Ouderbetrokkenheid in voor- en vroegschoolse educatie

Ouderbetrokkenheid bij taal en lezen levert in de vroege fasen van het onderwijs een belangrijke bijdrage aan de schoolse ontwikkeling van kinderen. Ouders kunnen echter verschillende opvattingen hebben over de taalontwikkeling van kinderen en hun rol daarin. Deze opvattingen kunnen de manier beïnvloeden waarop zij ouder-kindprogramma’s uitvoeren die gericht zijn op stimulering van taal en geletterdheid bij kinderen in de voor- en vroegschoolse leeftijd. Een voorbeeld van een dergelijk programma is VVE Thuis. De vraag die centraal staat in het onderzoek van Krijnen luidt: ‘In hoeverre sluiten dergelijke programma’s aan bij de opvattingen en het gedrag van verschillende groepen ouders ten aanzien van opvoeding en onderwijs?’

Uit het onderzoek volgt een interventie die bijdraagt aan de duurzame implementatie van ouder-kindprogramma’s op basisscholen. Vastgesteld is onder meer wat succes- en faalfactoren bij de inbedding van ouder-kindprogramma’s in de schoolorganisatie zijn. Ook wordt nagegaan hoe ouderbetrokkenheid gestimuleerd kan worden bij verschillende oudergroepen.     

Inventarisatie opvattingen ouders

In een eerste deel van het onderzoek is een groep van 23 ouders onderzocht. Hen werd gevraagd voor verschillende ouder-kindactiviteiten hoe belangrijk zij deze vonden om hun kind te helpen met het leren op school. Hieruit bleek dat de meeste ouder het voeren van gesprekjes en het spelen van spelletjes belangrijk vonden. Deze activiteiten werden vooral belangrijk gevonden voor de ontwikkeling van sociale vaardigheden en de band tussen ouder en kind. Slechts enkele ouders noemden hierbij het stimuleren van taalontwikkeling als reden. Andere informele activiteiten, zoals liedjes zingen, vond bijna geen enkele ouder nuttig voor de ontwikkeling van het kind: ze zijn vooral leuk om te doen. Over het belang van voorlezen voor de taalontwikkeling van kinderen waren daarentegen alle ouders het eens. Sommige ouders onderstrepen daarnaast het nut van formele activiteiten (alfabet oefenen, letters schrijven). Hierbij werd taalontwikkeling juist vaak als argument aangehaald.

Interventieontwikkeling

Het consortium heeft een interventie ontwikkeld waarin met basisscholen professionele leergemeenschappen opgezet worden die ondersteunen bij de implementatie van VVE Thuis. Dit is een programma voor peuters en kleuters dat via een combinatie van ouderbijeenkomsten en thuisactiviteiten beoogt bij te dragen aan het educatieve klimaat in gezinnen. In de professionele leergemeenschappen wordt kennis verzameld, gedeeld en opgebouwd over het thema ouderbetrokkenheid. Leraren, VVE-coördinatoren, managers, intern begeleiders en ouders maken onderdeel uit van de professionele leergemeenschappen.

Onderzoek naar effectiviteit

Het effect van deelname aan VVE Thuis op de talige, geletterde en sociaal-emotionele ontwikkeling van kinderen wordt nog onderzocht. De onderzoekers volgen 200 kinderen vanaf het begin van groep 1 tot het einde van groep 2. Deze leerlingen zijn verdeeld over drie clusters waarin zich totaal 12 scholen bevinden:

• De duurzaamsheidsgroep, waarin VVE Thuis wordt geïmplementeerd via professionele leergemeenschappen, met een focus op ouderbetrokkenheid.
• De reguliere VVE Thuisgroep, waarin VVE Thuis wordt geïmplementeerd zonder ondersteuning van een professionele leergemeenschap. Wel krijgen de leraren die het programma uitvoeren VVE-thuis training.
• De controlegroep, waarin niet met een ouder-kindprogramma zoals VVE Thuis wordt gewerkt.

Gezien resultaten uit andere onderzoeken kan worden verwacht dat het gebruik van een ouder-kindprogramma zoals VVE positieve effecten oplevert.

Samenvatting 

Het onderzoek van Krijnen onderzoekt of ouder-kindprogramma’s, zoals VVE Thuis, aansluiten bij opvattingen en gedrag van ouders rond taalstimulering. Ouders waarderen informele activiteiten (gesprekken, spelletjes) vooral voor sociale ontwikkeling en ouder-kindband, terwijl formele activiteiten (alfabet oefenen) en voorlezen vaker als taalondersteunend worden gezien. Liedjes zingen wordt vooral als leuk ervaren, niet als educatief. Het onderzoek ontwikkelde een interventie via professionele leergemeenschappen (PLG’s) op basisscholen, waarin leraren, ouders en managers samen kennis over ouderbetrokkenheid delen om VVE Thuis duurzaam te implementeren.

Dit programma combineert ouderbijeenkomsten en thuisactiviteiten om het educatieve gezinsklimaat te versterken. De effectiviteit wordt getest door 200 kleuters te volgen in drie groepen: een groep met PLG’s, een reguliere VVE Thuis-groep (zonder PLG’s), en een controlegroep zonder programma. Eerdere studies suggereren positieve effecten op taal-, lees- en sociaal-emotionele ontwikkeling, maar concrete resultaten van deze interventie zijn nog in onderzoek. Belangrijke succesfactoren zijn afstemming op ouderverwachtingen en betrokkenheid van alle schoolpartijen.

Bronnen

• Krijnen, E. (in press). Ouderbetrokkenheid in de voor- en vroegschoolse educatie: omgang met diverse oudergroepen en bevordering van duurzaamheid.
• Nederlands Jeugdinstituut (z.d.). VVE Thuis (3-6 jaar). Geraadpleegd op 10-2-2016 van http://www.nji.nl/nl/Producten-en-diensten/Methodieken-en-instrumenten/VVE-Thuis-(3-6-jaar)
• Goorhuis, S. (2014). Rijk taalaanbod door spel. Geraadpleegd op 10-02-2016 van https://wij-leren.nl/taalaanbod-spel.php
• Goorhuis, S. (2014). Taalontwikkeling bij het jonge kind. Geraadpleegd op 10-02-2016 van https://wij-leren.nl/jonge-kind-taal.php
• Admiraal, W. F., Sligte, H. W., & Schenke, W. (in press). Naar een gezamenlijke inspanning: Ontwikkeling van scholen voor voortgezet onderwijs als professionele leer-gemeenschappen. Geraadpleegd op 10-2-2016 van https://wij-leren.nl/naar-gezamenlijke-inspanning-ontwikkeling-scholen-voor-voortgezet-onderwijs-als-professionele-leergemeenschappen.php
• Bij dit artikel is gebruik gemaakt van het persbericht van het NRO.