Ouderbetrokkenheid is niet moeilijk

Peter de Vries

Expert ouderbetrokkenheid bij PeterdeVries.nu

Geplaatst op 1 juni 2015

Better together!

Inleiding

Ouders zoeken steeds vaker hun toevlucht tot juridische hulp als ze er niet uitkomen met de school. Zonder een oordeel te vellen aan wie dit vooral zou kunnen liggen – iedere situatie verschilt bovendien – geeft dit aan dat de samenwerking tussen school en ouders niet altijd vlekkeloos verloopt.

Als Interne Begeleider zit je er vaak tussenin: vaak begrijp je een ouder maar al te goed, maar je ziet ook je collega worstelen. Een goede samenwerking met ouders ontstaat niet door ouders alleen maar beter te informeren, maar door een stevige samenwerkingsrelatie met elke ouder te bouwen. Maar hoe doe je dat?

Vormen ouderbetrokkenheid

Ouderbetrokkenheid begint met het investeren in een relatie aan het begin van het jaar. Onze huidige vormen – informatieavonden en tienminutengesprekken – zitten ons daarbij vaak meer in de weg dan dat ze de samenwerking met ouders ten goede komen. Tijdens een collectieve informatiebijeenkomst is er geen ruimte voor persoonlijke kennismaking, een individuele start met elke ouder.

"Rapportgesprekken – dezelfde vorm voor elke ouder – zijn niet meer van deze tijd."

Een werkelijke en eenvoudige oplossing is gelegen in het definitief achter ons laten van deze oude vormen en deze consequent te vervangen door vier nieuwe vormen van deze tijd, die ervoor zorgen dat er contact, empathie, begrip en een goede basis voor een gezamenlijke verantwoordelijkheid ontstaat. Deze vier vormen zijn:

het jaarlijkse startgesprek
een individueel gespreksarrangement
een nieuwjaarsreceptie in augustus/september
het werken met buddy’s tussen ouders.

1. Het jaarlijks startgesprek

Het startgesprek is bedoeld om het begin van het jaar te markeren met leerling. Maak van het startgesprek vooral geen ingewikkelde zaak. Soms gaat het vooral om kennismaken, soms staat het vaststellen van een gezamenlijke ambitie centraal of het vergroten van het vertrouwen. Bij een startgesprek zijn dan ook leerlingen van elke leeftijd aanwezig en in voorkomende gevallen ook de Interne Begeleider.

Ook wanneer de leerkracht voor de tweede keer dezelfde klas heeft, is deze start essentieel. "Staan we met de neuzen dezelfde kant op?, Zijn er nog nieuwe ontwikkelingen?”, enzovoort zijn belangrijke vragen.

Tip voor het startgesprek: het kan gemakkelijk zijn om voor jezelf een aantal vragen achter de hand te hebben die je kunt stellen.

2. Communicatieplan op maat

Het communicatieplan op maat is bedoeld om op maat en effectief te werken. Met elke ouder maak je afspraken hoe je het komende jaar communiceert en deze afspraken leg je samen vast. Communiceren kan via een bezoek op school of thuis, per telefoon of zo nu en dan per mail. Het gaat erbij niet om wat de ouders willen, maar wat goed is voor de leerling.

Tips voor het individuele gespreksarrangement.

Gebruik je gezonde verstand.
Laat je niet leiden door jarenlang ingesleten vaste vormen zoals 10 minuten gesprekken.
Laat je niet leiden door ouders tevreden te willen stellen, maar door wat een leerling nodig heeft.
Zorg dat je in voorkomende situaties als Interne Begeleider een plaats krijgt in het individuele gespreksarrangement.
Als je het goed organiseert haal je met deze individuele planningen de tijdsinvestering van de startgesprekken er weer uit. Je bent bovendien de informatieavonden en de standaard 10 minutengesprekken en de tijd die je daaraan besteed kwijt.
“Ik wil bij iedereen op huisbezoek, dat levert me veel informatie op.” “Dat kan wel zo zijn,” zei een moeder, “maar dan wil ik ook bij jullie op huisbezoek, dat levert me ook veel informatie op voor mijn kind.” Als een school eenzijdig huisbezoeken organiseert is de samenwerking per definitie niet meer gelijkwaardig. Huisbezoeken zijn alleen bedoeld als je sámen met de ouders vaststelt dat dit een goede interventie voor hun kind is en is het doel dus heel helder.

Vormen voor een communicatieplan op maat zijn:

bezoek op school, ’s avonds of overdag
bellen
skype
mail
what’s app
huisbezoek

enzovoort.

Cruciaal is dat de leerkracht niet zelf de contactmomenten bedenkt, maar sámen met de ouders en de leerling, passend bij de ontwikkeling en de leeftijd van de leerling.

3.Een nieuwjaarsreceptie bij de start van het nieuwe cursusjaar

Het is belangrijk dat ouders elkaar kennen en zich zo verantwoordelijk voelen voor elkaars kinderen. Concreet: organiseer per klas, aan het begin van het cursusjaar, een korte receptie (hooguit een uur) met/voor de leerlingen en hun ouders, waarbij het gaat om informeel contact. Gewoon een drankje en een hapje… meer niet. De Interne Begeleider is kort aanwezig bij elke groep.

Ouders willen graag weten bij wie hun kind naar een verjaardag gaat, krijgen begrip voor medeleerlingen wanneer zij het verhaal achter een leerling horen over wie hun kind thuis regelmatig vertelt, enzovoort. Ten slotte:

"Kinderen en jongeren hebben recht op een community."

Tip: laat ouders tijdens de receptie raden welk kind van wie is.

Ook deze nieuwjaarsreceptie is niet vrijblijvend. Dwing dat nogmaals niet af door middel van een regel, maar overtuig ouders van het nut van deze bijeenkomst.

4. Buddy’s

Zoals leraren en leerlingen onderling steun aan elkaar kunnen hebben, hebben sommige ouders daar ook behoefte aan. Koppel ouders aan elkaar die iets voor elkaar kunnen betekenen.

Voorbeeld 1: een moeder heeft pas ontdekt dat zij een kind heeft met forse dyslexieproblemen. De school voorziet haar van allerlei informatie, maar het enige wat zij nodig heeft is een ouder met ervaring die haar op weg helpt en begrijpt.
Voorbeeld 2: een ouder beheerst de Nederlandse taal nog niet. Koppel deze ouder zolang aan een andere ouder die beide talen beheerst. Het taalbarrière-probleem op school is grotendeels verdwenen.

Hoe te organiseren?
Probeer lijntjes te leggen tijdens de startgesprekken. Inventariseer dan wie hulp kan bieden en wie wellicht wat hulp kan gebruiken. Als Interne Begeleider heb je overzicht over meer groepen.

Nota Bene

Buddy’s zijn niet hetzelfde als een klasse-ouder die bedoeld is om wat organisatorische zaken te regelen. Buddy’s zijn ouders die elkaar steunen en is dus klas overstijgend.
Bedenk ook hiervoor geen ingewikkelde organisatiestructuren, maar wees alert en maak logische verbindingen.

Ten slotte

Ouderbetrokkenheid is echt niet moeilijk wanneer we tijd hebben maken voor een investering in een goede samenwerkingsrelatie. Dat kost vooral tijd aan het begin van het cursusjaar. Wanneer deze basis goed door je collega’s wordt gelegd, ben je als Interne Begeleider minder tijd kwijt aan situaties die dreigen vast te lopen. Een goede samenwerking met ouders levert namelijk energie op. Of zoals iemand eens zei:

“Ouders zijn net elektrische fietsen. Je moet als leerkracht nog steeds zelf fietsen, maar het trapt een stuk gemakkelijker.” Oftewel: better together!

Bronnen:

Anne T. Henderson, Karen L. Mapp, Vivian Johnson, and Don Davies Beyond the Bake Sale: The Essential Guide to Family-School Partnerships. New York: The New Press, 2007

Vries, P. de (2013). Ouderbetrokkenheid 3.0: Van informeren naar Samenwerken. Amersfoort: CPS. Gratis te downloaden op www.cps.nl/ouderbetrokkenheid (in het Engels op www.cps.nl/parentinvolvement)

Samenvatting:

Als Interne Begeleider zit je vaak tussen de leerkracht en de ouders in: je begrijpt de ouders maar ziet ook je collega worstelen wanneer de communicatie niet zo lekker verloopt. Ouderbetrokkenheid is echter niet zo moeilijk, mits je maar investeert in de samenwerking aan het begin van het jaar.

Tips

Bouw elk jaar een goede samenwerking op vanaf het begin.
Gooi oude communicatievormen met ouders overboord als standaardvormen voor elke ouder.
Voer de volgende op maat vormen in: startgesprek, individueel gespreksarrangement, nieuwjaarsreceptie in augustus/september, buddy’s tussen ouders.

Heb je vragen over dit thema? Stel ze in de onderwijs community binnen de Wij-leren.nl Academie!