Drie goede voornemens voor een beter contact met ouders

Toen onze dochter kleuter was zei ze eens tegen de juf: “Vroeger was papa meester en soldaat.” Haar leerkracht vroeg: “En wat doet hij nu dan?” “Nu werkt hij gewoon,” antwoordde onze dochter. School werd door haar niet beleefd als werk, maar was voor haar een soort tweede thuis. En dat is fijn: de school als een gemeenschap waar niet alleen kinderen zich thuis voelen, maar ook de leerkrachten en hun ouders. Drie goede voornemens om een schoolklimaat te scheppen die voor iederéén fijn is.

Voornemen 1: Sta voor 100% achter je leerkrachten en voor 100% achter je ouders

Leerkrachten vragen nog wel eens dat je altijd achter hen moet staan als het spannend wordt met ouders. Maar helemaal achter iemand staan, wil niet zeggen dat je iemand altijd gelijk geeft. Ook voor de leerkracht zelf is het belangrijk dat je als schoolleider óók helemaal achter je ouders staat. Het is de kunst van de meervoudige loyaliteit. Wanneer ouders het gevoel hebben dat je een leerkracht vooral in bescherming wilt nemen, komt de relatie tussen deze leerkracht en de ouder alleen maar meer onder spanning te staan. En andersom geldt dat natuurlijk ook.

Sluit dus nooit bondjes met één van beiden (“Ik blijf je hoe dan ook steunen.”) en wees volstrekt helder dat je er voor beiden voor de volle 100% zult zijn.

Voornemen 2: Neem de tijd: wie heb ik eigenlijk voor me?

Een bevriende basisschooldirecteur vertelde me in de kerstvakantie dat hij werd verrast door een ziekenhuisarts die de behandeling van een zwaar medisch traject met zijn vader doorsprak. De eerste vraag was: “Wie heb ik eigenlijk voor me?” De arts nam alle tijd voor een goed, persoonlijk gesprek en vader vertelde over vroeger toen hij nog petroleum verkocht. “Ik ga mijn gesprekken met ouders voortaan anders voeren, nog meer tijd nemen, zodat ik weet welke ouders ik op school heb en hun verhalen begrijp,” zei de directeur die bij het gesprek aanwezig was. Verhalen van ouders, bijvoorbeeld over hun eigen schoolverleden, zijn belangrijk om kinderen werkelijk te begrijpen.

Een ouder die vroeger werd gepest komt als een leeuw op voor zijn kind.

Een ouder met slechte herinneringen aan rekenen zal misschien tegen zijn kind zeggen dat rekenen niet zo belangrijk is, hij kwam er immers ook zonder rekenen.

Voornemen 3: Lees elk gedrag als een hulpvraag

Een oud boek van Prof. J.W.F. Kok (‘Opvoeding en hulpverlening in behandelingstehuizen’) uit 1979 heeft me altijd geholpen om ouders, leerkrachten en andere mensen beter te begrijpen. Kok legt uit dat je elk gedrag van kinderen kunt vertalen in een hulpvraag. Een druk kind vraagt bijvoorbeeld: “Wil je mij structuur geven wanneer het mij niet lukt?” Een leerling die met lezen niet vooruitkom, stelt misschien niet de vraag of hij nog meer leeskilometers mag maken, maar: “Wil je me ook een keer een gevoel van succes geven?” Dit kun je ook vertalen naar leerkrachten en ouders in hun onderlinge contacten. De ouder die koste wat het kost zijn kind naar de havo wil, stelt misschien de vraag: “Geef je mijn kind wel de kans die mij vroeger is ontnomen?”

Een leerkracht die vaak nors naar ouders reageert, stelt misschien de vraag: “Geef mij tools om een werkelijke relatie aan te gaan met ouders.” Ik heb er een sport van gemaakt om er steeds achter te komen welke – vaak onbewuste – vraag bij de ander ligt verscholen achter het gedrag dat ik niet begrijp of wat mij stoort. De juiste antwoorden geven op de juiste vragen die je hebt ontdekt bij de ander geeft ruimte en kwaliteit in relaties. En de mooiste ontdekking is dan dat ik mezelf ook steeds beter leer begrijpen: hoeveel vragen schuilen eigenlijk achter mijn eigen gedrag?

Waar ben ik ten diepste bang voor in bepaalde situaties?

Voorbereid

Volgens het “Besluit bekwaamheidseisen onderwijspersoneel” (2017) moet de leerkracht “zijn pedagogisch handelen afstemmen met ouders en anderen die vanuit hun professionele verantwoordelijkheid bij de leerling betrokken zijn.” Al lange tijd stel ik mezelf de vraag of leerkrachten hier voldoende op worden voorbereid tijdens de opleiding, meer dan het oefenen van een gesprek met ouders. Want als dat niet het geval is, is het moeilijk een schoolklimaat te creëren dat ook voor ouders fijn is. De Rijksuniversiteit van Groningen heeft mij in de gelegenheid gesteld mijn promotieonderzoek te wijden aan een onderzoek om te kijken of de curricula van pabo’s tegemoet komen aan wat volgens de literatuur en volgens opvattingen van leerkrachten en ouders een leerkracht moet kunnen om ouderbetrokkenheid te bevorderen.