Kennisplatform
Schrijf nu in voor boeiende gratis webinars en leermodules!

AI in het onderwijs: een introductie

Felix Brekelmans
Docent Onderzoek & Ontwerpen bij Felix GPT  

Brekelmans, F. (2025). AI gebruiken in het onderwijs Deel 1: Een introductie tot AI in het onderwijs.
Geraadpleegd op 18-02-2025,
van https://wij-leren.nl/introductie-ai.php
Geplaatst op 22 januari 2025
AI gebruiken - deel 1 - introductie

In de afgelopen jaren is kunstmatige intelligentie (AI) steeds meer aanwezig in verschillende aspecten van ons dagelijks leven. Ook in het onderwijs staat AI klaar om een revolutie teweeg te brengen. Het biedt mogelijkheden om leren te personaliseren, leraren te ondersteunen bij administratieve taken en onderwijsmanagement te optimaliseren. Maar hoe benutten we AI op een verantwoorde en effectieve manier in de klas? Wat betekent dit voor leraren, leerlingen en het onderwijs als geheel? Deze artikelenserie is bedoeld om antwoord te geven op deze vragen. Met deze reeks willen we leraren, schoolleiders en onderwijsprofessionals inspireren en handvatten bieden om AI in te zetten op een manier die recht doet aan het welzijn en de ontwikkeling van leerlingen. Samen bouwen we aan een toekomst waarin technologie het onderwijs versterkt en verrijkt.

Dit is het eerste deel van een artikelenserie over AI in het onderwijs. Wil je op de hoogte blijven van nieuwe artikelen, tips en infographics? Schrijf je dan in voor de gratis module van de Wij-leren Academie. 

Lees ook de andere delen in deze serie:

  • Deel 2: De rol van de leraar in een AI-onderwijsomgeving
  • Deel 3: Lesmateriaal ontwikkelen met AI
  • Deel 4: AI aanpassen aan jouw behoeften

Wat is AI en waarom is het relevant voor het onderwijs?

Artificial Intelligence (AI), oftewel kunstmatige intelligentie, verwijst naar technologieën die taken kunnen uitvoeren waarvoor normaal menselijke intelligentie nodig is, zoals leren, redeneren, problemen oplossen en taalbegrip. 

AI is niet langer een verre toekomstdroom, maar een krachtig hulpmiddel dat nu al een waardevolle rol kan spelen in het onderwijs. Voor leraren biedt AI talloze mogelijkheden om het onderwijs te verrijken, efficiënter te maken en beter aan te laten sluiten op de behoeften van leerlingen. Of het nu gaat om het automatiseren van tijdrovende administratieve taken, het vinden van inspiratie voor creatief lesontwerp, of het ondersteunen van leerlingen bij het ontwikkelen van kritische en creatieve vaardigheden, AI kan een gamechanger zijn.


“AI transformeert onderwijs door leren te personaliseren en leraren te ontzorgen."


Waarom deze artikelenreeks?

De wereld verandert snel en het onderwijs moet meebewegen. AI biedt kansen om het onderwijs toekomstbestendig te maken, maar alleen als leraren begrijpen hoe ze deze technologie kunnen benutten.

Met deze artikelenreeks willen we leraren, schoolleiders en andere onderwijsprofessionals informeren en inspireren. De serie biedt een praktisch en toegankelijk overzicht van hoe AI kan worden geïntegreerd in de onderwijspraktijk. Door middel van concrete tips, voorbeelden en handvatten helpen we onderwijsprofessionals AI met vertrouwen te gebruiken.

Ons doel is om innovatie te stimuleren en 21e-eeuwse vaardigheden te ontwikkelen, met altijd een kritische blik op wat écht belangrijk is: het welzijn en de ontwikkeling van leerlingen. Samen ontdekken we hoe AI het onderwijs kan verrijken en versterken, zonder de menselijke kant van onderwijs uit het oog te verliezen.


“Met AI bouwen we aan innovatie in onderwijs, altijd met oog voor het welzijn en de ontwikkeling van leerlingen."


Op welke gebieden kan AI worden toegepast in het onderwijs?

AI biedt diverse toepassingen binnen het onderwijs, die zowel leraren als leerlingen ondersteunen en het leerproces vernieuwen. Hieronder worden de belangrijkste gebieden uitgelicht:

  1. Ondersteuning voor leraren: AI kan repetitieve en administratieve taken automatiseren, zoals het maken en beoordelen van toetsen. Dit biedt leraren meer tijd voor directe interactie en begeleiding van leerlingen. Daarnaast helpt AI om lesstof beter af te stemmen op de taal en de belevingswereld van de leerling. Door AI op de juiste manier in te zetten en kritisch te blijven over de resultaten, kun je doelgerichter ideeën ontwikkelen. Dit versnelt niet alleen het lesvoorbereidingsproces, maar biedt ook ruimte om je lessen te verrijken met creatieve en effectieve oplossingen.
  2. Leerlingbetrokkenheid: Door gepersonaliseerd leren te ondersteunen, kunnen AI-systemen leermodules afstemmen op de unieke behoeften en voorkeuren van individuele leerlingen. AI biedt bovendien continue ondersteuning, bijvoorbeeld via virtuele tutors. Inclusiviteit wordt bevorderd doordat AI toegankelijk lesmateriaal kan genereren, zoals spraak-naar-tekst- en tekst-naar-spraakfunctionaliteiten en taalondersteuning kan bieden om barrières in multiculturele klassen te verminderen. Simulaties en virtual reality-gebaseerde oplossingen stimuleren daarnaast een actieve leerervaring, waarin leerlingen in een veilige omgeving praktijkvaardigheden kunnen ontwikkelen.
  3. Onderwijsinnovatie: AI stimuleert innovaties zoals adaptieve leerplatforms en wereldwijde toegang tot educatieve bronnen. Deze technologieën bereiden scholen voor op toekomstige onderwijstrends, waarbij gepersonaliseerd leren centraal staat. Inspirerende toepassingen, zoals de aansluiting van AI bij het schrijfproces of de taalvaardigheid van leerlingen, AI-gebaseerde medische simulaties en technische training, tonen hoe AI het onderwijs fundamenteel kan vernieuwen en verrijken.

“AI ontzorgt leraren, personaliseert leren en opent deuren naar onderwijsinnovatie."


In Figuur 1 staan de belangrijkste gebieden waarop AI toegepast kan worden in het onderwijs, samengevat.


 

Figuur 1. 

Belangrijkste gebieden waar AI kan worden toegepast in het onderwijs. 

Wil je deze infographic gratis downloaden in hoge resolutie? Schrijf je dan in voor de module van de Wij-leren Academie. 

Kansen en risico's van AI

Kansen

AI biedt een breed scala aan mogelijkheden om het onderwijs te verbeteren en te ondersteunen. In dit artikel noem ik er drie:

  • Gepersonaliseerd leren: Een van de grootste voordelen is de mogelijkheid om gepersonaliseerd leren te bevorderen. AI-systemen kunnen vragen/opdrachten aanpassen aan de unieke behoeften, het tempo en het niveau van individuele leerlingen. Hierdoor kunnen talenten beter worden benut.
  • Efficiëntie: Administratieve taken, zoals het beoordelen van essays, het bijhouden van voortgang en het genereren van rapportages, kunnen door AI grotendeels worden geautomatiseerd. Dit geeft leraren meer tijd om zich te richten op interactie en begeleiding.
  • Inzichten: Data-analyse helpt om trends in leerprestaties te ontdekken en tijdig interventies te plannen.

Risico's

Ondanks de voordelen zijn er ook aanzienlijke risico's verbonden aan het gebruik van AI in het onderwijs. Denk bijvoorbeeld aan:

  • Privacy: Een belangrijk aandachtspunt is de privacy van gegevens. AI-systemen verzamelen vaak grote hoeveelheden persoonlijke informatie. Dit brengt het risico op misbruik of datalekken met zich mee.
  • Bias: Vooroordelen in AI-algoritmen kunnen bepaalde groepen benadelen en ongelijkheid vergroten. Het is essentieel om ervoor te zorgen dat AI eerlijk en objectief wordt toegepast.
  • Afhankelijkheid: Een ander risico is de overmatige afhankelijkheid van technologie. AI is een hulpmiddel, geen vervanging voor de menselijke kant van onderwijs. Te veel vertrouwen op technologie kan ten koste gaan van persoonlijke interactie tussen leraren en leerlingen. Het is cruciaal om realistische verwachtingen te hebben van wat AI kan bereiken en om kritisch te blijven over de kwaliteit en betrouwbaarheid van AI-tools.

Wanneer AI wordt ingezet voor hoog-risicotaken, zoals het beoordelen van (school)opdrachten of het geven van feedback, gelden strenge regels onder de EU AI Act. Deze wetgeving stelt eisen aan transparantie, menselijk toezicht en verantwoording.


“De voordelen van AI in onderwijs zijn groot, maar een kritische blik is essentieel om valkuilen te vermijden."


De EU AI Act

De EU AI Act is Europese wetgeving die het gebruik van AI reguleert om veiligheid, transparantie en eerlijkheid te waarborgen. Voor hoog-risicotoepassingen, zoals beslissingen over onderwijs, gelden extra eisen:

  • Gebruikers moeten begrijpen hoe AI tot beslissingen komt (transparantie).
  • Er moet altijd menselijk toezicht zijn (menselijk toezicht).
  • Organisaties en scholen moeten kunnen aantonen dat AI-systemen ethisch worden gebruikt (verantwoording).

“De EU AI Act stelt strenge eisen aan AI-gebruik in onderwijs om eerlijkheid en veiligheid te garanderen."


Conclusie en vooruitblik

AI biedt ongekende kansen om het onderwijs te transformeren, maar ook uitdagingen die een bewuste en kritische aanpak vereisen. Door AI verantwoord in te zetten, kunnen we een toekomst creëren waarin technologie het onderwijs niet alleen ondersteunt, maar ook verrijkt.

In de komende artikelen in deze artikelenreeks duiken we dieper in de vele facetten van AI in het onderwijs: van de praktische toepassingen en innovatieve mogelijkheden tot de onderwijskundige aspecten. Blijf de serie volgen om meer te leren over hoe AI kan bijdragen aan toekomstbestendig onderwijs en ontdek concrete tips en inspiratie om ermee aan de slag te gaan. Samen kunnen we het onderwijs van morgen vormgeven!

Referenties

Heb je vragen over dit thema? Stel ze in de onderwijs community binnen de Wij-leren.nl Academie!

Dossiers

Uw onderwijskundige kennis blijft op peil door 3500+ artikelen.