstellingen, werkgevers, gemeenten en zorgaanbieders heet het project “van School naar Werk”. Dit project heeft als doel om meer aansluiting te zoeken binnen onderwijs naar arbeidsmarkt.

Praktische aanpak

Het project heeft verschillende tools onderzocht en belangrijke opbrengsten opgeleverd, waaronder: een analyse, visie en actielijnen voor betere werk en onderwijsverbindingen en concrete tools voor onderwijsinstellingen om jongeren beter voor te bereiden op de arbeidsmarkt. Dat voorbereiden van jongeren op de arbeidsmarkt gaat toch in detail door, en het helpt de jongeren ook met solliciteren naar een nieuwe baan.

Ook wordt er binnen het project gesproken over ontzorging van bedrijven bij thema’s als werkzekerheid en ontslag. Zo sturen veel werkgevers bij vermeend disfunctioneren al snel aan op een vaststellingsovereenkomst, maar is het voor jongeren in de praktijk belangrijk om de tijd te krijgen zich te ontwikkelen binnen een organisatie. Om die reden is dit thema binnen de projectgroep ook een onderdeel van het geheel. Het wetsvoorstel gaat naar verwachting in 2026 in.

Het gevolg hiervan is dat jongeren zich beter weten voor te bereiden op de arbeidsmarkt, door goede sollicitatiebrieven te schrijven, maar ook dat ze weten wat er van hen wordt verwacht op de werkvloer. En daar blijft het niet bij.

Maatschappelijke impact en de toekomst

Minister Mariëlle Paul voor Primair en Voortgezet Onderwijs benadrukt het belang van praktijkgericht onderwijs voor alle leerlingen, ongeacht hun schoolniveau. “Praktijkgericht onderwijs moet een integraal onderdeel worden van alle schooltypen, van VMBO tot en met VWO” geeft ze aan.

De toekomst van praktijkgericht leren staat niet stil

In het MBO is wettelijk vastgelegd dat minimaal 20% van de opleiding bestaat uit stage, terwijl het HBO inmiddels streeft naar 40%.

Conclusie

Praktijkgericht leren is meer dan een onderwijstrend. Het is een flinke verschuiving van het traditionele leerlandschap. Van inburgeringscursussen, hoe je autorijden leert, tot aan projecten die zich bezighouden met jongeren die aan het werk moeten. Alles laat een verschuiving zien op de arbeidsmarkt – waarin zowel jongeren als werkgevers worden ondersteund. 

De wetenschappelijke onderbouwing is duidelijk: praktijkgericht leren leidt tot betere kennisretentie, hogere motivatie en de ontwikkeling van vaardigheden die anno 2025 echt onmisbaar zijn.