Digitale oudercommunicatie - welk instrument gebruik ik?

Zo lang er scholen zijn, is ouderbetrokkenheid iets dat scholen bezighoudt.  Maar wat is ouderbetrokkenheid eigenlijk? Ouderbetrokkenheid wil zeggen interesse voor en betrokkenheid bij de ontwikkeling van het kind, de school van het kind, het huiswerk van  het kind, de leerkracht het bezoeken van ouderavonden en tienminutengespreken etc.  Onder invloed van de toename van gezinnen waar beide ouders werken en gezinnen waar niet de Nederlandse taal wordt gesproken  , verandert ook de relatie tussen ouders en school en de groei aan mogelijkheden om anders met elkaar te communiceren. Daarnaast is ook de medezeggenschap van ouders over de manier waarop het onderwijs wordt aangeboden toegenomen.  Ouders worden steeds kritischer naar de invloed van de leerkracht en de school op de ontwikkeling van hun kind.

Het is dan ook niet vreemd dat de communicatie tussen ouders en school in belangrijkheid aan het toenemen is.  Dat zou de snelle opkomst van de verschillende digitale platforms kunnen verklaren.  Maar niet alleen de groeiende behoefte van ouders is een verklaring. Ook in de school is er een verandering zichtbaar.  Het gebruik van ICT is namelijk de afgelopen jaren dermate toegenomen dat het lijkt alsof er een kritische massa is ontstaan.  De juffen of meesters/leerkachten die liever geen ICT gebruiken hebben niet meer de overhand.  De groeiende behoefte van ouders om op een snelle manier te communiceren en de toename in gebruik van ICT binnen de school vormt een voedingsbodem voor nieuwe digitale diensten.

Werken aan ouderbetrokkenheid vraagt dus iets van ouders, de school en de leerkracht zelf. Bij communicatie met ouders is niet alleen het ‘wat’ belangrijk, maar ook de manier waarop scholen dat invullen. Onderzoek toont aan dat scholen die veel tijd en middelen besteden aan ouderbetrokkenheid er beter in slagen ouders te betrekken bij de ontwikkeling van hun kind(eren).  (bron) Het CPS heeft een instrument ontwikkeld dat de fasen in communicatie beschrijf. Het is een cumulatief model, wat inhoudt dat de intensiteit en de waarde met elke fase sterker wordt.  Het model is ook van toepassing op digitale communicatie.

Digitale communicatie heeft een aantal voordelen boven de traditionele manieren van het overbrengen van boodschappen. Het is echter nooit een  vervanger van persoonlijk contact, maar kan bestaande communicatie versterken. De belangrijkste voordelen zijn het niet meer kwijt kunnen raken van de boodschap, meer inzicht in wat er bij ouders, school en het kind leeft en de snelheid waarmee berichten kunnen worden overgebracht. Tegenover de voordelen staan ook enkele nadelen. Digitale communicatie werkt alleen maar goed, wanneer de school en ouders samenwerken om afspraken te maken over het gebruik van een digitaal middel en wanneer er ondersteuning  geboden wordt voor ouders en leerkrachten die niet digivaardig genoeg zijn. Pas dan wordt het een hulpmiddel voor iedereen.

Wanneer een school gaat overwegen een digitale tool aan te schaffen, dan is het raadzaam om eerst te beschrijven welke problemen de school denk op te gaan lossen. Hierdoor ontstaat in feite een functioneel ontwerp van de tool die nodig is.  Een eerste vraag die hierbij past is: Wie moet er met wie communiceren?  De meeste tools richten zich namelijk op de school – ouder relatie. Het zenden van informatie vanuit de school. Kenmerk van deze tools is vaak dat ze veel verschillende functionaliteiten bieden. Vraag is of je als school deze allemaal nodig hebt. Slechts een enkele tool richt zich niet alleen op de boodschap van school naar ouder, maar maakt ook communicatie tussen ouders onderling mogelijk. Bij de implementatie van een dergelijke  tool komt het neer op de samenwerking tussen school én ouders. Alles valt of staat met de kracht van het overbrengen van een duidelijke visie van school naar ouders: wat willen we met ouderbetrokkenheid en met deze tool bereiken? Worden deze waarden gedeeld, dan voelen beiden partijen zich samen verantwoordelijk om het goed in te zetten.

De meeste tools zijn betaalde diensten. De prijsverschillen zijn hierbij groot. Het loont de moeite om eerst zorgvuldig te kijken wat de behoefte is en daarna een aantal tools te bekijken. Ga niet automatisch akkoord met alle functionaliteiten, maar ga in gesprek over de onderdelen die de school nodig heeft. Jij bent de klant. Er is soms meer mogelijk dan u denkt. Een enkele dienst wordt gratis aangeboden. Bedenk hierbij wel dat gratis natuurlijk nooit echt gratis is.  Deze diensten worden betaald met advertentie-inkomsten en bepaalde persoonlijke gegevens zijn voor een groot publiek toegankelijk. Je doet er goed aan om eerst bij ouders te  onderzoeken hoe zij tegenover reclames en privacy staan.

Met de aanschaf van een digitale tool heb je nog geen betere oudercommunicatie. De aanschaf van een middel is alleen maar nuttig, wanneer schoolleiding, teamleden en ouders gezamenlijk  het belang er ook van inzien. Hoeveel scholen  hebben niet software aangeschaft die in de praktijk zelden wordt gebruikt? Een goede tool kost al snel een paar honderd euro. Denk dus eerst goed na voordat u besluit een tool aan te schaffen. Vragen die hierbij kunnen helpen zijn:
- Welk probleem denken we met de tool op te kunnen lossen?
- Welke middelen om te communiceren gebruiken we al?/Wat missen we nog?
- Welke vaardigheden vraagt dit van ouders en teamleden?
- Welke technische ondersteuning is er nodig?
- Hoe gebruiksvriendelijk is de tool?
- Welke investering vraagt het van de school in tijd en in geld?
- Wat gaat er beter wanneer we de tool hebben?
- Op welke manier kunnen we het meeste uit de tool halen?

De mogelijkheden om techniek in te zetten ter bevordering van de onderlinge communicatie tussen school en ouders zullen alleen maar toenemen. Wat nu nog onwennig is, zal binnen korte tijd gebruikelijk zijn. Of je als school nu wilt of niet, wanneer ouders meer digitaal gaan communiceren dan moet je daarop je eigen beleid aanpassen. Zeker in een tijd waarin de betrokkenheid van ouders op school zo belangrijk is.  Maak je als school geen keuze, dan zullen ouders, met de gratis middelen die er al zijn, zelf een keuze gaan maken om de communicatie op school te verbeteren. Neem zelf het initiatief, maar neem niet te snel beslissingen. Probeer een tool eerst even uit, voordat u tot aanschaf over gaat. Ik wens jullie veel plezier bij deze afwegingen.

Op de site van Kennisnet is een handig en vrijwel compleet overzicht te vinden van digitale instrumeten om ouderbetrokkenheid vorm te geven. Het overzicht is hier te vinden: instrumenten ouderbetrokkenheid.

Ben Johnson

Educatie auteur, leider, consultant bij Standard Fruit Company

Wat is jouw onderwijsfilosofie?