Wat zijn de effecten van dramalessen op de groepsvorming van een (brug)klas?

Geplaatst op 15 december 2016

Samenvatting

Leerlingen ontwikkelen betere sociale relaties door dramalessen, zo toont onderzoek aan. Tijdens de dramalessen werken leerlingen over het algemeen veel samen, wat positief is voor de onderlinge relaties. Dramalessen kunnen dus worden gebruikt voor het verbeteren van de groepsvorming. Dit is vooral onderzocht in het primair onderwijs, maar ook onderzoek onder oudere kinderen wijst hierop.

Onderzoek naar het effect van dramalessen op sociale relaties is veelal gericht op het tegengaan van pestgedrag in de klas. Een aantal elementen is belangrijk voor het verbeteren van het klimaat in de klas, zo blijkt uit een literatuurstudie over de rol van dramalessen bij pestpreventie. Onder andere moet het leren experimenteel en coöperatief plaatsvinden, zodat de leerlingen zich niet alleen cognitief, maar ook sociaal en psycho-emotioneel kunnen ontwikkelen. Dat zorgt voor acceptatie en vertrouwen bij leerlingen onderling.

Experimenteel leren: door een experimentele leeromgeving op te zetten in de klas krijgen leerlingen de ruimte voor het maken van fouten zonder bang te hoeven zijn voor een negatieve beoordeling. Dramalessen zijn daarvoor een goede vorm, omdat leerlingen hier kunnen oefenen met hun gedrag, gevoelens en emoties.

Coöperatief leren: bij dramalessen zijn leerlingen deel van een team. Dit stimuleert de ontwikkeling van hun sociale vaardigheden, omdat ze moeten communiceren met de andere leerlingen (spelen, luisteren, accepteren van ideeën van anderen, feedback geven).

Deze interacties tijdens dramalessen zorgen ervoor dat leerlingen op een natuurlijke en onbewuste manier sociale vaardigheden ontwikkelen. Leerlingen leren hoe zij om kunnen gaan met onenigheden, hoe ze met elkaar kunnen discussiëren, hoe zij elkaar kunnen ondersteunen en hoe ze ervaringen kunnen delen.

Sociale relaties

Een Finse studie onder 190 leerlingen tussen de 9 en 12 jaar toont aan dat dramalessen een positieve invloed hebben op sociale relaties tussen leerlingen. In de dramalessen lag een focus op het verbeteren van sociale relaties en de sociale en emotionele ontwikkeling van leerlingen. Leerlingen oefenden tijdens de dramalessen met empathie, sociale competentie, leerling-leraar interactie, leerling-leerling interactie en emoties. In een experimenteel onderzoek met controlegroepen bleek dat de dramalessen een positief effect hadden op sociale relaties en dat pesten beduidend afnam. Bovendien had een meer intensief programma grotere effecten.

Andere perspectieven

Leerlingen ontwikkelen betere sociale relaties door het volgen van dramalessen. Tijdens deze dramalessen werken zij veel samen en dit is positief voor de onderlinge relaties. Dramalessen zijn om verschillende redenen goed voor het opbouwen en versterken van sociale relaties tussen leerlingen. Dramalessen zorgen er bijvoorbeeld voor dat leerlingen werken als een team en zij moeten communiceren en discussiëren. Dit is voordelig voor het ontwikkelen van hun sociale vaardigheden en het begrijpen en respecteren van andere perspectieven. Dramalessen kunnen onder andere worden gebruikt voor het verbeteren van de groepsvorming in (brug)klassen.

Uitgebreide beantwoording

Opgesteld door: Anne Luc van der Vegt
Vraagsteller: Docent vo-instelling

Vraag

Wat zijn de effecten van dramalessen op de groepsvorming van een (brug)klas?

Kort antwoord

Onderzoek naar het effect van dramalessen op sociale relaties is vooral gericht op het verlagen van het pestgedrag in de klas. Onderzoek toont aan dat leerlingen betere sociale relaties ontwikkelen door dramalessen. Tijdens de dramalessen werken leerlingen over het algemeen veel samen, wat positief is voor de onderlinge relaties. Op basis hiervan kunnen we stellen dat dramalessen gebruikt kunnen worden voor het verbeteren van de groepsvorming. Dit is vooral onderzocht in het primair onderwijs, maar ook onderzoek onder oudere kinderen wijst hierop.

Toelichting antwoord

Wij bespreken drie publicaties die kunnen helpen bij het beantwoorden van de vraag; een literatuurstudie en twee experimentele studies. Deze studies zijn gekozen omdat zij voldeden aan onze criteria: gedegen en recent onderzoek, leerlingen rond de leeftijd van leerlingen in de (brug)klas en dramalessen waarin gewerkt wordt aan sociale relaties van leerlingen.

Literatuurstudie over dramalessen voor het ontwikkelen van sociale vaardigheden

Onderzoek naar het effect van dramalessen op sociale relaties is veelal gericht op het tegengaan van het pestgedrag in de klas. Op basis van een literatuurstudie over de rol van dramalessen bij pestpreventie hebben Mavroudis en Bournelli (2016) elementen geïdentificeerd die belangrijk zijn voor het verbeteren van het klimaat in de klas in het primair onderwijs. Zij concluderen onder andere dat het leren experimenteel en coöperatief moet plaatsvinden, zodat de leerlingen zich niet alleen cognitief, maar ook sociaal en psycho-emotioneel kunnen ontwikkelen. Ontwikkeling van al deze aspecten zorgt voor acceptatie en vertrouwen bij leerlingen onderling.

Experimenteel leren – Door een experimentele leeromgeving op te zetten in de klas krijgen leerlingen de ruimte voor het maken van fouten zonder bang te hoeven zijn voor een negatieve beoordeling. Dramalessen zijn daar een goede vorm voor, omdat leerlingen hier kunnen oefenen met hun gedrag, gevoelens en emoties.

Coöperatief leren – Bij dramalessen zijn leerlingen deel van een team. Dit stimuleert de ontwikkeling van hun sociale vaardigheden, omdat ze moeten communiceren met de andere leerlingen (spelen, luisteren, accepteren van anderen hun ideeën, feedback geven).

Deze interacties tussen leerlingen tijdens dramalessen zorgen ervoor dat zij op een natuurlijke en onbewuste manier sociale vaardigheden ontwikkelen. Leerlingen leren hoe zij om kunnen gaan met onenigheden, hoe ze met elkaar kunnen discussiëren, hoe zij elkaar kunnen ondersteunen en hoe ze ervaringen kunnen delen (Mavroudis & Bournelli, 2016).

Experimentele studies naar dramalessen

Een Finse studie onder 190 leerlingen tussen de 9 en 12 jaar toont aan dat dramalessen een positieve invloed hebben op sociale relaties tussen leerlingen (Joronen, Konu, Rankin, & Astedt-Kurki, 2011). De dramalessen vonden plaats in de klas, gevolgd door activiteiten thuis en drie bijeenkomsten voor ouders, gedurende een periode van acht maanden. In de dramalessen lag een focus op het verbeteren van sociale relaties en de sociale en emotionele ontwikkeling van leerlingen. Leerlingen oefenden tijdens de dramalessen met empathie, sociale competentie, leerling-leraar interactie, leerling-leerling interactie en emoties. De invloed van de dramalessen op de sociale relaties van leerlingen is voor de start en na afloop van de dramalessen met een gevalideerde vragenlijst getest, in een experimenteel onderzoek met controlegroepen. Er werd een positief effect gevonden op sociale relaties en pesten nam beduidend af. Bovendien bleek dat een meer intensief programma grotere effecten had.

Ook een Amerikaans experimenteel onderzoek, met controlegroepen, toont aan dat leerlingen groeien in persoonlijke en inter-persoonlijke sociale vaardigheden door het volgen van dramalessen (Catterall, 2007). Zij vonden positieve effecten in probleem oplossen, metacognitie, werken in groepen, vertrouwen in eigen bekwaamheid en zelfvertrouwen door het volgen van dramalessen.

In deze studie vulden 155 leerlingen met een leeftijd tussen de 11 en 14 jaar een gestandaardiseerde vragenlijst in voor en na het volgen van de dramalessen. Deze dramalessen volgden zij elke week met een duur van 90 minuten, voor een periode van een jaar. In de dramalessen werd gebruikt gemaakt van theater en beweging-, stem-, schrijf-, en tekenactiviteiten, met als doel leerlingen te laten reflecteren en discussiëren, samenwerken, communiceren en het leren van problemen oplossen. Leerlingen leerden hier onder andere het uiten van emoties, gebruik van hun stem en meevoelen met anderen. Iedere leerling was altijd deel van het spel en de nadruk lag op interactie.

Catterall (2007) concludeert dat dramalessen stimulerend werken op het samenwerken van leerlingen, problemen oplossen en reflectief vermogen. Overkoepelend stelt hij dat dramalessen persoonlijke en inter-persoonlijke sociale vaardigheden van een leerling versterken.

Conclusie

Leerlingen ontwikkelen betere sociale relaties door het volgen van dramalessen. Tijdens deze dramalessen werken zij veel samen en dit is positief voor de onderlinge relaties. Verschillende redenen worden genoemd in de studies waarom dramalessen goed zijn voor het opbouwen en versterken van sociale relaties tussen leerlingen. Dramalessen zorgen er bijvoorbeeld voor dat leerlingen werken als een team en zij moeten communiceren en discussiëren. Dit is voordelig voor het ontwikkelen van hun sociale vaardigheden en het begrijpen en respecteren van andere perspectieven.

We stellen dat dramalessen onder andere gebruikt kunnen worden voor het verbeteren van de groepsvorming in (brug)klassen.

Geraadpleegde bronnen

Catterall, J. S. (2007). Enhancing peer conflict resolution skills through drama: an experimental study. Research in Drama Education: The Journal of Applied Theatre and Performance, 12(2), 163-178. doi:10.1080/13569780701321013
Joronen, K., Konu, A., Rankin, H. S., & Astedt-Kurki, P. (2011). An evaluation of a drama program to enhance social relationships and anti-bullying at elementary school: a controlled study. Health Promotion International, 27(1), 5- 14. doi:10.1093/heapro/dar012
Mavroudis, N., & Bournelli, P. (2016). The role of drama in education in counteracting bullying in schools. Cogent Education, 3, 1-12. doi:10.1080/2331186X.2016.1233843

Heb je vragen over dit thema? Stel ze in de onderwijs community binnen de Wij-leren.nl Academie!